ایالات متحده آمریکا از زمان بعد از جنگ جهانی دوم و به خصوص در دو دهه اخیر، یعنی پس از سقوط شوروی که فضای مناسب‌تری برای گسترش نفوذ این کشور فراهم شد، همواره در پی استقرار نیروهای نظامی و تاسیس پایگاه‌های نظامی در نقاط مختلف جهان برآمده است و از این نیروها به صورت مستقیم علیه برخی کشورها و یا به عنوان ابزاری برای اعمال فشار به مخالفان خود در نقاط مختلف جهان استفاده کرده است.
ترکیه زیر نظر مستقیم آمریکا در اواخر ماه آوریل سال جاری به طور رسمی یک پایگاه نظامی را در قطر، که اولین پایگاه نظامی این کشور در خاورمیانه است، راه اندازی کرد.
ظاهرا قرار است در این پایگاه نظامی نیروهای مسلح ارتش ترکیه با حضور خود به کار آموزش نیروهای نظامی قطر نیز مبادرت کرده و زمینه را برای انجام رزمایش نظامی مشترک فراهم آورند. به علاوه، پایگاه نظامی در قطر به عنوان مکانی بالقوه برای خنثی کردن نفوذ و محبوبیت رو به افزایش ایران در منطقه است. این پایگاه نظامی همچنین بخشی از ائتلاف سنی‌ها با هم و شکل‌گیری جبهه ائتلاف ترکیه، قطر و عربستان است. در مراحل نهایی قطر میزبان بزرگترین پایگاه نظامی در خاورمیانه با حضور ده هزار نظامی آمریکا خواهد بود.
بر این اساس، تحلیلگران بخش امنیتی خلیج فارس عنوان می‌کنند ترکیه و قطر به خاطر عدم اطمینان به ایران با هم متحد شده و در عین حال حامی دشمنان ایران هستند. از سویی، به خاطر توافق هسته‌ای ایران، آمریکا دیگر نیروی پشتوانه نظامی قابل اطمینانی برای مواجهه با قدرت قابل توجه ایران نیست. کشورهای حاشیه خلیج فارس فکر می‌کنند از آنجایی که آمریکا دیگر ایران را به عنوان یک تهدید تلقی نمی‌کند، بنابراین منطقه را ترک خواهد کرد.
برای قطر ابتکار نظامی با ترکیه که نگران نفوذ ایران در خلیج فارس همراه با بهبود احتمالی روابط ایران با آمریکا می‌باشد، مهم است. قطر فاقد قدرت نظامی قابل توجه در منطقه است و این ابتکار نظامی موجب بر طرف شدن ضعف این کشور در منطقه خلیج فارس شده و قابلیت‌های دفاعی این کشور را افزایش دهد.
همچنین ائتلاف نظامی قدرتمند با ترکیه موجب تقویت صنایع نظامی قطر شده، بخش آموزشی نظامی این کشور را ارتقا داده و وابستگی‌به آمریکا کاسته و شاید حتی موجب توسعه همکاری مستحکم‌تر با ناتو از طریق ترکیه شود. برای ترکیه نیز این پایگاه نظامی موجب عرض اندام بیشتر این کشور در خلیج فارس شده و دسترسی این کشور را به بازار پرسود منطقه میسر سازد. این پایگاه همچنین روشی راهبردی را به ترکیه برای مواجهه با نفوذ ایران در منطقه بخشیده و نقش این کشور را در ترتیبات امنیت جهانی انرژی فراهم می‌آورد.
چرا آمریکایی‌ها در غرب آسیا پایگاه نظامی ایجاد می‌کنند
چرا آمریکا باید هزاران کیلومتر دور تر از خانه خود، لشکر کشی به کشورهای منطقه کرده و ملت‌های منطقه را تحقیر و ضعیف نماید. می‌توان گفت این پایگاهها زمینه‌ای برای ایجاد ترس در روسای حکومت‌های این کشورهاست. واقعیت پنهان این است که پنتاگون پس از سال 2002 وجوه قابل توجهی را با هدف ساخت، تجهیز و گسترش پایگاه‌های نظامی زمینی، هوایی و دریایی خود در منطقه خلیج‌فارس و مناطق نزدیک به آن اختصاص داده است که به گفته کارشناسان بزرگترین هدف آمریکا از این کار جلوگیری از نفوذ جمهوری اسلامی ایران است.
آمریکا در قطر، عربستان سعودی، کویت، بحرین، امارات و عمان 21 پایگاه نظامی در اختیار دارد که این گواه حضور فعال آنها در منطقه است. این پایگاهها از بزرگترین مراکز تامین و تجهیز ارتش آمریکا در منطقه محسوب می‌شوند.
از میان شش کشور یاد شده، کویت شش پایگاه در اختیار نیروهای آمریکایی گذاشته است، که علی‌رغم مساحت اندک خود بیشترین امکانات را در دسترس آمریکایی‌ها در منطقه قرار داده است. این پایگاهها در شهرها و مناطق دوحا، کابالز، آرنیجان، احمد الجابر، علی سالم و مینا الاحمدی قرار گرفته‌اند و در جریان حمله نیروهای آمریکا به عراق از یک نقش محوری در حمله و پشتیانی نیروهای ارتش آمریکا برخوردار بودند.
بعد از کویت، قطر بیشترین پایگاهها را در اختیار نیروهای ارتش آمریکا قرار داده است که تعداد آنها تا قبل ازجنگ عراق پنج پایگاه اعلام شده بود. این پایگاه‌های پنج‌گانه نظامی در سال‌های اخیر بارها و بارها از سوی ارتش آمریکا برای انجام مانورهای نظامی و همچنین حمله به عراق مورد استفاده قرار گرفتند. آخرین باری که این پایگاهها به طور گسترده به فعالیت در آمدند به تابستان سال 2006 باز می‌گردد که در ماجرای جنگ 33 روزه حزب‌الله و اسرائیل بارها و بارها مقادیر کلانی از امکانات و تجهیزات نظامی را به اسرائیل منتقل کردند و عملا به مهمترین مرکز پشتیانی اسرائیل در خلیج فارس تبدیل شدند.
کشور بحرین نیز چهار پایگاه نظامی را در خاک و جزایر خود به آمریکایی‌ها واگذارکرده است که از جمله آنها می‌توان به پایگاه دریایی المنامه، پایگاه لجستیکی المحرق و همچنین نقاطی که ناوهای یو اس اس واشنگتن و یو اس اس آبراهام لینکلن مستقر شده‌اند اشاره کرد. این پایگاهها هم‌اکنون از مهمترین پایگاه‌های آمریکا در منطقه خلیج فارس محسوب می‌شوند که در مواقع حساس از سوی نیروهای آمریکایی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
پایگاه‌های مهم نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا
آمریکا در ترکیه، عراق، کویت، عربستان، بحرین، قطر، امارات متحده عربی، عمان، افغانستان، پاکستان و قرقیزستان پایگاه نظامی دارد و یا از پایگاه‌های این کشورها استفاده می‌کند.
پایگاه هوایی اینجرلیک - ترکیه
اما در بین فهرست مراکز نظامی آمریکا در منطقه، پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه از جایگاه ممتازی برخوردار بوده و با پایگاه الحدید قابل مقایسه است. این پایگاه در فاصله 875 کیلومتری از مرزهای ایران و در شمال‌غربی مرزهای سوریه و در شهر آدانا کشور ترکیه قرار دارد و بزرگترین هواپیماهای زرادخانه نظامی آمریکا در آن مستقر بودند.
پایگاه هوایی احمد الجابر - کویت
دیگر فرودگاه نظامی کویت که برای آمریکایی‌ها آغوش باز کرده پایگاه هوایی احمد الجابر با 134 کیلومتر فاصله از مرزهای جمهوری اسلامی ایران است. این پایگاه عظیم با چهار مجموعه آشیانه مستحکم بتونی و تعداد زیادی آشیانه سایبانی و باندهایی با بیشینه طول 3000 متر قابلیت پذیرش انواع هواپیماهای نظامی را دارد.
کمپ‌های استقرار نیروهای ارتش آمریکا نیز بجز کمپ درمانی نیویورک شامل کمپ‌های Doha با 94 کیلومتر، Buehringبا 104، Spearheadبا 109، Patriot با 123 و arifjan با 126 کیلومتر فاصله از ایران هستند.
پایگاه هوایی علی السالم - کویت
کشور کوچک کویت که بیشتر شبیه به یک پادگان بزرگ نظامی آمریکا است در بردارنده دو پایگاه هوایی و 6 کمپ نیروهای ارتش این کشور است. پایگاه هوایی علی السالم با 115 کیلومتر فاصله از مرزهای کشورمان قرار دارد. مجموعه آشیانه‌های این پایگاه در دو منطقه جنوب و شمال غربی و محوطه نگهداری هواپیماهای ترابری نیز در شرق آن قرار دارند.
طول باندهای این پایگاه هوایی حدود 3000 متر بوده، بنابراین ظرفیت پذیرش عمده هواپیماهای سبک و سنگین را دارد.
محل استقرار ناوگان پنجم دریایی آمریکا - بحرین
محل استقرار ناوگان پنجم دریایی آمریکا در بحرین تنها 200 کیلومتر از سواحل کشورمان فاصله دارد. در این پایگاه چندین فروند ناوشکن و ناو آمریکایی با تجهیزات و تسلیحات مستقر است. نیروی دریایی ایالات‌متحده حدفاصل سال‌های 2001 تا 2009 میلادی 15 میلیون دلار در بحرین هزینه کرد تا زیرساخت‌های مناسب برای حضور خود در این کشور را فراهم آورد. شرکت مقاطعه‌کاری EMTA هم‌اکنون در حال اجرای پروژه‌ای 10 میلیون دلاری برای احداث شهرکی از چادر برای اسکان‌دادن نیروهایی است که در مسیر عبور از خاورمیانه ممکن است در بحرین اتراق کنند.
پایگاه هوایی تومریت عمان
پایگاه هوایی تومریت عمان محل دیگری در منطقه است که فعالیت‌های آمریکایی‌ها در آن به چشم می‌خورد.
پایگاه هوایی الحدید - قطر
به راستی که ابَرپایگاه(Super Base) آمریکایی‌ها در منطقه پایگاه هوایی الحدید در قطر است. این پایگاه که تقریباً در مرکز کشور کوچک قطر واقع شده 278 کیلومتر با سواحل کشورمان فاصله داشته و کلکسیونی از انواع هواپیماهای آمریکایی در آن یافت می‌شود.
هواپیماهای بمب‌افکن تقریباً پنهانکار (رادارگریز) بی-1بی، ترابری سی-17، سی-130، سوخت رسان‌های کی-سی-135 و کی-سی-10، هواپیماهای گشت دریایی اوریون و هواپیمای جاسوسی الکترونیکی جوینت استارز در این مکان مشاهده می‌شود و گزارش شده که جنگنده‌های اف-16 نیز در آن موجود هستند.
اگرچه قطر نیروی هوایی ندارد اما دولت این کشور در سال 1996 اقدام به ساخت پایگاه هوایی الحدید با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد دلار کرد. هدف از این اقدام کاملا مشخص بود: «جذب ارتش آمریکا.» در سپتامبر سال 2001 میلادی روند فرود و پرواز هواپیماهای نظامی آمریکا از این پایگاه شروع شد و پیش از آن که سال 2002 میلادی شروع شود تانک‌ها، نیروهای زرهی، زاغه‌های مهمات، تجهیزات پیشرفته ارتباطی و سایر ادوات ارتش آمریکا به علاوه هزاران نیروی نظامی در این پایگاه و اطراف آن استقرار یافته بودند. دولت قطر در سال 2005 با اختصاص 400 میلیون دلار مرکز فرماندهی و کنترل پیشرفته‌ای احداث کرد که با توجه به عدم پیش‌بینی نیروی هوایی در ارتش این کشور عملا توسط آمریکایی‌ها مدیریت می‌شود.
دولت قطر به تنهایی بار مالی گسترش زیرساخت‌های نظامی ارتش آمریکا در این کشور را بر دوش نکشیده و پنتاگون هم طی یک دهه گذشته بودجه‌های کلانی را صرف گسترش و ارتقای تاسیسات نظامی قطر کرده است. به عنوان نمونه پنتاگون حدفاصل سال‌های 2001 تا 2009 میلادی در مجموع 209 میلیون دلار برای توسعه زیرساخت‌های نظامی در این شیخ‌نشین نفت‌خیز اختصاص داد.
پایگاه هوایی بگرام - افغانستان
در شرق کشورمان هر چند که دورترین منطقه در خاک افغانستان تنها در حدود 1220 کیلومتر از مرزها فاصله دارد اما 4 فرودگاه نظامی که بیشتر مورد استفاده نیروهای آمریکایی است در فواصلی بسیار کمتر از این مقدار قرار دارند. پایگاه هوایی بگرام که محل استقرار عمده هواپیماهای ترابری و جنگنده‌های آمریکایی و سایر کشورها است، در فاصله 730 و فرودگاه کابل در فاصله 732 کیلومتری مرز ایران قرار دارند.
پایگاه بگرام با طول باند 3 کیلومتر پذیرای هواپیماهای ترابری سی-130هرکولس، سی-17 گلوبمستر2، هواپیمای پشتیبانی نزدیک A-10 و انواع بالگردها شده است. از سایر پایگاهها و فرودگاه‌های مهم افغانی‌ها می‌توان به فرودگاه قندهار در فاصله 387، شیندند در 124 و هرات در 122 کیلومتری مرز ایران اشاره کرد.
پایگاه هوایی شیخ عیسی - بحرین
دیگر محل مهم مورد استفاده آمریکایی‌ها در بحرین پایگاه هوایی شیخ عیسی نیروی هوایی این کشور است که 238 کیلومتر دورتر از سواحل کشورمان قرار دارد. هواپیماهای سی-17، پی-3 اوریون و جنگنده اف-16 در این پایگاه که دو باند با طول نهایی نزدیک به 3800 متر دارد قابل مشاهده است. همچنین جنگنده‌های اف-18، هواپیماهای جنگ الکترونیک ئی-آ-6-بی پراولر نیز در مقاطعی در این پایگاه مستقر بوده‌اند.
فرودگاه مناس - قرقیزستان
یکی دیگر از مراکزی که توسط آمریکایی‌ها و بیشتر برای امور ترابری و تجسسی مورد استفاده قرار می‌گیرد فرودگاه مناس در قرقیزستان است که 1344 کیلومتر با مرزهای کشور فاصله دارد. آمریکا از حدود سال 2001 و در جریان اشغال نظامی افغانستان، دو پایگاه هوایی دوران شوروی را در ازبکستان و قرقیزستان از این دو کشور اجاره کرد تا از آنها برای پشتیبانی عملیات در افغانستان استفاده کند. آمریکا در نوامبر ۲۰۰۵ پایگاه هوایی ازبکستان را تخلیه کرد، اما همچنان پایگاه هوایی خود را در مناس، فرودگاه بین‌المللی پایتخت قرقیزستان، حفظ کرده، با این شرط که سه برابر اجاره سابق را به دولت محلی بپردازد.
پایگاه هوایی الظفره - امارات متحده عربی
دیگر پایگاه بزرگ آمریکا در منطقه پایگاه هوایی الظفره در امارات متحده عربی است. این فرودگاه در شهر ابوظبی کشور امارات متحده عربی قرار دارد و در ارتفاع ۲۳ متری از سطح دریا واقع شده‌است. این پایگاه بسیار بزرگ دارای دو باند اصلی با طول نهایی در حدود 4200 متر و دو خزشراه سرتاسری در کنار هر یک از آنها است. خزشراه راه‌های فرعی متعدد، 50 آشیانه سایه بانی و تعداد زیادی آشیانه بتنی در این محل یافت می‌شود که 253 کیلومتر از سواحل و 184 تا 225 کیلومتر از جزایر کشورمان در خلیج همیشه فارس فاصله دارد.
وسعت تأسیسات این پایگاه که با پایگاه الحدید قطر قابل مقایسه است؛ این گمانه را بوجود می آورد که شاید آمریکایی‌ها به فکر روزی که نتوانند از قطر علیه ایران اجرای عملیات کنند بوده‌اند.
دیگر پایگاه‌های ارتش آمریکا که در اطراف مرزهای کشورمان قرار دارد
در بین پایگاه‌هایی که مورد استفاده آمریکایی‌ها هستند نام چند محل در پاکستان نیز به چشم می‌خورد که شامل دو پایگاه مهم شمسی در فاصله 199 کیلومتری و شهباز در فاصله 527 کیلومتری است. از پایگاه شمسی برای پرواز هواپیماهای بدون سرنشین استفاده می‌شود.
پس از اشغال کویت توسط عراق، پایگاه های زیادی در عربستان در اختیار آمریکایی‌ها قرار گرفت که بعدها تخلیه شده و امروزه تنها صحبت‌هایی از حضور محدود برخی واحدهای هوایی آمریکا در پایگاه هوایی شاهزاده سلطان در 575 کیلومتری مرزهای ایران است.
همچنان که از آمار و ارقام پایگاه‌های نظامی آمریکا در کشورهای همسایه ایران نشان می‌دهد می‌توان گفت یکی از اهداف اساسی آمریکا از استقرار نیروهای نظامی خود در خارج از این کشور ایجاد تهدید برای کشورمان و استفاده از آن در صورت لزوم است به نحوی که برای پیشبرد منافع خود از این نیروهای در منطقه استفاده نماید؛ از نمونه‌های این امر می‌توان به استفاده از این نیروها در جریان جنگ اول و دوم عراق علیه این کشور و همچنین استفاده از نیروهای خود علیه کشورمان در جریان جنگ تحمیلی است که هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری یکی از موارد آن به شمار می رود.
