اسفند ماه سال گذشته، مدیرعامل ایران خودرو، در نشستی خبری، فیات کرایسلر را به عنوان شریک چهارم ایران خودرو معرفی کرد و گفت که این شرکت به عنوان شریک اصلی آبی های جاده مخصوص در نظر گرفته خواهد شد. او در حالی این صحبت را می کرد که چند هفته پیش از آن هیأت بلندپایه اقتصادی ایتالیا، در نخستین سفر پسابرجامی به ایران از تولید خودروی مشترک با خودروسازان ایرانی سخن گفته بود. اما نام فیات کرایسلر در طول زمان کمرنگ شد و خبر تازه ای از نحوه مشارکت او با ایران خودرو منتشر نشد.
این بی خبری به حدی بود که منتفی شدن گزینه فیات برای شراکت با ایران خودرو، تبدیل به محتمل ترین گزینه شده بود. در این شرایط اما مدیرعامل ایران خودرو، بار دیگر از ادامه مذاکرات با این شرکت دو رگه سخن گفته، تا نشان دهد نام فیات فقط یک بازی رسانه ای برای امتیاز گرفتن نبوده است. اما چرا هنوز بعد از یک سال فیات نتوانسته در بازار ایران برای تولید خودرو پا بگذارد؟
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو، در پاسخ به این پرسش می گوید: «نیامدن فیات به ایران دلیلی کاملاً سیاسی دارد. فیات صاحب شرکت آمریکایی کرایسلر است، بنابراین یک شرکت آمریکایی- ایتالیایی محسوب می شود که موانع سیاسی برای حضور در ایران دارد. برای برطرف شدن این مانع نیز باید منتظر سیاست های آقای ترامپ در قبال ایران بمانیم تا برنامه ریزی های فیات برای حضور در ایران نیز مشخص شود.»
حسن کریمی سنجری، کارشناس صنعت خودرو نیز با اعتقاد به اینکه سیاست های دولت آمریکا در قبال ایران، مانع از حضور این شرکت در ایران شده است، بیان می کند: «فیات ایتالیایی، در بحران خودروسازی کرایسلر به عنوان یکی از بزرگ ترین شرکت های آمریکا، بخشی از سهام این شرکت را خریداری کرد، بنابراین فیات اکنون یک شریک آمریکایی دارد که به دلیل سیاست های آمریکا نمی تواند به راحتی در ایران حضور پیدا کند، اما اگر بحث خرید هواپیما از شرکت بویینگ به نتیجه برسد، می توان آن را به عنوان چراغ سبزی برای حضور فیات در ایران در نظر گرفت.»
تحول با خودروهای ارزان قیمت فیات؟
فیات کرایسلر، یکی از 10 خودروساز بزرگ در کلاس جهانی است که حضورش از جهت دارا بودن خودروهای ارزان قیمت می تواند برای بازار ایران خوب باشد. همچنین فیات کمی با سایر شرکای خودروسازان بزرگ ایران متفاوت است، چه از جهت ملیت و چه از سبد محصولاتی که در دست دارد. اکنون پرسش اینجاست که حضور این خودروساز در ایران، چه تأثیری بر بازار خودرو و شرایط رقابت خواهد داشت؟
کریمی سنجری در این زمینه اظهار می کند: «گروه FCA که شرکت فیات به عنوان ششمین خودروساز بزرگ دنیا با فروشی بالغ بر 80 میلیارد یورو در سال، مهم ترین عضو آن است که شامل مجموعه ای از برندهای بزرگ دنیای خودرو نظیر فیات، کرایسلر، مازراتی، فراری، دوج، جیپ، لانچیا و آلفارومئو است که هرکدام به عنوان بخشی از این زیرمجموعه و با مدیریت ایتالیایی به تولید خود در نقاط مختلف دنیا ادامه می دهند. در میان این گروه، فیات شرکتی است که بیشترین سرمایه گذاری خود را در خارج از ایتالیا انجام داده به طوری که آمریکای لاتین یکی از بزرگ ترین مراکز سرمایه گذاری این شرکت چند ملیتی محسوب می شود. فیات در مکزیک دو خط تولید احداث کرده و نقش پررنگی در توسعه صنعت خودروسازی این کشور توسعه نیافته ایفا کرده است. برزیل هم بخشی از توسعه خود در صنعت خودرو را به فیات مدیون است. در واقع تجارت خودرو در دنیا این روزها بسیار پیشروتر از سایر صنایع، نقش مهمی در ارتقای سطح رفاه و توسعه یافتگی کشورها ایفا می کند و در این بین فیات به عنوان شرکتی مطرح است که ید طولایی در واگذاری حق امتیاز به شرکت ها و کشورهای مختلف بدون در نظر گرفتن سیاست های محلی آنها دارد.»
او ادامه می دهد: «با این توضیحات به نظر می رسد انتخاب شرکت فیات به عنوان یک شریک تجاری، اقدامی استراتژیک و حساب شده است. به ویژه آنکه در میان خودروسازان بزرگ دنیا فیات شرکتی قابل اتکا به لحاظ پایداری در شراکت مطرح است و تقریباً در تمام مناطق ذکر شده، حضوری مؤثر و فعال دارد. اما برای آنکه این انتخاب منجر به مشارکتی پایدار با تکیه بر مزیت های بازار و توانمندی های صنعت خودروسازی ایران شود، متولیان این صنعت باید به اهمیت نقش بازار ایران در توسعه استراتژی های مالی شرکت های بزرگ خودروساز دنیا واقف باشند.»
این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به خودروهای زیر 50 میلیون تومان فیات، تصریح می کند: «فیات دارای خودروهای ارزان قیمت یا به عبارتی زیر 50 میلیون تومان است که این خودروها توانسته اند در بازار ترکیه و چین موفق عمل کنند. بازار ایران نیز تشنه محصولاتی با این طبقه قیمتی است که به نظر می رسد فیات می تواند با حضورش این خلا را جبران کند.»
فربد زاوه، اما اعتقاد دیگری دارد. او معتقد است: «حضور فیات با شراکت با خودروسازان دولتی ایران تأثیری در بازار ایران نخواهد داشت چرا که علاوه بر فیات، رنو هم دارای خودروهای ارزان قیمت بوده اما به دلیل نظام تعرفه ای و ساختاری خودروسازان و نبود تمایل در آنها برای نوسازی خودروهای زیر 50 میلیون تومان، خودروهای ارزان رنو، در ایران با قیمتی گزاف به فروش می رسند. بنابراین به نظر نمی رسد فیات هم بتواند خودروهای ارزان قیمت خود را با قیمت واقعی در بازار ایران تولید کرده و بفروشد.»
او می افزاید: «فیات به عنوان یکی از خودروسازان موفق جهانی، در شرایطی می تواند در بازار ایران تأثیرگذار باشد که با مشارکت بخش خصوصی صنعت خودرو یا به صورت مستقل در ایران حضور پیدا کند.»
قصه فیات کرایسلر دو رگه، برای حضور در ایران بسیار طولانی شده و به نظر می رسد با نامعلوم بودن سیاست های دولت آمریکا در قبال ایران طولانی تر نیز خواهد شد، مگر اینکه فیات به صورت یک شرکت مستقل، دل به دریا بزند و فارغ از مشخص شدن سیاست های دولت جدید و عجیب آمریکا، پا به ایران بگذارد.
