هرچه به زمان برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نزدیکتر می‌شویم، آرایش جناح‌های مختلف سیاسی کشور برای حضور و تاثیرگذاری بر نتیجه انتخابات بیشتر دیده می‌شود.
در این میان، اصلاح طلبان که طی دوران گذشته از عمر دولت یازدهم به عنوان حامی کابینه روحانی و توجیه‌گر اشتباهات و ایرادات مدیریتی وی شناخته می‌شدند سیاست جدیدی در پیش گرفته تا به واسطه آن رئیس جمهور فعلی را تحت فشار قرار دهند.
این سیاست که با عنوان "کاندیدای پوششی" یا "ضربه گیر" روحانی چند وقتیست وارد ادبیات سیاسی کشور شده در میان اصلاح طلبان، دوگانه ای را بوجود آورده که طبق آن اکثر اعضای این جناح به این جمع بندی رسیده اند که باید در انتخابات پیش رو یک یا چند گزینه دیگر در کنار روحانی برای حضور در صحنه انتخابات داشته باشند اما از سوی دیگر برخی از شخصیت های اصلاح طلب به‌خصوص افراد حاضر در دولت روحانی با این سناریو مخالفت کرده و وجود کاندیدای پوششی را برای روحانی مضر می‌دانند.
بررسی چرایی طرح این موضوع توسط اصلاح طلبان و علل مخالفت دولتی‌ها با این سیاست انتخاباتی می‌تواند پشت پرده روابط اصلاح طلبان با دولتی ها را روشن کند. به این منظور به بررسی تعدادی از نظرات فعالین سیاسی اصلاح طلب طی روزهای اخیر درباره این موضوع می‌پردازیم.
عارف و تهدید ضمنی روحانی
محمد رضا عارف رئیس فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی از جمله سیاسیونی بود که خبر از بررسی گزینه های متعدد جناح اصلاح طلب برای انتخابات داد. وی در پاسخ به این سؤال که آیا در کنار روحانی فراکسیون و شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان گزینه یا گزینه‌های دیگری را برای دوره دوازدهم ریاست‌جمهوری مورد بررسی قرار خواهد داد یا خیر، اظهار داشت: هنوز شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در این رابطه تصمیم‌گیری نکرده است.
وی همچنین گفت: در این جریان (اصلاح‌طلبی) افراد دیگر هم کاندیدا خواهند شد و این طبیعی است. ما قطعاً در پایان یک کاندیدای واحد خواهیم داشت و انتظارمان این است که دوستانمان هم به این خردجمعی احترام بگذارند که امیدواریم این اتفاق بیفتد.
تابش و تحقیر کاندیداهای پوششی
محمدرضا تابش نایب رئیس فراکسیون امید اما طرح کاندیدای پوششی را با هدف تحقیر نامزدهای دیگر دنبال می‌کند و در عین حال انتخاب روحانی را به عنوان گزینه نهایی اصلاح‌طلبان محتمل می‌داند.
تابش در پاسخ به این سوال که زمزمه‌هایی مبنی بر کاندیدای احتمالی اصلاح‌طلبان در کنار روحانی شنیده می‌شود که آیا این موضوع صحت دارد یا خیر، عنوان کرد: باید بگویم عقل ایجاب می‌کند که کاندیدای احتیاطی داشته باشیم که مشخص است «احتیاطی» است ولی قرار نیست که او کاندیدای اصلی ما شود.
وی همچنین به طور ضمنی خبر از محتمل بودن انتخاب روحانی داد و گفت: گزینه ما برای انتخابات ریاست جمهوری تقریبا قطعی است که آقای روحانی خواهد بود.
صادقی و رد قطعی بودن حمایت از روحانی
نماینده مردم تهران در مجلس با بیان اینکه معرفی "روحانی" از سوی اصلاح‌طلبان برای انتخابات قطعی نیست، گفت: تبادل بیشتر افکار را بر این می‌دانم که کسی با روحانی رقابت نکند ولی این موضوع قطعی نیست.
وی همچنین به احتمالات مختلف در خصوص وضعیت روحانی در انتخابات اشاره کرد و گفت:نظر برخی از اصلاح‌طلبان بر این است که رقبایی وجود داشته باشد چرا که جهان سیاسی سیال است و احتمالات مختلفی وجود دارد بنابراین گفتمان اصلاح‌طلبی هم باید به عرصه بیاید و مطالبات مردم را با این گفتمان و رویکرد بیان کند.
مطهری نژاد و شکاف میان اصلاحات و اعتدال
میرزا بابا مطهری نژاد عضو شورای مرکزی مردم‌سالاری بابیان اینکه معرفی نامزد برای انتخابات آتی به عوامل مختلفی بستگی دارد، خاطرنشان کرد: باید بررسی کنیم که میدان چگونه است و شرایط چطور ایجاب می‌کند ولی اکنون اصلاح‌طلبان به این جمع‌بندی رسیده‌اند که این ریسک را نکنند و حتماً بیش از یک نامزد در سایه داشته باشند.
مطهری‌نژاد در واکنش به موضع اخیر واعظی عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه پیرامون عدم لزوم نامزدی دیگر نامزدهای اصلاح‌طلب در انتخابات ریاست جمهوری آتی تصریح کرد: موضع واعظی موضع حزب اعتدال و توسعه است و آن‌ها نمی‌توانند برای اصلاح‌طلبان تصمیم‌گیری کنند؛ اصلاح‌طلبان برای انتخابات، خودشان تصمیم می‌گیرند.
صوفی و تهدیدات حضور روحانی در انتخابات برای اصلاح طلبان
علی صوفی رییس ستاد اصلاح‌طلبان در انتخابات 94، درباره آخرین تحریکات اصلاح طلبان برای انتخابات سال آینده گفت: اصلاح‌طلبان بنا دارند در انتخابات سال 96 چند کاندیدای در سایه به همراه آقای روحانی داشته باشند و این قضیه با رییس‌جمهور هماهنگ شده است.
صوفی در پاسخ به این پرسش که حزب اعتدال و توسعه معتقد است که نیازی به کاندیدای پوششی برای انتخابات وجود ندارد، گفت: طبیعی است که حزب اعتدال و توسعه باوجود آقای روحانی احساس نیاز به کاندیدای دیگری نکند. چراکه این حزب باوجود آقای روحانی دست بالا را دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که چه افرادی را برای پوشش دادن آقای روحانی در نظر گرفته‌اید، گفت: بحث بر روی افراد نیست اما اگر آقای روحانی صرفاً حضورداشته باشد تهدیداتی متوجه ایشان خواهد بود که به‌شدت اصلاح‌طلبان را آسیب‌پذیر می‌کند اما وجود چند کاندیدای دیگر این خطرات را از بین خواهد برد. سران اصلاح‌طلب چندی پیش وجود چند کاندیدای در سایه در انتخابات سال 96 را به آقای روحانی ابلاغ کرده‌اند.
پزشکیان و انتقاد صریح از روحانی
- نیز از دیگر افرادی بود که در طی این مدت بارها خبر از انتقاد اصلاح‌طلبان از دولت روحانی داد. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا اصلاح‌طلبان به صورت کامل از عملکرد دولت تدبیر و امید راضی هستند یا خیر و آیا انتخاب اصلاح‌طلبان در انتخابات 96 حسن روحانی خواهد بود، عنوان کرد: مطمئنا به صورت کامل از عملکرد دولت روحانی راضی نیستیم و در برخی موارد نقدهای مختلفی بر این دولت وارد است. نایب رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: نقدهایی به دولت تدبیر و امید وارد است و برای اینکه مجددا روحانی به‌عنوان گزینه اصلاح‌طلبان معرفی شود جلسات متعددی برگزار شده است.
حمایت کرباسچی از کاندیدای پوششی
کرباسچی: به نظر حرف زدن از یک نامزد پوششی چندان هم غیرعاقلانه نیست.
روحانی اگر در انتخابات حضور داشته باشد و در رقابت انتخاباتی باشد قطعا هیچ کاندیدای اصلاح‌طلب یا معتدلی با او رقابت نخواهد کرد. اما بالاخره نمی‌شود در مورد وضعیت انسان‌ها به صورت قطعی سخن گفت .
این مواردی که مطرح شد تنها بخشی از موضع‌گیری های اخیر اصلاح طلبان در راستای پروژه معرفی کاندیدای پوششی برای روحانی بود. با کنارهم قرار دادن سخنان اصلاح طلبان در رابطه با معرفی گزینه های پوششی به چند هدف کلی در این رابطه می‌رسیم:
- 1- رسیدن به کاندیدای واحد در انتخابات با در نظر گرفتن این موضوع که شاید روحانی نامزد نهایی نباشد
- 2- وجود چند کاندیدای اصلاح طلب در انتخابات اقدامی نمایشی و در جهت فشار بر روحانی است
- 3- قطعی نبودن حمایت اصلاح طلبان از روحانی و انتخاب نامزد نهایی براساس شرایط پیش‌رو
- 4- آسیب‌پذیری اصلاح‌طلبان از حضور روحانی در انتخابات
- 5- انتقادات اصلاح‌طلبان به عملکرد روحانی در دوران مسئولیت
بخشی از اهداف اصلاح طلبان برای طرح موضوع کاندیدای ضربه گیر برای روحانی مطرح شد که همگی نشان از زمزمه‌های عبور از روحانی و رسیدن به گزینه دیگر می‌دهد. موضوعی که طی هفته اخیر و با مشخص شدن نتیجه رای گیری جبهه مستقلین و اعتدالگرایان و انتخاب روحانی به عنوان سومین اولویت این جبهه برای معرفی به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری ترس بیشتری را در بین اعضای اصلاح طلب دولت فعلی به دنبال داشته به‌طوریکه تاکنون تعدادی از مقامات کابینه روحانی را به ابراز مخالفت از وجود کاندیدای در سایه برای اصلاح طلبان سوق داده است.
روایت نجفی از مخالفت روحانی
در این زمینه می‌توان به خبر محمدعلی نجفی مشاور رئیس جمهور و از اعضای سابق کابینه روحانی از نظر رئیس جمهور درباره موضوع کاندیدای پوششی اشاره کرد. وی با بیان اینکه روحانی مخالف حضور کاندیدای پوششی است گفت: یک مرد جنگی به از هزار است و روحانی خود می تواند به تنهایی به انتقادها نسبت به عملکرد دولت جواب دهد و از خود دفاع کند.
نجفی به طور ضمنی نیز از طرح کاندیدای پوششی اصلاح طلبان انتقاد کرد و گفت: «یک سیب را می اندازی بالا صدبار می چرخد اما در ایران هزار بار می چرخد، تحولات سریع اتفاق می‌افتد و مسائل پیش‌بینی نشده است؛ بنابراین عده‌ای معتقدند اگر روحانی وارد انتخابات شود، که گزینه اصلی ما در انتخابات نیز خواهد بود، یکی دو نفر دیگر هم با او وارد صحنه شوند».
مخالفت حزب اعتدال و توسعه با کاندیدای پوششی
محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از جمله فعالین سیاسی است که در دولت روحانی حضور دارد. وی در پاسخ به این سؤال که جریان اصلاح‌طلب اخیرا مطالبی تحت عنوان حضور تعدادی از کاندیداها در کنار آقای روحانی برای انتخابات ریاست جمهوری 96 را مطرح کرده است که برخی کارشناسان سیاسی از آن به عنوان کاندیدای پوششی یاد می‌کنند، نظر شما درباره اینکه در کنار آقای روحانی دیگر کاندیداها از این جریان حضور پیدا کنند چیست، گفت: ما نظرمان در حزب اعتدال و توسعه این است که فکر می‌کنم لزومی ندارد این کار انجام شود. خود آقای روحانی می‌تواند هم دفاع کند و هم اینکه تشتت و تردید نباید در ذهن مردم بوجود بیاوریم.
نوبخت و انتقاد از زمینه سازی برای شرکت نکردن روحانی در انتخابات
محمد باقر نوبخت معاون روحانی هم در نشست هفتگی خود با خبرنگاران از رئیس اش تعریف و مردم را رای دادن به روحانی دعوت کرده بود. او با تاکید اینکه «از هیچ نهادی فشاری به روحانی برای کناره گیری از انتخابات وارد نشده است» تاکید کرده بود: «رئیس جمهور با درایت، فهیم و زیرکی برای خدمت به مردم هستند و آدم چنین ظرفیتی داشته باشد و از آن استفاده نکند؟». درواقع سخنگو با این صحبت عملا حضور روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 96 را تایید کرد. نوبخت همچنین در ادامه این را هم گفته بود که «البته عروسی یک جریان های سیاسی مخالف خواهد بود که فضایی ایجاد شود که آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور محبوب و معقول در انتخابات شرکت نکند.»
اظهارات مقامات دولتی در مخالفت با وجود کاندیدای پوششی برای روحانی در انتخابات نشان از احتمال عبور اصلاح طلبان از روحانی دارد. سخنان هفته گذشته رسول منتجب نیا قائم مقام حزب اعتماد ملی نیز سند دیگری بر اثبات این مدعاست.
منتجب نیا با بیان اینکه هنوز تصمیمی در جریان اصلاحات برای حمایت از حسن روحانی در سال 96 گرفته نشده است گفت: «در مقابل اظهارات من برخی که نام نمی برم گفتند که ما با تمام وجود از روحانی حمایت می کنیم و جز وی، کاندیدای دیگری نخواهیم داشت. من به آن ها گفتم که چرا چنین حرفی می زنید؟ اولا هنوز وقتش نرسیده، ثانیا چه بسا شاید در آن زمان، فردی پیدا شود که بهتر از روحانی باشد.»
اما از سوی دیگر، آنچه مشخص است جناح اصلاح طلب همچنان مصر است علیرغم مخالفت رئیس جمهور با کاندیدای پوششی، این سناریو را دنبال کند و با جدی تر شدن موضوع انتخابات نیز حتی از این طریق اقدام به امتیازگیری از روحانی برای حمایت و همچنین انصراف کاندیدای دیگر کند. همچنین جایگاه لرزان روحانی در میان اصلاح طلبان نیز علت دیگری است که می‌تواند گزاره عبور از روحانی را تشدید کند. به این منظور می‌توان به اظهارات چندسال قبل ابراهیم اصغرزاده، روی کار آمدن حسن روحانی را تعبیر به دولت رحم اجاره ای برای اصلاح طلبان تشبیه کرده بود که نشان از بی اعتمادی و مخالفت این جناح با ریاست جمهوری روحانی داشت.
اکنون نیز با گذشت بیش از سه سال از روی کار آمدن روحانی، و عملکرد ضعیف دولت یازدهم در رسیدگی و حل مشکلات مردم، بسیاری از حامیان دیروز روحانی را به منتقدان امروزش تبدیل کرده است. همچنین بی فرجام بودن برجام که تنها دستاورد قابل اعتنا دولت روحانی برای اصلاح طلبان به شمار می‌رود و درگذشت هاشمی رفسنجانی که از حامیان روحانی طی این سال‌ها بود و به گفته خود او با حمایتش توانسته بود رای 3 درصدی روحانی را به بیش از 50 درصد برساند که منتج به انتخاب وی به ریاست جمهوری شده بود را می‌توان دیگر چالش‌های میان روحانی و اصلاح‌طلبان به شمار آورد که کار را برای انتخاب وی در انتخابات پیش رو بیش از پیش سخت خواهد کرد.
