آنچه در آستانه ورود به موصل در انتظار نیروهای عراقی است

مناطقی که اکنون از روز گذشته به دست نیروهای عراقی افتاده است قبل از رسیدن تروریست های داعش در سال 2014 محل اقامت و اسکان اقلیت های مذهبی بوده است و تا پیش از شروع عملیات موصل در میانه ماه قبل میلادی گفته میشود که نیروهای تروریستی در این مناطق به شدت متمرکز شده بوند. اما با شروع عملیات گویا مقرهای فرماندهی خود را به دلیل ترس از حملات هوایی و تلفات بالا ترک کرده اند.

سربازان عراقی بسیار مطمئن هستند و فرماندهان آنها از سرعت پیشروی در عملیات خبر میدهند. اکنون نیروهای عراقی به دروازه های موصل رسیده اند که از آنجا تا مرکز شهر موصل تنها 5 کیلومتر فاصله است. اما پیشرفت نیروهای رسته ضد تروریسم ارتش عراق در حالی است که سایر نیروهای عراقی نتوانسته اند آنگونه که باید همزمان با آنها به دروازه های موصل برسند.

رسته نهم زرهی ارتش بعد از فتح منطقه علی رش در هشت کیلومتری جنوب شرق موصل اکنون با سرعت کمتری پیشروی میکند و لشگرهایی از ارتش عراق که قرار بود منطقه حمام العلیل در جنوب موصل را تا کنون تصرف کرده باشند، از دستیابی به این هدف تا کنون باز مانده اند. سازمان ملل متحد میگوید که تروریست های داعش از 60 هزار شهروند غیر نظامی به عنوان سپر استفاده میکنند که این خود دلیلی برای عدم پیشروی سریع نیروهای عراقی است.

از سوی دیگر نیروهای حشدالشعبی تا ناحیه غرب موصل را به محاصره در آورده تا ارتباط آنها با سوریه را قطع کرده و در عین حال مانع از عقب نشینی آنها به سمت غرب و حمله احتمالی به تلعفر شوند.

نکته قابل توجه در مورد عملیات موصل تاکنون این است که آنچه پیش از این در مورد تلفات غیر نظامی و کشتار شهورندان در میانه عملیات پیش بینی میشد خوشبختانه رخ نداده است. از دلایل مهم این مسئله اعلام قبلی به شهروندان غیر نظامی در حومه شرقی برای عدم خروج از خانه های خود و همچنین تخلیه بسیاری از مناطق کم سکونت در این ناحیه پیش از ورود نیروهای نظامی عراقی و آغاز درگیری است.

همچنین بخش هایی که اکنون توسط نیروهای عراقی به تصرف درآمده است بخشهای نوساز یا نوسازی شده موصل است که از خیابان های وسیع و شبکه های ارتباطی خوبی برخوردار است که ورود خودروهای زرهی به آنها را ساده تر میسازد تا میزان تلفات غیر نظامی به واسطه اشتباه انسانی تا حد زیادی کاهش پیدا کند. اما آیا همین نکته در مورد مرکز شهر موصل و بخشهای قدیمی تر آن نیز صادق است؟

تا کنون تروریست های داعش نشان داده اند که کاملا در برابر پیشروی های نیروهای عراقی و پیشمرگه های کرد ناتوان بوده اند، اما به خوبی توانسته اند این پیشروی ها را کند کرده تا جایی که یک نیروهای عراقی همزمان با چند مسئله درگیر باشد: صیانت از جان خود، مراقبت از زمین های مین گذاری شده و تونل های حفر شده و هشیاری در برابر حملات انتحاری.

توافقی که از قبل از عملیات بین دولت مرکزی بغداد و اقلیم خودمختار کردستان حاصل شده به معنی آن است که نیروهای کرد در دروازه موصل متوقف خواهند شد و ارتش عراق مسئولیت آزاد سازی شهر را بر عهده خواهد گرفت. ائتلاف تحت رهبری آمریکا نگران است که درگیری در شهر موصل منجر به تلفات غیر نظامی زیادی شود و به خوبی میداند که نیروهای هوایی در مناطق شهری کارایی چندانی ندارد. در عین حال داعش به خوبی نشان داده است که در جنگ خیابانی و بهره گیری از تونل ها و تله های انفجاری توانمند است.

اما واقعیت آن است که هنوز بدترین سناریوهای ممکن در مورد آزاد سازی موصل پیش نیامده است: کشتار وحشیانه داعش از شهروندان غیر نظامی و تخریب کامل شهر به «رودخانه های نفت» که داعش وعده استفاده از آنها برای دفاع از موصل را داده بود. این احتمال هنوز البته پابرجا است و میتوان تصور کرد که داعش از موصل دقیقا آنگونه دفاع کند که هیتلر از برلین دفاع کرد.

با این همه هنوز هم میتوان امید داشت که چنانچه نیروهای عراقی با همین سطح از هشیاری و بدون عجله به پیشروی های خود ادامه دهند، فتح موصل چیزی متفاوت از فتح فلوجه یا الرمادی باشد که به تلفات بالای انسانی و تخریب های فراوان صورت گرفت. پیش از این گفته شده که بین 4 تا 6 هزار نیروی تروریستی در موصل هستند که قطعا برای دفاع از خود تلاش زیادی خواهند کرد، اما نوع پیشروی نیروهای عراقی میتواند تضمین کننده این موضوع باشد که تروریست های داعش کمترین فضا برای مقاومت سرسختانه را داشته باشند.