آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در این زمینه می گوید: سیاست‌گذاران پولی معمولا به بررسی تسعیر ارز که در واقع نرخ برابری ارزها را محاسبه می‌کند، می‌پردازند، اگر تسعیر نرخ ارز تغییر فاحش داشته باشد و بر اساس تغییر شاخص‌های اقتصادی مانند کاهش نرخ تورم نباشد، نگاه‌های بین‌المللی نسبت به آن منفی شده و آثار مثبتی به همراه نخواهد داشت.
وی ادامه می دهد: معمولا دولت‌ها زمانی به کاهش صفرها می‌پردازند که شرایط اقتصادی آنها برای این کاهش فراهم شده باشد و از طرفی آنها توانایی مدیریت اقتصادی با صفرهای کمتر را داشته باشند. این درحالیست که به‌نظر نمی‌رسد شرایط اقتصادی ما از این توان مدیریتی برخوردار باشد.
خالقی همچنین گفت: تجربه تغییر واحد پول ملی و کاهش صفرها در کشورهایی مثل شوروی سابق نشان از بازتاب منفی تغییر واحد پول ملی داشت و حتی نگاه‌های بین‌المللی نسبت به اقتصاد این کشور منفی شد. در مقابل آن کشوری مانند ترکیه سعی کرد ابتدا شرایط را برای این تغییر آماده و سپس به این کار عمل کند. به‌طوری که در این کشور بررسی شد که درآمدهای مالیاتی افزایش پیدا کرده است و از طرفی هنرمندان و مسئولان فرهنگی نیز دست‌به‌کار شدند و اقدامات فرهنگی برای این کار را فراهم آوردند. دولت ترکیه اینگونه به پوست‌اندازی اقتصاد از طریق کاهش صفرها پرداخت اما در کشور ما این بسترسازی صورت نگرفته است و اقتصاد به ثبات لازم نرسیده است.
وی ادامه داد: با این حال بحث تومان در کشور ما از نظر فرهنگی جا افتاده و جو روانی برای پذیرش آن آماده است که این خود شاید به تغییرات بعدی اقتصادی بینجامد بر این اساس که با تغییر واحد پول ملی سایر ارگان‌های اقتصادی برای ایجاد ثبات اقتصادی تلاش بیشتری کنند. تاکنون عموم مردم و مسئولان همواره بر مبنای تومان معاملات خود را محاسبه و تنها در مبادلات رسمی از ریال استفاده می‌کردند. تغییر واحد پولی در این حالت به مردم کمک می‌کند تا مبادلات خود را به‌راحتی انجام بدهند.
در این رابطه سید بهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس امور بانکی، با اشاره به اینکه تبدیل ریال به تومان حذف اجزای پول ملی به‌شمار رفته و اقدامی عاقلانه محسوب می‌شود، گفت: با توجه به اینکه شرایط موجود اقتصادی مهیای ورود سیاست‌گذار پولی به حذف صفر از پول نیست، در کنار زمینه‌سازی برای چنین طرحی دست گذاشتن روی اجزای پول و ساماندهی آنها می‌تواند اقدام مثبتی باشد که تغییر پول ملی به تومان از جمله آنهاست.
وی با بیان اینکه مصوبه هیات دولت تاثیر خاصی بر شاخص‌های کلان اقتصادی نخواهد داشت و درواقع مراودات پولی را تسهیل می‌کند، گفت: در این حالت محاسبات و درک از قیمت‌ها آسان‌تر می‌شود، حافظه یارانه‌ها از ارقام طولانی کمتر اشغال شده و دوگانگی در تشخیص اعداد حذف خواهد شد. حسینی‌هاشمی، تاکید دارد که آثار تبدیل ریال به تومان در حدی نیست که بتواند بر ارزش پول ملی اثر چندانی داشته و مبادلات بین‌المللی را نیز تحت‌الشعاع قرار دهد.
مدیرعامل سابق بانک صادرات، با بیان اینکه اگر واحد پول ملی تومان باشد، حجم نقدینگی خارج از بانک‌ها کمتر می‌شود، یادآور شد که حجم اسکناس‌ها به‌ویژه اسکناس‌های ریز نیز کمتر شده و حمل‌ونقل پول آسان می‌شود. حسینی‌هاشمی این را هم گفت که با تغییرات جدید، بانک مرکزی می‌تواند اسکناس‌های خرد مانند ۱۰۰۰ تومانی را کاملا حذف کرده و به‌جای آنها سکه ضرب کند.
وی با اعتقاد به اینکه فواید ناشی از تبدیل ریال به تومان از آثار منفی آن بیشتر است، عنوان کرد که به‌هر‌حال در چند ماه ابتدایی اجرای این قانون تا حدی ممکن است مردم را دچار سردرگمی کند که در فاصله‌ای کوتاه جریان عادی می‌شود ولی درکل بیش از اینکه عموم مردم در این موضوع درگیر باشند، بانک مرکزی است که برای جابه‌جایی پول و اسکناس جدید تا مدتی با سختی مواجه خواهد بود.
این کارشناس بانکی با تاکید بر اینکه فعلا نمی‌توان برای حذف چند صفر از پول ملی اقدام کرد، گفت که تا زمانی که ثبات به اقتصاد برنگشته و شوک‌های قیمتی کنترل نشده باشد، حذف صفر از پول ملی اتفاق مثبتی نیست و در صورت ناپایداری فضای اقتصادی، بار دیگر ارزش پول ملی با کاهش همراه شده و صفرهای حذف شده به پول برمی‌گردد.
این در حالیست که رئیس کل بانک مرکزی نیز در این رابطه اعلام کرده که مصوبه دولت در زمینه تغییر رسمی واحد پول ملی از ریال به تومان اقدامی برای تسهیل نسبی مبادلات اقتصادی آحاد جامعه، رسمیت بخشیدن به عرف مورد قبول مردم کشور و در انطباق با واقعیت‌های موجود است. سیف تاکید دارد که این تغییر، منطبق با واقعیت‌های اقتصادی کشور و همخوان با فرهنگ عمومی مردم بوده و فاقد آثار روانی و تورمی است.
تاثیر خروج ریال بر تجارت خارجی
عضو سابق اتاق بازرگانی ایران ضمن ارزیابی تبدیل واحد پولی کشور از ریال به تومان نیز در این زمینه گفت: این اقدام می‌تواند در مبادلات و جابه‌جایی پول اثر مثبتی داشته باشد اما در متغیرهایی مثل واردات، صادرات یا درآمد ملی هیچ تاثیری نخواهد داشت.
کاظم دوست‌حسینی گفت: حذف ریال از واحد پولی و تعیین تومان به‌عنوان تنها واحد پولی به‌لحاظ تئوری تفاوتی برای اقتصاد نخواهد داشت. وی افزود: اگر توازنی که بین حجم پولی که در اختیار بانک مرکزی به عنوان بدهی و از طرف دیگر دارایی‌های بانک مرکزی وجود دارد، به‌هم نخورد و این حجم پول زیاد نشود، به‌طور طبیعی واحد پولی اثری بر مسائل اقتصادی
نخواهد داشت. این کارشناس مسائل بانکی و بازار سرمایه ادامه داد: به‌لحاظ روانی این تصمیم اثراتی خواهد داشت چون براساس ذهنیت موجود همیشه این انتظار وجود دارد که ریال هر سال به‌دلیل تورم درصدی تضعیف شود، به همین دلیل اگر واحد پولی درشت و بزرگ باشد، در صورتی که همین میزان تورم فعلی هم وجود داشته باشد، اثرات تورمی آن روی ریال تاثیر منفی می‌گذارد و واحد پولی را ضعیف می‌کند.
دوست‌حسینی تصریح کرد: در این زمینه باید مشخص شود که آیا قرار است یک صفر از واحد پولی حذف شود یا اینکه واحد پولی جدیدی تعریف خواهد شد؟ اگر قرار بر تعریف کردن واحد پولی جدید است، دلیلی ندارد که متناسب با صفر این اتفاق بیفتد، مثلا هر ۳۸۴ ریال به عنوان «یک‌دریک» یا تومان جدید تعریف شود ولی اگر بحث حذف صفر باشد، مثل آن اتفاقی که در ترکیه و چند کشور دیگر رخ داد، می‌تواند در گردش اسکناس‌ها و مبادلات و جابه‌جایی پول تاثیرگذار باشد. عضو سابق اتاق بازرگانی ایران افزود: وقتی یک تومان معادل ۱۰ ریال شود، به معنی ۱۰ برابر شدن آن است. در مقطعی بحث حذف چهار صفر از واحد پولی مطرح بود که اگر چنین اتفاقی می‌افتاد، اثرات تورمی زیادی در پی داشت. به‌نظر می‌رسد به‌دلیل اینکه تجربه چنین اقدامی را نداشته‌ایم، این حذف باید با احتیاط و با عددهای کوچک یعنی یک یا دو صفر شروع شود. وی همچنین درباره تاثیر این اقدام بر واردات و صادرات گفت: حذف ریال یا حذف یک صفر از واحد پولی در متغیرهای اقتصادی در حوزه تجارت بین‌الملل مثل صادرات و واردات تاثیری نخواهد داشت و تنها در جابه‌جایی پول و نگهداری و ذخیره‌سازی پول اهمیت دارد اما نمی‌تواند تاثیری روی متغیرهایی مثل درآمد ملی، صادرات یا واردات داشته باشد.
