از زمان امضای توافق هستهای و کلید خوردن برجام شرکتهای اروپایی علاقه زیادی برای بازگشت به ایران از خود نشان دادند.
طی سال گذشته مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا به شدت افزایش یافته است به گونهای که در سال 2016 حجم صادرات اتحادیه اروپا به ایران با 28 درصد افزایش نسبت به سال 2015 به 8.9 میلیارد دلار افزایش یافت. از سوی دیگر صادرات ایران به اتحادیه اروپا نیز با افزایش 345 درصدی به 5.8 میلیارد دلار افزایش یافت که بخش قابل توجهی از صادرات ایران به اروپا را نفت تشکیل میدهد.
علیرغم این افزایش مبادلات تجاری حجم داد و ستد ایران با اتحادیه اروپا همچنان پایینتر از سالهای پیش از اعمال تحریمها است. در سال 2011 و پیش از اعمال تحریمها علیه ایران حجم صادرات اتحادیه اروپا به ایران 10.7 میلیارد دلار و حجم صادرات ایران به اتحادیه اروپا 19.2 میلیارد دلار بوده است.
شرکتهای اروپایی که علاقمند به بازگشت به ایران هستند با چند مانع اصلی روبرو هستند از جمله مهمترین چالشهایی که در ایران وجود دارد استانداردها و قوانین ضعیف در حوزه حمایت از تجارت بینالملل و همچنین عدم وجود مهارت کافی مدیریت در بسیاری از شرکتهای داخلی، فساد گسترده و همچنین ابهامات نسبت به نقش قانون در این کشور است.
مقامات اروپایی و همچنین صاحبان مشاغل در این اتحادیه نسبت به ابهامات و بلاتکلیفی موجود درباره سیاستهای احتمالی کاخ سفید علیه ایران نگران هستند.
یکی از بزرگترین سئوالاتی که ذهن آنها را درگیر کرده است، این است که آیا کاخ سفید به دنبال تنبیه شرکتهایی که در ایران فعالیت میکنند خواهد رفت یا خیر.
پیشتر دولت قبلی آمریکا به بهانه نقض تحریمهای این کشور علیه ایران حدود 15 میلیارد دلار از شرکتهای اروپایی جریمه دریافت کره است. به همین دلیل بسیاری از شرکتهای اروپایی در حال ارزیابی دیگر گزینههای خود در کنار سرمایهگذاری در ایران و تعامل بلندمدت با این کشور هستند.
از زمان روی کار آمدن دولت جدید آمریکا نیز اگرچه ترامپ ادعای پیش از پیروزی در انتخابات خود را که تجدید نظر در توافق هستهای بود را تکرار نکرده است اما ابهامات درباره سیاستهای احتمالی آمریکا علیه ایران در آینده همچنان پابرجا هستند چرا که واشنگتن طی هفتهها و ماههای گذشته اقدامات متعددی را علیه ایران اجرایی کرده است.
رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا پیش از تصدی پست وزارت نیز اعلام کرده بود که یکی از اولویتهای وی تجدیدنظر در توافق هستهای با ایران است.
اخیراً نیز کنگره آمریکا تحریمهای جدیدی را علیه ایران در دستور کار خود قرار داده است.
به هر حال به نظر نمیرسد دولت آمریکا قصد داشته باشد علیه توافق هستهای اقدامی انجام دهد و حتی حامیان تحریمهای جدید مدعی هستند که اعمال این تحریمها به گونهای خواهد بود که ناقض توافق هستهای نباشند.
علیرغم این مسئله و با توجه به اقدامات دولت آمریکا احتمال اعمال تحریمهای جدید علیه شرکتهای اروپایی که وارد تعامل با ایران میشوند برای آنها دور از ذهن به نظر نمیرسد.
با توجه به نزدیک شدن هرچه بیشتر رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی به آمریکا، این احتمال وجود دارد که کاخ سفید سیاستهای سختگیرانهتری را علیه ایران در پیش گیرد.
تهران نیز در مقابل، به دنبال با اهمیت جلوه دادن هرچه بیشتر نقش اتحادیه اروپا در ساختار توافق هستهای است.
بنا به آنچه گفته شد، به نظر میرسد روابط ایران و اتحادیه اروپا وارد شرایط مکث و انتظار شده و فعالان اقتصادی اروپایی حداقل منتظر دیدن سیاستهای آینده آمریکا در قبال ایران هستند.