نقاره‌خانه چنانکه پیداست این نام از دو کلمه «نقاره» و «خانه» ترکیب شده است و به محلی که در آن «نقاره» نوازند اطلاق می‌شود.
به نقاره‌خانه «نوبت خانه» هم می‌گفتند و به نوازنده‌های نقاره «نوبت نواز» و «نوبت زن» می‌گویند. نقاره‌خانه پیشینه‌ای بسیار قوی دارد و از روزگار باستان در ایران معمول بوده است و در پایتخت‌ها و شهرهای والی‌نشین به حکام این امتیاز داده می‌شد که نقاره‌خانه داشته باشند و در طلوع و غروب آفتاب گردهی نوازنده در محل بلندی گرد می‌آمدند و نقاره می‌نواختند و در واقع با نواختن نقاره، خورشید مظهر حیات و روشنائی و «مهر» را استقبال و یا بدرقه می‌کردند.
در نقاره‌خانه سازهایی مثل «کرنا» و «سرنا» هم نواخته می‌شود که این همنوازی، صبح و شام، برای استقبال از خورشید و بدرقهٔ بوده است. هنوز هم در مکان‌های متبرکه مانند حرم علی بن موسی‌الرضا و شاهچراغ نقاره‌خانه وجود دارد که در مواقع خاص نواخته می‌شود.
براساس اسناد رسمی و تاریخی موجود در مرکز اسناد رسمی و نسخ خطی کشور، تاریخچه نقاره‌زنی در حرم علی بن موسی‌الرضا به 417 سال پیش باز می‌گردد که بیشتر سندهای مربوط به نقاره‌خانه حرم مطهر از دوره قاجاریه بر جای مانده‌است.
قدیمی‌ترین سند مربوط به نقاره‌خانه حرم مربوط به سال 1012 هجری قمری و براساس اسناد معتبر حکومتی، نقاره‌خانه حرم در دوره قاجاریه همزمان با رسمیت یافتن مجموعه آستان قدس رضوی، سر و سامان می‌یابد که البته از دوره‌های زمانی مختلف در این خصوص اسناد پیوسته موجود نیست. در مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیش از 6 میلیون سند وجود دارد که از این تعداد نزدیک به 802 سند قدیمی مربوط به نقاره‌خانه حرم مطهر است.
در این رابطه احمد مسجد جامعی - عضو شورای شهر تهران به عنوان یک تهرانشناس در جدیدترین پست اینستاگرامی خود با گذاشتن چند عکس از سردر باغ ملی نوشت: خوشبختانه به تذکراتمان درباره بازسازی و اصلاح سیما و منظر سردر باغ ملی توجه شد، حالا که سردر باغ ملی تعمیر و مرمت شده، اتاقکی بالای آن است که می‌تواند نقاره‌خانه تهران شود.
پیشترها وقت افطار و سحر از میدان توپخانه تهران صدای توپ شنیده می‌شد و اکنون با احیای نقاره‌خانه تهران، همزمان با ماه مبارک رمضان امسال می‌تواند در فضای جدید این تجربه آیینی را احیاء کرد.
همچنین در موزه امام‌زاده صالح شمیران، ابزار و وسایل نقاره خانه نگهداری می‌شود و معلوم است که زمانی در آن جا هم همانند حرم امام رضا (ع) نقاره می‌زدند.
