سال 2016 را بیش از این که سال موفقیت‌های راهبردی و میدانی محور مقاومت در منطقه بدانیم، باید سال شکست محور ارتجاع عربی و منطقه ای به ویژه عربستان سعودی در عرصه‌های مختلف سیاسی، نظامی و دیپلماتیک ارزیابی کرد.
مجموعه تحولات داخلی، منطقه‌ای و بین المللی باعث کاهش تاثیرگذاری محور متخاصم با رویکرد مقاومت در موازنه های قدرت شده و آنها را به سمت اقداماتی غلط از جمله در عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی سوق داده است.
یمن
بعد از گذشت حدود 600 روز از آغاز تجاوز عربستان سعودی به یمن و با وجود هزینه‌های سنگین اقتصادی این جنگ و تلفات نظامیان سعودی به علاوه تخریب گسترده زیرساخت‌های غیر نظامی در یمن و تخریب وجهه عربستان و نفرت عمومی مردم یمن از این کشور و با وجود حمایت‌های صورت گرفته آمریکا و انگلیس و دیگر کشورهای منطقه ای ، همچنان ریاض در جنگ یمن درجا می زند و به هیچ یک از اهداف مورد ادعای خود در این کشور دست پیدا نکرده است.
جنگ یمن باعث شده غنی‌ترین دولت عربی منطقه که دومین ذخایر نفتی را در اختیار دارد و در سالهای گذشته با دلارهای نفتی فراوان موفق به نفوذ در بسیاری از کشورهای منطقه و جهان شده است، دچار کسری بودجه شده و برای تأمین مخارج نظامی و خرید تسلیحاتی خود دست به استقراض بین المللی بزند.
عربستان اهداف خود از آغاز جنگ یمن را بازگرداندن عبد ربه منصور هادی رئیس‌جمهور فرانسه و وابسته گذشته یمن به قدرت و خلع سلاح جنبش انصار الله و تخریب توان موشکی ارتش یمن و تحمیل رویکردهای فدرالی به این کشور می دانست، این در حالی است که جنگ در ابعاد زمینی و موشکی به داخل عمق عربستان منتقل شده و باعث فرسایش اقتصادی و نظامی این کشور در سایه بحران اقتصادی ناشی از کاهش گسترده قیمت نفت شده است.
سوریه
اوضاع سوریه بهترین شاخص برای دستاوردهای محور مقاومت و ارتش سوریه و متحدانش در سال 2016 بود. در این سال تقریبا ماهی نبود که از دستاوردهای جدید نیروهای مدافع سوریه و پیروزی های آنها در جبهه های ضد تروریسم و تکفیر و حامیان غربی و منطقه ای آنها چیزی نشنویم. گرچه مهم‌ترین دستاورد سال 2016 آزاد سازی کامل شهر حلب است، اما دستاوردهای دیگر ارتش سوریه نیز با اهمیت هستند. ارتش سوریه در نتیجه پیروزی‌های سال گذشته میلادی حاشیه امنیت اطراف پایتخت را افزایش داده و فشار به مناطق تحت سلطه عناصر مسلح و گروه های تروریستی را بیشتر کرده است.
نقشه میدانی در طول سال 2016 در نتیجه این پیروزی‌ها تا حد زیادی به نفع ارتش سوریه تغییرکرده و مناطق تحت سلطه مخالفان مسلح کاهش پیدا کرد. به این ترتیب انزوای بی‌سابقه‌ای در اردوگاه مداخله جو در سوریه به وجود آمد. در نتیجه تحولات ماه‌های اخیر نقش آمریکا در منطقه ولو به صورت موقت به کلی از بین رفته است تا آنکارا با دادن امتیازهای مختلف به اردوگاه پیروز، خود را به عنوان شریک روند سیاسی تحولات منطقه مطرح کند. پیروزی ارتش سوریه در پایتخت شمالی این کشور تا حد زیادی سرنوشت نهایی بحران 6 ساله سوریه را مشخص کرده است، به گونه‌ای که بسیاری از تحلیلگران سال 2017 را سال حل و فصل سیاسی بحران در سوریه ارزیابی می‌کنند.
روسیه در این میان بزرگترین بازیگر بین‌المللی در عرصه سوریه بود، پکن جایگاه خود را در دو نقطه اساسی یعنی تعیین فرستاده ویژه خود در سوریه در مارس و استفاده از حق وتو در دسامبر برای رد قطعنامه شورای امنیت نشان داد. ایران نیز خود را به عنوان تاثیرگذارترین کشور خاورمیانه و مهم ترین عضو محور مقاومت در تحولات منطقه ای و جهانی به اثبات رسانده است. عملکرد اتحادیه اروپا در سوریه عمدتاً تحت تأثیر باج خواهی های رجب طیب اردوغان در موضوع آوارگان و تهدید به مهاجرت آنها به اروپا یا مذاکرات پشت پرده با بشار اسد در نتیجه نگرانی های امنیتی در نوسان بود و آنها نیز موقعیت تأثیرگذاری در این تحولات نداشتند.
ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری آمریکا نیز که تلاش داشت با برگه مبارزه با داعش بازی کرده و آن را به بهانه ای برای ایجاد جنگ فرسایشی در سوریه تبدیل کند، در نتیجه پیروزی‌های محور مقاومت مجبور شد جدیت بیشتری از خود نشان داده و تاثیرگذاری بیشتری در عرصه درگیری ها داشته باشد تا همه برگه های برنده را به طرف مقابل واگذار نکند. تزلزل سیاست‌های آمریکا در حمایت های پرنوسان از نیروهای کُرد و پشتیبانی از طرح و برنامه های ترکیه را می توان بخشی از این راهبرد پرتنش ارزیابی کرد.
در نهایت با تکمیل پیروزی در حلب موضوع بازسازی سوریه آغاز شده است، در حالی که به نظر نمی رسد غربی ها بتوانند نقش تاثیرگذار خود در این روند را به محور مقاومت منطقه ای تحمیل کنند.
عراق
عراق نیز سال پرنوسانی را در این مدت پشت سر گذاشت و تحولات امنیتی و سیاسی مهمی در چارچوب مرزهای این کشور دنبال شد. دولت عراق مهم‌ترین و تأثیرگذارترین پیروزی‌ها بر گروه تروریستی داعش را در این سال رقم زد. اخراج تروریست ها از شهرهای استراتژیک فلوجه و الرمادی و سایر مناطق استان الانبار و صلاح الدین باعث شد تا این جنگ وارد آخرین مرحله خود یعنی آزاد سازی استان نینوا شود.
در همین راستا عملیات آزاد سازی موصل با مشارکت ارتش و نیروهای امنیتی عراق و الحشد الشعبی و سایر ساختارهای نظامی و شبه نظامی عراق آغاز شود. عملیاتی که گرچه در ابعاد نظامی و میدانی بویژه در سایه حضور نیروهای آمریکایی و ترک در عراق با پیچیدگی‌هایی مواجه است، اما به نظر می‌رسد پیچیدگی‌های آن در عرصه سیاسی و دیپلماتیک بیشتر از تحولات میدانی است.
در همین رابطه گرچه طی دو ماه اخیر بخش های زیادی بالغ بر 60 درصد از مجموع مساحت استان نینوا آزاد شده و نیروهای ارتش موفق شدند بخش‌های زیادی از شهر موصل را از دست تروریست‌های داعش خارج کنند، اما این عملیات از تب و تاب اولیه خود افتاده و به دنبال حل و فصل موانع سیاسی و دیپلماتیک از جمله رد مداخله ها و فشارهای خارجی برای نجات تروریست ها و تلاش های غرب برای انتقال آنها به عرصه نظامی سوریه است.
گرچه روند اقدامات تروریستی در بخش‌های مختلف عراق در سال 2016 ادامه پیدا کرده و جان صدها انسان بی‌گناه را با خودروهای بمب‌گذاری شده و کمربندهای انفجاری انتحاری و حملات دیگر تروریستی از جمله انفجار الکرادة گرفت، اما تروریست ها توفیق کمتری در ناامن کردن بغداد داشتند، این موضوع بعلاده برگزاری موفقیت آمیز مراسم بزرگترین تجمع انسانی در اربعین و حفظ امنیت شهرهای مذهبی نشان دهنده بهبود شرایط امنیتی برای دولت عراق است.
عراق در این سال خود را به عنوان یکی از فعال‌ترین بخش‌های محور مقاومت نشان داد و ثابت کرد که مبارزه این کشور با داعش و ناآرامی های مدیریت شده از خارج، باعث نمی‌شود دولت در برابر دیکته های خارجی دست بسته بماند. بحرانی شدن روابط بغداد با آنکارا و مقابله با مداخله های گسترده در عملیات موصل یا اعلام کردن سفیر عربستان به عنوان عنصر نامطلوب از جمله شاخص هایی است که نشان دهنده تصمیمات مستقل دولت عراق بود.
با وجود تمامی این دستاوردها، فضای سیاسی داخلی عراق از چالش‌ها و التهابات میان گروه‌های مختلف خالی نبود. طی چهار ماه اولیه سال 2016 تظاهرات و اعتراض‌ها برای انجام اصلاحات در بغداد و سایر شهرهای عراق ادامه داشت و این تظاهرات به حمله چند باره به مجلس نمایندگان را و دبیرخانه شورای وزیران نیز کشیده شد.
بحرین
در بحرین تلاش های خاندان حاکم آل‌خلیفه برای سرکوب اعتراضات مردمی با شکست مواجه شده است. این در حالی است که تصمیم جدید این رژیم مبنی بر اخراج شیخ عیسی قاسم به مشکلی برای خاندان حاکم تبدیل شده و می تواند دامنه‌های فروخفته خشم مردمی را شعله ور سازد. رژیم بحرین هر اندازه که در سرکوب اعتراضات مردمی خشن و بدون تحمل است، در نحوه تعامل با رژیم صهیونیستی مسامحه گر و نرمخو است.
گرچه سابقه همکاری‌های سیاسی، امنیتی و نظامی رژیم صهیونیستی با دولت بحرین به سالها پیش باز می‌گردد، اما اخیراً سفر یک هیئت صهیونیستی به بحرین و برگزاری مراسم تلمودی آنها در این کشور بعلاوه انتشار اطلاعات و اخباری در رابطه با کمک‌های این رژیم برای سرکوب اعتراضات مردمی در بحرین، این تعاملات را وارد فضای تازه‌ای کرده است. فضایی که می تواند به همراه تلاش های مردمی برای حفظ مرجعیت شیعه در این کشور به کلمه رمز دوره تازه ای از اعتراضات ضد دولتی تبدیل شود.
ترکیه - اردن
در این میان اما مرور تحولات کلی محور متخاصم با جریان مقاومت نشان از اوضاع نابسامان آنها دارد. در ترکیه یک کودتای ناموفق در سال 2016 رقم خورد و بالغ بر 40 انفجار تروریستی با صدها کشته و زخمی در گوشه و کنار این کشور به وقوع پیوست، اردن نیز در سال گذشته همواره دست به گریبان حمایت‌های گذشته خود از گروه‌های تروریستی و تکفیری بود که این روزها در شهرهای مختلف این کشور لانه کرده و دست به ایجاد ناامنی در آن می زنند.
کشورهای مختلف شورای همکاری خلیج فارس نیز بیش از اینکه مانند گذشته به دنبال کسب وزنه ای منطقه ای برای خود باشند، به دنبال حل و فصل اختلافات فیمابین هستند. در این میان درایت سیاسی امارات و بحرین جالب است که روی اسب بازنده عربستان سعودی قمار کرده و قدم به قدم رفتارهای این اَبَر بازنده را تقلید می کنند.
اروپا
بروز اقدامات تروریستی در شهرهای مختلف اروپا به کابوس جشن های آغاز سال نو میلادی تبدیل شده است. خیابان های آمریکا و اروپا در این شب ها و روزها مملو از نیروهای امنیتی است و سطح آماده باش امنیتی در بالاترین ابعاد خود است. در سال گذشته شنیدن اخبار مربوط به اقدامات تروریستی در اروپا و تخلیه ایستگاه های مترو و اتوبوس و فرودگاه ها به علت وجود بسته های مشکوک و تیراندازی در مناطق مختلف به اخبار عادی تبدیل شد. تمام این تحولات در نتیجه سیاست‌های گذشته سرکردگان غربی اروپایی در حمایت و تقویت گروه‌های تروریستی برای براندازی دولت سوریه بود.
رژیم صهیونیستی
از طرفی دیگر سکوت رژیم صهیونیستی پس از شکست تروریست ها در حلب، نشان دهنده نارضایتی آنها از روند پیروزی های محور مقاومت در سوریه و عراق است. همچنین تصویب جالب توجه قطعنامه علیه شهرک سازی های این رژیم در شورای امنیت، گرچه نمی تواند تاثیرات عملی در توقف شهرک سازی داشته یا اقدامات جدی بر ضد این رژیم را رقم بزند، اما از انزوای روز افزون رژیم صهیونیستی در سال جدید میلادی خبر می دهد. رژیم صهیونیستی به خوبی به این درک رسیده است که دیگر کارایی و نفوذ قبل را برای پیشبرد اهداف شوم خود ندارند و در لاک خود فرو رفته است.
جنبش جهانی تحریم رژیم صهیونیستی(BDS) نیز در بیانیه ای اعلام کرد که سال 2016 میلادی سالی مملو از دستاوردهای مهم در زمینه تحریم رژیم صهیونیستی بود و تلاش های این رژیم برای توقف فعالیت های این جنبش راه به جایی نبرد. پیشبرد اهداف این جنبش به منزله انزوای هر چه بیشتر رژیم صهیونیستی در عرصه بین المللی و ابعاد مختلف علمی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بوده و ضربات سختی را به این رژیم وارد کرد.
بی دی اس در بیانیه خود اعلام کرد که موفق شده بسیاری از شرکت های جهانی را از ادامه سرمایه گذاری در فلسطین اشغالی و همکاری با رژیم صهیونیستی باز دارد و در همین راستا، شرکت سرمایه گذاری بین المللی 'اورانج' سرمایه های خود را از فلسطین اشغالی خارج و پس از آن شرکت 'سی اچ آر' ایرلند نیز اقدام به بیرون کشیدن سرمایه های خود از فلسطین اشغالی کرد. همچنین در نتیجه فعالیت های جنبش جهانی تحریم رژیم صهیونیستی صدها شخصیت آکادمیک در برزیل و ایتالیا به صف تحریم کنندگان مراکز آکادمیک و علمی رژیم صهیونیستی پیوستند.
با توجه به آنچه که گفته شد مشخص است که روند تحولات سیاسی، امنیتی و نظامی منطقه در مسیر پیشبرد اهداف محور مقاومت بوده و شکست های بزرگی به گرده مداخله جویان منطقه‌ای و بین المللی و کسانی که طبق دستور اربابان آمریکایی بازی می کنند، وارد شده است. شکست هایی که می تواند هزینه های سنگینی برای آنها داشته و مشکلات زیادی را در سال جدید به آنها تحمیل کند.این درحالی است که تحولات اولین روز سال 2017 در ترکیه و اقدام تروریستی در یک کلوپ شبانه با ده ها کشته و زخمی نشان داد که «سالی که نکوست از بهارش پیداست!»
