پس از سالها مذاکره، کشمکش و تکذیب و تایید، بالاخره پس نزدیک به یک دهه وقفه، سامانه اس 300 سفارش داده شده توسط ایران تحویل نیروهای مسلح کشورمان شد و برای اولین بار در جریان رژه روز ارتش در 29 فروردین ماه امسال بود که بخش های عمدتا شامل کشنده ها و سامانه های راداری این سامانه به نمایش عمومی در آمد.
سیستم‌های خاص روسی برای سامانه سفارشی ایران
با تحلیل تصاویر منتشر شده از رژه نیروهای مسلح مشخص شد حداقل بخشی از سامانه های تحویل شده به ایران از جمله سیستم های خاص و جدید ساخت روسیه هستند که با مدل های معمول سامانه اس 300 تفاوت دارند.
یکی از سامانه های به نمایش درآمده در جریان این رژه که به شکل یک کانتیر بزرگ سبز رنگ بود، به نظر سامانه کنترل و فرماندهی دفاع هوایی UNIVERSAL می رسید. دو نکته جالب درباره این سامانه وجود دارد؛ اول اینکه مدل صادراتی این سامانه که UNIVERSAL-1E نام داشته و در برخی از نمایشگاه‌های دفاعی روسیه نیز به نمایش درآمده است، مدلی بسیار کوچکتر از گونه به نمایش درآمده در ایران است.
در معرفی ویژگی های سیستم فوق اعلام شده است که این سامانه قادر است حجم بالایی از اطلاعات مربوط به شرایط آسمان نبرد را در فواصل مختلف از منابع گوناگون دریافت کرده و علاوه بر ایجاد یک صحنه واضح از میدان نبرد هوایی برای فرماندهان، این اطلاعات را با سایر واحدهای هوایی و پدافندی نیز به اشتراک بگذارد.
در تصاویر مربوط به رژه روز ارتش، یک سامانه رله ارتباطی هم مشاهده شد که بر روی یک شاسی Kamaz 5350 قرار داشت و در سیستم دفاع هوایی S-350E Vityaz نقش رله ارتباطی ما بین پرتابگرهای موشکی، رادار و پست فرماندهی را بر عهده دارد.
نکته مهم دیگر این است که این سامانه تا به آن زمان به ارتش روسیه تحویل نشده بود و منابع روسی اعلام کرده اند تحویل اولین نمونه از این موشک‌ها در سال 2016 به ارتش روسیه آغاز می‌شود.
همچنین در جریان این رژه رادار 64N6E Big Bird در حالت بسته به نمایش درآمد. نکته اصلی در این رابطه، این مسئله است که این رادار دارای چندین مدل بوده و در مدلهای مختلف سامانه اس 300 به کار می رود. در عین حال بخش دیگری از واحد کنترلی این رادار نیز در جریان رژه به نمایش درآمده بود که به دلیل وجود زائده ای در بالای آن و تطبیق آن با تصاویر موجود در فضای مجازی می توان این احتمال را مطرح کرد که رادار مورد نظر مربوط به سامانه S-300 PMU-2 باشد.
این رادار که ملقب به "پرنده بزرگ" است به نوعی به عنوان سامانه ایجیس زمینی شناخته می شود و در حقیقت در کلاس رادار معروف نیروی دریایی آمریکا قرار دارد. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که میزان برون دهی این رادار در مقایسه با ایجیس آمریکایی 30 درصد بیشتر است.
این رادار از توان مقابله بسیار بالا در برابر جنگ الکترونیک برخوردار بوده و می تواند حدود 200 هدف را کشف کرده و همزمان رهگیری اهداف مورد نظر برای 12 هدف را ادامه داده و اطلاعات لازم را به رادار کنترل آتش منتقل کند.
نکته دیگر نیز مشاهده اتاقکی در جریان رژه بود که شباهت بسیار زیادی با اتاقک فرماندهی و کنترل سامانه S-400 داشت. البته این سامانه فرماندهی توان شبکه شدن و کنترل دیگر سامانه‌های پدافندی مثل اس 300 را نیز دارد اما به طور استاندارد و در تصاویر منتشره از سامانه اس 400، جزء اجزای رسمی آن محسوب می شود.
موشک ها؛ حلقه مفقوده سامانه تحویلی به ایران
اما مشخص شدن نوع موشک های مورد استفاده در سامانه سفارش داده شده توسط ایران، مسئله ای است که از همان زمان هم ذهن بسیاری از کارشناسان و علاقمندان به این حوزه را به خود مشغول کرده بود؛ خصوصا با توجه به اینکه بخشی از سامانه های تحویلی به ایران متفاوت از نمونه های صادراتی بودند این گمانه زنی ها همچنان ادامه داشت و دارد.
اما اخیرا موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم " Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) "در کشور سوئد به انتشار لیستی اقدام کرده است که به صورت مصداقی و مشخص، در آن به نوع موشک های صادر شده به ایران اشاره شده است.
این موسسه سوئدی را می توان یکی از مراکز بسیار مهم در حوزه مطالعات در بحث مسائل نظامی شمرد. آمار بسیار دقیق و با جزئیات فراوانی هر ساله توسط این موسسه خصوصا در بحث مبادلات تسلیحاتی کشورها منتشر می شود. اهمیت این موسسه تا به آنجاست که در سال 2011 میلادی از نظر جایگاه و اثرگذاری ردیف های اول را در اعتبار سنجی‌های جهانی از آن خود کرده است.
بر اساس این گزارش مورد ادعای موسسه مذکور، جمهوری اسلامی ایران 150 تیر موشک از مدل 48N6 را از روسها تحویل گرفته است. نکته اینجاست که این موشک هم از چندین مدل برخوردار بوده و دقیقا نمی توان گفت کدام مدل از آنها به ایران تحویل شده است.
نوع موشک های تحویلی به ایران در گزارش موسسه سوئدی
موشک مورد نظر در مدل پایه (گاهی این مدل با اسم 48N6E نیز شناخته می شود) بردی در حدود 150 کیلومتر داشته و سرعت آن در حدود 2000 متر بر ثانیه است. سیستم هدایت این موشک به صورت ترکیبی بر پایه هدایت نیمه فعال راداری و هدایت فرمان رادیویی است. مدل 48N6E2 این موشک نیز دارای همین سرعت و برد درگیری حدودا 200 کیلومتر است.
این مدل با برد 200 کیلومتر و ارتفاع درگیری حدودا 27 کیلومتر، موشکی است که معمولا برای خانواده اس 300 پی ام یو 2 توسط روسها عرضه می شود.
موشک 48N6E
موشک 48N6E2 درون تیوب برش خورده
موشک 48N6E3 درون تیوب برش خورده
همچنین مدلی از این موشک با نام 48N6E3 با برد 250 کیلومتر نیز وجود دارد که برد آن در حدود 250 کیلومتر است و در اصل برای استفاده در سامانه اس 400 توسعه پیدا کرده است که این دو مدل آخر از این خانواده از هدایت نیمه فعال راداری استفاده می کنند.
تمام اعضای خانواده این موشک از توانایی درگیری با هواپیما، پهپاد، موشک های کروز و بالستیک برخوردار بوده و معمولا برای دفاع از تاسیسات استراتژیک صنعتی، نظامی یا سیاسی مورد استفاده قرار می گیرند. مسلما تا زمان انتشار تصاویر مربوط به آزمایش این موشک در داخل کشورمان نمی توان مدل دقیق آن را معرفی کرد اما مشخصا در صورت صحت مطلب منتشر شده توسط این مرکز معتبر سوئدی، می توان انتظار داشت که سطح جدیدی از توان دفاع هوایی برای کشور ما ایجاد شده که حتما دشمنان به خوبی از ویژگی های آن مطلع و در هراس هستند.
