هر انسانی در امور روزمره خود، بارها دچار افراط می‌شود و چه بسا که بسیاری از این زیاده‌روی ها در ابراز احساسات و محبت کردن به دیگران است، اما گاهی افراط لباسی دیگر بر تن کرده و در اموری مانند: انفاق کردن، غیرت، شک و ...نمایان می‌شود.
گفتنی است، در این گزارش با خواندن روایات و سخنان بزرگان به راهکارهای جلوگیری از افراط اشاره می‌کنیم.
تنها راه پرهیز از افراط و تفریط، بالا بردن سطح آگاهی و شناخت است؛ زیرا امام علی(ع) منشأ افراط و تفریط را نادانی می داند: نادان دیده نمی شود. مگر آن که افراط یا تفریط می کند.
در طول تاریخ افرادی که به افراط یا تفریط کشیده شده ، کسانی بوده اند که یا جمود داشته و یا جاهل بوده اند،اما قرآن امت اسلامی را معتدل می داند، نه جاهل و نه جامد. امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: انحراف به چپ و راست هر دو غلط و گمراهی است . راه درست طریق میانه است.
برای رسیدن به اعتدال و میانه روی باید :
شناخت خود را نسبت به واقعیت های زندگی و تعالیم اسلامی افزایش دهیم .
در همه مراحل، زندگی پیشوایان دین را سرمشق خود سازیم.در اسلام, قرآن و اهل بیت, معیار اعتدال به شمار مى آیند.
امام على(علیه السلام) مى فرماید: از این امت هیچ کس با آل محمد قیاس نمى شود, زیرا این خاندان, پایه دین و تکیه گاه یقین هستند. تندروان به سوى آن ها باز خواهند گشت. وا پس ماندگان, ناگزیر خود را به آن ها مى رسانند.
استاد مطهرى مى گوید: اگر ما آن راهى را که ائمه اطهار در مقابل راه هاى دیگران براى ما باز کرده اند برویم, هم از افراط و تندروى هاى بعضى مصون مى مانیم و هم از تفریط و جمود بعضى دیگر.
با این بیان معلوم می شود کسی که معتدل نباشد ،انسان کامل نیست .ممکن است در یک جهت پیشرفت کرده باشد اما از جهات دیگر ضعیف باشد .با اعتدال نیز می توان به مقامات معنوی رسید.سیره امامان معصوم اعتدال بود اما به قله رفیع کمالات دست یافته بودند. نمونه دیگر درعصر حاضر امام خمینی است که روش معتدلی داشت اما عارف و فقیه و سیاستمدار و فیلسوف بود و شخصیتی کم نظیر داشت.
