کودکان کار و خیابانی به آن دسته از اقشار جامعه گفته می شود که به دلیل فقر اقتصادی و فرهنگی در صدد تامین درآمد برای خانواده و یا امرار معاش خود به کار در معابر و خیابان ها روی می آوردند و استان اردبیل نیز از این امر مستثنی نبوده و طی سال های گذشته تا الان با افت و خیزهای جزیی هم اکنون 150 کودک خیابانی در سطح این شهر شناسایی شده است.
اگر همه ما گردشی در سطح شهر داشته باشیم بی شک در نقاط مختلف شهر به ویژه در چهارراه های پر رفت و آمد و شلوغ سطح شهر که محل اصلی زندگی و در اصل کسب و کار این کودکان خیابانی و کار است می توان کودکانی در سنین مختلف را شاهد بود که به اجبار مشغول تامین درآمد برای خود و خانواده هایشان هستند.
این عارضه بزرگ اجتماعی منحصر به کشور یا شهر ما نیست و از تنگ ترین کوچه های کشورهای توسعه یافته گرفته تا بزرگراه های کشورهای کمتر توسعه یافته دنیا این کودکان خیابانی و کار را در سنوات گذشته و هم اکنون به خود دیده است که برطرف سازی این معضل عظیم اجتماعی ابتدا نیازمند فرهنگ سازی عمیق و سپس اقداماتی اساسی است.
عوامل بسیاری در افزایش کودکان کار و خیابانی دخیل هستند که فقر و عقب ماندگی اقتصادی خانواده، محیط نامناسب خانوادگی، آسیب پذیری کانون خانواده، اعتیاد و مهاجرت از مهمترین آنها است که سال به سال نه تنها در کاهش جمعیت کودکان کار در جامعه کمک حال نیست بلکه روز به روز با افزایش این معضلات آمار کودکان خیابانی و کار نیز افزایش می یابد.
ارائه بیش از 2500 خدمات تخصصی به کودکان کار در اردبیل
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل گفت: در راستای بهره مندسازی کودکان کار از خدمات بهزیستی و ایجاد آرامش و آسایش نسبی برای آن ها تاکنون 2 هزار و 540 خدمات تخصصی برای کودکان خیابانی و خانواده های آن ها دراردبیل ارائه شده است.
بهزاد ستاری با اشاره به اینکه بهزیستی در امر جذب و ساماندهی کودکان کار در اردبیل از سالهای گذشته به ویژه از سال 94 اقدامات اساسی انجام داده است، افزود: در سال گذشته تعداد 180 کودک خیابانی توسط نیروی انتظامی استان اردبیل در سطح این استان شناسایی شده بود که این تعداد در سالجاری به 150 کودک کاهش یافته است.
وی تصریح کرد: میانگین سنی کودکان کار در استان اردبیل در سال گذشته 10 الی 18 سال به ویژه در بین کودکان پسر بوده است که خوشبختانه با ارائه خدمات و جذب و ساماندهی به موقع و کارساز بهزیستی توانسته ایم این میانگین سنی را تا دو سال در 9 ماهه سالجاری کاهش داده و به 12 الی 18 سال در بین کودکان کار برسانیم.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل اظهار کرد: نحوه پذیرش کودکان در مراکز پذیرش، نگهداری، ساماندهی و توانمندسازی به روشهای مختلفی در سطح استان اردبیل انجام می گیرد که بیشتر این جذبها به ترتیب کمیت خودمعرف، شناسایی و جذب توسط گشت سیار مرکز ساماندهی کودکان کار، خودروهای 123 اورژانس اجتماعی و ارجاع از سایر نهادهای دولتی و غیردولتی بوده است.
ستاری گفت: کودکان جذب و پذیرش شده می توانند روزانه از خدمات تخصصی مرکز به صورت سرپایی برخوردار شوند و در صورت بی سرپرستی یا بد سرپرستی به مرکز نگهداری موقت کودکان خیابانی انتقال می یابند.
وی ادامه داد: این کودکان شناسایی شده تا مدت 20 روز می توانند از خدمات شبانه روزی در این مراکز استفاده کنند و پس از سپری مدت معین شده با تشخیص تیم تخصصی مرکز نگهداری یا به خانواده و اقوام خود عودت داده شده یا در صورت عدم شرایط مناسب به مراکز شبانه روزی نگهداری بهزیستی انتقال می یابند و تا سن 18 سالگی مورد نگهداری و مراقبت قرار می گیرند.
وی گفت:امسال 500 مورد خدمات مددکاری ،310 مورد مشاوره زندگی ،25مورد حرفه آموزی ، 26 مورد اشتغالزایی ،65 مورد اردوهای فرهنگی ،یک میلیارد و 700 میلیون ریال کمک های مالی بلاعوض و یک هزار و 500 مورد خدمات تخصصی به کودکان خیابانی و خانواده های آنان ارایه شده است .
ستاری معرفی 21 کودک خیابانی به آموزش و پرورش برای تحصیل ، معرفی هفت خانواده کودکان خیابانی به اداره تعاون ،کار و رفاه اجتماعی برای اشتغال ، معاینه رایگان 6 کودک خیابانی و تحت پوشش 9 کودک در کمیته امداد را از جمله اقدامات انجام گرفته عنوان کرد و گفت:شهرداری و نیروی انتظامی در شناسایی و ساماندهی این کودکان همکاری خوبی با سازمان بهزیستی دارند.
مدیرکل بهزیستی استنان اردبیل از ایجاد مرکز حمایتی و آموزش کودکان در اردبیل خبرداد و افزود: این مرکز توسط موسسه خیریه چهارده معصوم(ع) باهدف شناسایی و جذب کودکان خیابانی ،آموزش و ارتقای کیفیت زندگی آنان که موافقت نامه اصولی آن صادر شده راه اندازی خواهد شد.
وی مشارکت همگانی را در ساماندهی کودکان خیابانی خواستار شد و افزود: همه نهادها و دستگاه های اجرایی باید در ساماندهی این کودکان مشارکت کنند تا بتوانیم جلوی آسیب های اجتماعی ناشی از آن را بگیریم.
برگزاری دوره های حرفه آموزی برای کودکان کار
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل گفت: بهزیستی استان اردبیل با رویگرد آموزش کودکان کار و خیابانی در راستای ارتقای سطح خدمات خود توانسته برخی دوره های حرفه آموزشی در رشته های خاص و پرطرفدار را برای این کودکان و خانواده های آنها برگزار کند که تاکنون استقبال ازاین دوره ها خوب بوده است.
ستاری اظهار داشت: در 9 ماهه امسال 34 مورد دوره ای حرفه آموزی برای کودکان کار و خیابانی تحت نظر بهزیستی استان برگزار شده است که انتظار می رود طبق سیاست های اداری بهزیستی استان بتوانیم با ارتقای این دوره ها کودکان کار و خیابانی اردبیل را به سمت ساماندهی و کارایی فعالیت سوق دهیم.
وی افزود: طی سال گذشته 6 مورد اخذ شناسنامه برای کودکان کار و خیابانی واجد شرایط تحت پوشش بهزیستی استان اردبیل داشتیم که این عوامل از اقدامات اساسی در راستای هویت دهی به کودکان خیابانی به ویژه کودکان بی سرپرست است.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل تصریح کرد: پرداخت کمکهای مالی بلاعوض جهت سرمایه کار، حرفه آموزی، اشتغال یابی، ادامه تحصیل و هزینه های درمان و ضروری زندگی نیز در طی دوره های مختلف خوب ارزیابی شده است به طوری که در 9 ماهه امسال 1 میلیارد و 700 میلیون تومان برای این امر هزینه شده است.
ستاری بیان داشت: طبق بررسی کارشناسان، کودکان مستقر در سر خیابان ها و چهار راه ها اغلب بومی و ساکن شهرستان اردبیل بوده و یکی از علل اصلی افزایش حضور کودکان در خیابان ها تعطیلی مدارس، فرارسیدن تابستان و ورود مسافران به استان می باشد اما در این فصل نیز می توان برخی از کودکان خیابانی و کار را در گوشه کنار استان در صورت معتدل بودن هوا مشاهده کرد.
وی گفت: وجود فقر فرهنگی و عدم آگاهی خانواده های کودکان از آسیب های اجتماعی وارده بر کودک بر اثر کار در خیابان و وجود فقر اقتصادی و رضایت از کسب درآمد(راحت پول درآوردن) که کودک به عنوان منبع کسب درآمد برای خانواده در نظر گرفته می شود که این افکار به صورت کلی اشتباه بوده است.
معاون امور اجتماعی استان اردبیل نیز اظهار داشت: از اصلی‌ترین دلایل پدیده کودکان خیابانی می‌توان به پدیده نظم اجتماعی نابرابر اشاره کرد، این نابرابری اجتماعی در جغرافیای شهری به خوبی قابل لمس بوده و در حاشیه‌ها و محله‌های پر آسیب هر روز تعداد این کودکان رو به افزایش است.
شفیع شفیعی با اشاره به اینکه درصد بالایی از این کودکان کار و خیابانی مهاجرین هستند عنوان کرد: مراکز ویژه کودکان کار و خیابانی با شناسایی محلات پر آسیب کار خود را گسترش داده و با همکاری آموزش و پرورش اقدام به دایر کردن کلاس های درس در این محلات می کند که محلات حاشیه نشین استان یکی از محلاتی هستند که بیشتر در معرض این خطر هستند.
وی گفت: بسیاری از کودکان خیابانی به ناچار و برای رفع مشکلات مالی خانواده کار می کنند که این امر موجب دوری آنها از فضای خانواده و تحصیل شده و زمینه ورودشان را به باندهای فساد فراهم می کند که باید نهادهای دولتی و غیردولتی با تعامل هم در صدد برطرف کردن این معضلات باشند.
مدیرکل فرهنگی و اجتماعی استانداری اردبیل افزود: بعد از شهر اردبیل شهرهای پارس آباد و مشگین شهر بیشترین میزان حاشیه نشینی را دارند که بررسی ها نشان می دهد طلاق، خشونت و حاشیه نشینی اولویت های اصلی کاهش آسیب های اجتماعی در استان است و مهمترین دلیل برای افزایش کودکان خیابانی و کار می باشد.
شفیعی تأکید کرد: به جهت مقابله با معضل اجتماعی کودکان کار و خیابانی تنها یک دستگاه نمی تواند اقدام تأثیرگذار داشته باشد و لازم است مقابله با عزم جمعی دستگاه ها همراه شود که نیاز است در این راستا بهزیستی و نیروی انتظامی استان اردبیل بیش از سایر دستگاه ها در امر مقابله با این معضل ورود یابند.
