همزمان با اربعین حسینی میلیون‌ها ایرانی به کشور عراق سفر می‌کنند. این در حالی است که بر اساس برخی گزارش‌ها و شواهد و قرائن در مواردی زیرساخت‌های لازم برای انتقال این حجم مسافر وجود ندارد. از طرف دیگر، در این ایام همواره شاهد به وجود آمدن بازار سیاهی هستیم که امسال نیز ممکن است در بخش‌های مختلف مشکلاتی را به وجود بیاورد.
بحث قدرت گرفتن بازار سیاه و افزایش قیمت‌ها در ایام پیک سفر موضوعی است که همواره با فرا رسیدن اعیاد و عزاداری‌ها مطرح می‌شود. اما این موضوع در اربعین حسینی سال‌های ۹۳ و ۹۴ بیش از هر زمانی و بالاتر از آنچه که تصور می‌شد رخ داد. حال پس از اتمام دهه اول محرم و با نزدیک شدن به چهلمین روز شهادت امام سوم شیعیان بار دیگر گمانه‌زنی‌ها در رابطه با بروز چنین اتفاقاتی شدت گرفته و اکنون در افکار عمومی این ذهنیت به وجود آمده است که احتمال دارد در اربعین امسال نیز همانند روال سابق مشکلات ایجاد شده در پروازهای به سمت نجف و بغداد تکرار شود. البته عده‌ای مشکلات دو سال گذشته را نادیده گرفته و آن را کتمان می‌کنند.
در این زمینه باید یادآور شد که در سال ۹۳ بازار سیاه بلیت هواپیما در ایام اربعین چنان قوت گرفت که قیمت بلیت سفر به نجف حتی مرز ۵/۲ میلیون تومان را گذراند و چنین مشکلاتی حتی تا سال ۹۴ هم ادامه یافت؛ چنانکه در دوسال گذشته با فرا رسیدن ماه اسفند و تعطیلات نوروزی تغییرات اساسی در نرخ بلیت هواپیما و نحوه فروش آن ایجاد شد و نرخ برخی از پروازها و تورهای مسافرتی تا چند برابر افزایش یافت. حال گذشته از ایجاد بازار سیاه، افزایش قیمت‌ها هر سال نارضایتی‌هایی را در مشتریان به وجود آورده است. در سال جاری نیز پس از آنکه سازمان هواپیمایی کشور از افزایش ۱۶ درصدی قیمت‌ها برای اربعین خبر داد، روز گذشته نیز رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای دو برابر شدن قیمت بلیت اتوبوس در اربعین حسینی خبر را تایید و اعتراف کرد که در ایام اربعین حسینی خدمات حداقلی به زائران ارائه می‌شود.
۲ برابر شدن نرخ بلیت اتوبوس در اربعین
با اینکه مسئولان راهداری بارها به عدم ارائه خدمات مطلوب و درخور شان زائران اعتراف کرده‌اند، اما همچنان مسافران از ارائه خدمات مناسب گلایه دارند و اعتقاد دارند که چنین شرایطی آنها را در معرض آسیب‌های جانی و مالی قرار می‌دهد. اما باید توجه داشت که عوامل زیادی از جمله افزایش یک‌باره مسافران در این ایام در کاهش خدمات تاثیرگذارند؛ به طوری که آمارهای رسمی نشان می‌دهند روزهای عادی در مرز مهران روزانه ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر تردد دارند که در ایام اربعین این میزان به روزانه ۲۵۰ هزار تردد افزایش می‌یابد. به همین دلیل مسئولان اعتقاد دارند که با این حجم تردد نمی‌توان انتظار داشت کار مطلوبی در زمینه خدمات‌دهی به زائران انجام شود.
همچنین در نظر گرفتن ۲۲۰ هزار صندلی برای پروازهای رفت و برگشت به عراق در اربعین حسینی نشان می‌دهد که خیل عظیمی از مردم به دنبال زیارت عتبات عالیات در این مدت هستند. پس استقبال این چنینی از خرید بلیت اتوبوس و هواپیما در مدتی خاص به خودی خود زمینه‌های ایجاد برخی مشکلات را فراهم می‌آورد. حال اگر نبود نظارت و مدیریت ناکارآمد و تصمیم‌گیری‌های ناصحیح را به آن اضافه کنیم، به قطع تک تک زائران مورد سوءاستفاده مالی قرار می‌گیرند. برای مثال در ماه‌ها و سال‌های اخیر چندین و چند بار شاهد اعلام پیش فروش بلیت از سوی مسئولان بوده‌ایم، اما در عمل برخی ایرلاین‌ها به بهانه آماده نبودن سامانه‌‌هایشان این پیش فروش را به تاخیر انداخته‌‌اند. مسلم است زمانی که نظارت کافی وجود نداشته باشد، بروز فساد از حالت بالقوه به حالت بالفعل تبدیل می‌شود. از سوی دیگر، همواره این شائبه وجود دارد که آژانس‌های هواپیمایی رغبت بیشتری برای فروش بلیت خود به شکل چارتری و عرضه آن به برگزارکنندگان تورهای مسافرتی دارند. همین موضوع نیز باعث افزایش نرخ بلیت‌ها، گسترش بازار سیاه، بهانه‌آوری‌های مختلف برای نفروختن بلیت و ایجاد بسیاری از تخلفات و مشکلات دیگر می‌شود.
با تمام این مشکلات مسئولان و نهادهای مرتبط همچنان به هشدار بسنده کرده و صرفا از مردم می‌خواهند که با تخلفات برخورد کنند و آن را گزارش دهند! البته در این بین مسئولانی هم هستند که به طور کلی موضوع بازار سیاه و تخلفات آژانس‌های فروش بلیت را قبول ندارند، اما اگر آنان، تنها یک بار به آگهی‌های تبلیغاتی این آژانسها بنگرند متوجه بروز تخلفات در این زمینه می‌شوند و دیگر نیازی نیست آنها به صورت حضوری وارد عمل شوند. باید گفت که بسیاری از آژانسها در آگهی‌های خود از فروش بلیت برای تورهای مسافرتی خبر می‌دهند، اما در این جا سوال پیش می‌آید که با وجود این آگهی‌ها چرا آژانسها در مراجعات فردی به دلیل نبود بلیت از فروش آن سرباز می‌زنند یا به این بهانه اقدام به گران‌فروشی می‌کنند؟ همین امر گمانه‌زنی‌ها در رابطه با بروز تخلفات را افزایش داده است.
البته باید توجه داشت که درصد زیادی از آژانسها به درستی کار خود را انجام می‌دهند، اما تعداد کمی از مراکز فروش بلیت که به کم‌فروشی و گران‌فروشی آلوده شده‌اند، کار سایر آژانسها را هم زیر سوال می‌برند و بی‌اعتمادی به ایرلاین‌ها را در جامعه دامن می‌زنند. امسال هر چند سازمان هواپیمایی کشور با مصوب کردن نرخ بلیت یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان تلاش کرده است تا حدودی از بروز تخلفات جلوگیری کند و ایرلاین‌ها هم با این سیاست موافقت کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد همچنان آنچه در حال اجراست یک راه حل کوتاه‌مدت به شمار می‌رود. بنابراین در آینده یا باید راه حلی جدی برای جلوگیری از ورود سودجویان به این بازار فراهم شود و یا همچنان مدیریت بازار به قیمت دور زدن آزادسازی نرخ بلیت هواپیما انجام شود.
زائران بلیت اینترنتی نخرند
با آنکه هر ساله برای فروش بلیت ایام پیک مسافرت قیمت‌هایی مصوب می‌شود، اما همچنان برخی مسئولان اعتقاد دارند که نرخ بلیت تابعی از عرضه و تقاضاست! در همین زمینه به گفته معاون سازمان هواپیمایی کشوری قیمت بلیت‌های سفرهای اربعین با توجه به اینکه پرواز خارجی و تابع عرضه و تقاضاست، آزاد تعیین می‌شود، اما با هماهنگی صورت‌گرفته با شرکت‌های هواپیمایی برای سقف قیمت بلیت نرخ مشخصی تعیین شد. مرتضی دهقان خبر داد: تمام بلیت‌ها به صورت حضوری فروخته می‌شود و هیچ بلیت اینترنتی نخواهد بود. بر این اساس، فروش هرگونه بلیت به صورت اینترنتی تخلف محسوب می‌شود. باید توجه داشت علاوه بر تخلفاتی که به صورت مفصل به آنها پرداخته شد، تخلفات سایبری نیز همچنان قربانی می‌گیرند؛ به طوری که عده‌ای با تبلیغات گسترده تلاش می‌کنند از طریق سایت‌های اینترنتی اقدام به فروش بلیت کنند.
در هر صورت از ۲۳ آبان که سفرهای زیارتی آغاز می‌شود تا پنجم آذر که زائران به کشور برمی‌گردند، سازمان تعزیرات پلیس با همراهی نمایندگان شرکت‌های هواپیمایی فروش بلیت را رصد می‌کنند و تلاش می‌شود تا جلو تخلفات گرفته شود. البته در ایام خاص همچون نوروز و اربعین، سامانه‌های خدمات‌رسان فرامنطقه‌ای اینترنتی، قطعا ارزآوری و ثروت افزایی کلانی برای جامعه ایرانی به همراه خواهد آورد. هم‌اکنون فروش «آنلاین» بلیت و رزرو هتل و مراکز اقامتی به صورت حقیقی و در استانداردهای بین‌المللی، در هیچ یک از سایت‌های گردشگری کشور وجود ندارد که باید به آن هم توجه نشان داد.
