دولت هند در یک تصمیم ناگهانی که روز هشتم نوامبر ۲۰۱۶ اتخاذ شد، دستور تعویض اسکناس های درشت ۵۰۰ و ۱۰۰۰ روپیه ای را صادر کرد و تا ۳۰ دسامبر به شهروندان هندی مهلت داد برای تعویض اسکناس ها اقدام کنند.
این تصمیم با هدف مقابله با اسکناس های تقلبی، پول سیاه، فساد و تروریسم به مرحله اجرا گذاشته شد. اسکناس های منسوخ شده ۸۶درصد از حجم گردش پول هند را شامل می شود و تعویض آن فشار فوق العاده ای را به نظام بانکی این کشور برای جایگزین کردن این حجم پول ایجاد کرده است. وزارت دارایی هند اعلام کرد: تا اواسط روز ۱۲ نوامبر بیش از ۷۰ میلیون نقل و انتقال مالی با اسکناس های منسوخ شده در بانک های هندی انجام شده است.
آرون جایتلی، وزیر دارایی هند گفت: در حال حاضر بانک ها با کمبود پول مواجه هستند. بیش از ۴۰۰۰ بانک در مناطق مختلف هند نیز به پیکربندی مجدد ماشین آلات و دستگاه های خودپرداز مشغول هستند و به نظر می رسد تا دو هفته آینده این تغییرات به پایان برسد.
وی افزود: ارزش سپرده های بانک دولتی هند- بزرگ ترین بانک این کشور- حدود ۴۷۸ میلیارد و ۶۸۰ میلیون روپیه است. با این حال، حجم نقل و انتقالات، برداشت و تبادل اسکناس این بانک به ۵۴۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون روپیه رسیده است. این مقام دولتی در انتها از تنظیم بیش از ۲۰۰ هزار دستگاه خودپرداز و وارد کردن اسکناس های جدید ۵۰۰ و ۲۰۰۰ روپیه ای به سیستم مالی در سراسر هند خبر داد.
اما در پی اعمال تدابیر سخت دولتی، شهروندان هندی به تازگی برای دریافت و نگه داشتن اسکناس با مشکلات متعددی مواجه شده اند. پس از گذشت چند روز از آغاز تعویض اسکناس ها در این کشور، دولت هند با تغییر قوانین اعلام کرد که شهروندان دیگر نمی توانند اسکناس های قدیمی خود را تعویض کنند و باید یک حساب بانکی افتتاح کنند تا پول آنها به حساب واریز شود.
این در حالی است که بنابر گزارش بانک جهانی بیش از ۵۷۰ میلیون هندی فاقد حساب بانکی هستند و برای نخستین بار باید حساب بانکی باز کنند. پس از یک هفته اسکناس های قدیمی آنها در قالب کارت بانکی یا دسته چک به صاحب حساب ارائه می شود. همچنین آنها فقط می توانند روزانه ۲ هزار روپیه و هفته ای ۲۴ هزار روپیه از حساب خود برداشت کنند.
قوانین جدید دولت هند معاملات نقدی بیش از ۸۰درصد مردم را تحت تأثیر قرار داده، همچنین تمایل هندی ها برای نگه داشتن پول نقد، اکثر آنها را با مشکل مواجه کرده است. از سوی دیگر، کمبود اسکناس ترمز اقتصادی بخش های خرده فروشی، ساخت وساز، املاک و مستغلات و ...را کشیده است.
مهم ترین هدف دولت هند از این تصمیم مربوط به بخشی از سیاست های این کشور برای مبارزه با اسکناس های تقلبی، پولشویی، فساد و تروریسم اقتصادی است اما همین اقدام منجر به فلج شدن چرخه اقتصاد هند شده است. بسیاری از معترضان می گویند تصمیم ناگهانی دولت باعث شده بانک ها نتوانند به موقع اسکناس های قدیمی را تعویض کنند که باعث بروز مشکلات گسترده ای در کشور شده است.
در این میان شهر کلکته در شرق هند شاهد یکی از گسترده ترین اعتراضات بود. مان مرهان سینگ، نخست وزیر پیشین هند از معترضان این اقدام دولت است که آن را شکست بزرگ مدیریتی خوانده که نتیجه آن «چپاول قانونی» بوده است.
براساس گزارش ها تا چند هزار روپیه را می توان بدون دردسر با اسکناس های جدید تعویض کرد اما بانک ها از کسانی که با صدها هزار روپیه یا بیشتر از راه برسند درباره منشاء پول شان سوال خواهند کرد.
دولت می گوید این فرآیند، فرار مالیاتی را کاهش می دهد و مالیاتی که به پول های واریز شده تعلق می گیرد، پرداخت خواهد شد. در سال جاری میزان نقدینگی در کشور هند ۱۵درصد افزایش یافته بود و همین امر کنترل شرایط بازار را دشوارتر کرده بود.
مردم هند به دولت اعتماد کمی دارند و برخلاف تبلیغات بسیاری که برای تشویق مردم جهت قرار دادن پول های خود در بانک یا سرمایه گذاری در بازار شده، آنها همچنان ترجیح می دهند پول خود را به صورت نقدی نزد خود نگه دارند
