سید محمدعلی حسینی سفیر سابق ایران در ایتالیا و سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در ارزیابی‌اش از مناسبات ایران و اتحادیه اروپا در یک سال گذشته با بیان اینکه ظرفیت‌های زیاد و متنوعی برای تقویت مناسبات ایران و اتحادیه اروپا وجود دارد، اظهار داشت: اروپا مهم‌ترین شریک تجاری ما بود که در پی تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه ایران رفته رفته جایگاه اصلی خود را از دست داد و سطح روابط در حوزه‌های مختلف کاهش یافت.
*عزم جدی اروپایی‌ها برای باز کردن صفحه جدیدی در روابط با ایران
وی افزود: اروپا از این بابت دچار خود تحریمی شد و خسارت دید، اما به نظر می‌رسد بعد از برجام اروپایی‌ها عزم جدی دارند تا صفحه جدیدی را در روابط خود با ایران باز کرده و خسارت‌های متحمل شده را تا حد زیادی جبران کنند.
حسینی با بیان اینکه طرف‌های ایرانی از این ایده استقبال می‌کنند، خاطرنشان کرد: اگر اروپا در عزم خود جدی باشد و بخواهد در حوزه‌های مختلف حضور مؤثر و فعالی داشته باشد، می‌تواند آرام آرام ظرفیت‌های گذشته را احیا و جایگاه خود را در روابط با ایران ارتقاء دهد.
سفیر سابق ایران در ایتالیا سفر هیأت‌هایی از اتحادیه اروپا در سطح مقامات عالی و همراهی گسترده بخش خصوصی و انعقاد قراردادهای تجاری، صنعتی، کشاورزی و ... در این سفرها را نشانگر عزم جدی در بین اروپایی‌ها برشمرد و افزود: با امضای این قراردادها بستر حقوقی و قانونی شکل‌گیری این همکاری‌های گسترده پدید آمده است.
*هنوز همکاری‌های بانکی و مالی تا حد زیادی لنگ می‌زند
سخنگوی اسبق وزارت خارجه با بیان اینکه زمینه‌های همکاری و ظرفیت‌های متعدد، موجود و فضای بین‌المللی، مساعد است، یادآور شد: البته هنوز همکاری‌های بانکی و مالی تا حد زیادی لنگ می‌زند و همین مسئله باعث شده از شتاب و رشد فعالیت‌های اقتصادی کاسته شود که این امر برای طرف‌های ایرانی خوشایند نیست.
به باور وی اروپایی‌ها بایستی نقش فعال‌‌تری را ایفا کرده و با بخش خصوصی خود رایزنی‌های لازم را صورت دهند و راهکارهایی برای برون رفت از وضعیت کنونی پیدا کنند تا اهداف حاصل از این قراردادها که تأمین کننده منافع دو طرف است، قابل دستیابی باشد.
حسینی به دخالت آمریکا و تلاش‌های این کشور به خصوص وزارت خزانه‌داری آن که باعث دغدغه و نگرانی طرف‌های اروپایی و سایر طرف‌هایی که با ایران وارد تعامل می‌شوند، شده اشاره کرد و افزود: این دغدغه‌ها در دولت آقای اوباما آغاز شد و از سوی مسئولان آن دولت به ترامپ نیز توصیه شد که فشارها علیه ایران را در زمینه‌های مختلف، حفظ کند. سیاست‌های آقای ترامپ در همین مدت کوتاه نیز نشانگر این قضیه است که او درصدد است بر میزان نگرانی‌ها بیفزاید.
وی ادامه داد: در اینجاست که اروپا بایستی نقش اساسی خود را ایفا کند مبنی بر اینکه برای دستیابی به اهداف و منافع دوجانبه با ایران، راهکارهای مناسبی را پیدا کند تا روابط فیمابین ما کمترین تأثیر را از سیاست‌های طرف آمریکایی متحمل شود.
* رویکردهای غیر واقع‌بینانه و ناصواب اروپایی‌ها در غرب آسیا
سفیر سابق ایران در ایتالیا در ادامه این گفت‌وگو به برخی چالش‌ها و اختلاف نظرهای جدی بین ایران و اروپا نیز اشاره کرد و گفت: ما در قبال تعریف تروریسم و نحوه مبارزه با آن که دغدغه و تهدید مشترکی است با اتحادیه اروپا اختلاف نظر داریم که می‌توانیم با انجام گفت‌وگوهایی این اختلافات را کم کرده و دیدگاه‌هایمان در مبارزه جدی با تروریسم را به یکدیگر نزدیک کنیم.
سخنگوی اسبق وزارت خارجه به تحولات منطقه نیز پرداخت و افزود: اروپایی‌ها با تکیه بر رویکردهای غیر واقع بینانه و ناصواب و همچنین تصمیمات نادرستی که در همراهی با آمریکا و برخی کشورهای معلوم الحال غرب آسیا در خصوص تحولات منطقه اتخاذ کردند، وضعیت کنونی را در منطقه ایجاد کردند که مشخصات بارز آن بی‌ثباتی، ناامنی، خشونت، کشتار، آوارگی و بی خانمانی است.
حسینی با تأکید بر اینکه اروپایی‌ها حتما باید سریع‌تر در این زمینه تجدیدنظر کنند، یادآور شد: آثار آن سیاست‌های نادرست برای همه روشن شده و نداهایی از اروپا شنیده می‌شود که آن رویکرد غلط بوده و بایستی تغییر یابد.
به گفته وی اگر اتحادیه اروپا رویکرد خود را تغییر دهد می‌تواند محورهایی را برای همگرایی در حوزه همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بین ایران و اتحادیه را شکل دهد.
* بی تفاوتی و سکوت اروپایی‌ها در قبال نقض‌های فاحش حقوق بشری در فلسطین، یمن و ...
سفیر سابق ایران در ایتالیا در ادامه با بیان اینکه مواضع ما با اروپا در مورد تحولات دیگر منطقه از جمله فلسطین، یمن،بحرین و سوریه کاملا متفاوت است، اظهار داشت: ما نسبت به سیاست بی‌تفاوتی و سکوت اروپایی‌ها و همراهی آنها در قبال نقض‌های فاحش حقوق بشری در فلسطین، یمن، بحرین، سوریه و عراق نگرانی جدی داریم و این سیاست‌ها را کاملا در تعارض با ارزش‌هایی که اروپاییان مدعی آن هستند، می‌دانیم. ما احساس می‌کنیم که اگر اروپا واقعا به دنبال ارتقای وضعیت حقوق بشر در دنیا است، ابتدا باید در منطقه غرب آسیا این عزم، اراده و صداقت را به طور جدی و بدون تبعیض و نگاه ابزاری به نمایش گذارد.
به باور وی این اقدامات می‌تواند میزان و معیاری برای راستی‌آزمایی اروپایی‌ها باشد.
* سیاست‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت مبهم ترامپ
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص تأثیر ترامپ بر مناسبات ایران و اروپا با بیان اینکه سیاست‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت ترامپ در مورد موضوعات منطقه‌ای و جهانی همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد، اظهار داشت: شاهد تناقضاتی در مواضع اعلامی ترامپ هستیم که این ابهام برای همه کشورها از جمله اروپایی‌ها، چین، روسیه و کشورهای منطقه وجود دارد و تا زمانی که مواضع و سیاست‌های راهبردی ترامپ به طور شفاف مطرح نشده، این ابهام کماکان باقی است.
وی اضافه کرد: برای جمهوری اسلامی ایران که سیاست خود را مستقلانه اتخاذ می‌کند، رفتار ترامپ خیلی نمی‌تواند نگران‌کننده باشد ولی برای اروپایی‌ها که همواره تلاش کرده‌اند سیاست‌های خود را در همراهی با سیاست‌های آمریکا تنظیم و از آن پیروی کنند، این مسئله نگران کننده است.
سفیر سابق ایران در ایتالیا ادامه داد: معتقدم که اروپایی‌ها تا روشن شدن مواضع ترامپ با ملاحظه، تقویت روابط با ایران را دنبال می‌کنند که البته تصمیم نادرستی است. چرا که اگر اروپایی‌ها بر اساس منافع خود، سیاست مستقلانه‌تری را اتخاذ کنند، روند بهبود و تقویت مناسبات با ایران از شتاب و سرعت بهتری برخوردار خواهد بود.
* دغدغه‌های مشترک ایران و اروپا
حسینی به دغدغه‌های مشترک ایران و اروپا نیز اشاره کرد و افزود: در حال حاضر موضوعاتی چون تروریسم، جرایم سازمان‌یافته، قاچاق مواد مخدر و موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد اهتمام مشترک است که بایستی به آنها نیز پرداخته شود.
سخنگوی اسبق وزارت خارجه اضافه کرد: اروپایی‌ها در صورت تقویت مناسبات با جمهوری اسلامی علاوه بر دسترسی به بازار 80 میلیونی ایران، می‌توانند به خاطر همسایگی ایران با 15 کشور به بازارهای منطقه با بیش از 300 میلیون نفر دست یابند.
وی گفت: ایران نشان داده علی‌رغم بحران‌هایی که در محیط پیرامونی داشته از ثبات و امنیت بی نظیری در منطقه برخوردار است و این موضوع تاثیر مهمی در روند روبه رشد همکاری‌های اقتصادی و سرمایه گذاری بین دو طرف دارد.
* نیاز به قاطعیت، آینده‌نگری و هوشمندی
حسینی ادامه داد: برای رشد روابط بین ایران و اتحادیه اروپا در فصل جدید نیاز به قاطعیت، آینده‌نگری و هوشمندی و همچنین از دست ندادن فرصت‌ها است و بایستی نقاط ضعفی که وجود دارد با تدبیر و تبادل نظر و نشست‌های مشترک برطرف و فرصت‌های بیشتری نیز ایجاد شود.
* اروپایی‌ها بیشتر از گذشته برای رفع موانع موجود تلاش کنند
سفیر سابق ایران در ایتالیا در خصوص آینده برجام و پایبندی اروپایی‌ها به این توافق خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها با رفت و آمدهایی که داشتند نشان دادند که به دنبال این هستند از ظرفیت‌های جدید برای تقویت روابط استفاده کنند و در مواضع و پیگیری‌های آنها با طرف آمریکایی هم نشان دادند که تلاش‌شان در این جهت است که از برجام و آثار آن صیانت کنند.
معاون اسبق وزیر خارجه گفت: البته در عرصه عمل، انتظارات و توقعات ما از اروپا بیش از این چیزهاست. اگر قرار است برجام آثار متنوعی داشته باشد که همه طرف‌های ذیربط از آن منتفع شوند، اروپایی‌ها باید بیش از گذشته برای رفع موانع موجود تلاش کنند؛ مخصوصا در حوزه همکاری‌های مالی و بانکی.
حسینی افزود: این تعهدی است که آنها داده‌اند. همانطور که در برجام تأکید کردیم برجام فرصتی است برای راستی آزمایی و وفای به عهد طرف آمریکایی که نشان دادند قابل اعتماد نیستند، برای اروپا نیز چنین آزمونی وجود دارد و ملت ایران و بخش خصوصی و دولتی در انتظار این هستند که ببینند اروپایی‌ها به نوبه خود چقدر پایبند به این تعهدات هستند.
سفیر سابق ایران در رم ادامه داد: ما در دوره پسابرجام مشکلاتمان در زمینه صادرات انرژی و نفت و بیمه و حمل و نقل کاهش ملموسی داشته و با وضعیت متفاوتی، گرچه ایده آل نباشد، مواجهیم. ولی وضعیت در حوزه مالی و بانکی به اذعان طرف ایرانی و اروپایی رضایتبخش نیست.
به گفته سفیر سابق ایران در رم طرف‌های غربی باید تلاش کنند این موانع و مشکلات به سرعت برداشته شود.
وی گفت: این توقعی است که از اروپایی‌ها وجود دارد و همگان در انتظار این هستند که آثار مثبت برجام را در عمل شاهد باشند و نه تنها در مواضع و گفتار.
