حدود 5سال پیش بود که از سوی برخی از مسئولان فرهنگی و اجتماعی افزایش زندگی مجردی دانشجویی آن هم در محلات شمال شهر تهران مطرح شد، اخباری که نگرانی از تبعات زندگی دختر و پسر دانشجو آن هم بدون ازدواج رسمی زیر یک سقف را افزایش داد.
موضوعی که حتی سال گذشته از سوی علی جنتی وزیر سابق ارشاد به آن پرداخته شد که معتقد بود امروز با ناهنجاری‌های بسیار زیادی روبه‌رو هستیم و یکی از موضوعات بحث فروپاشی خانواده‌هاست که برای همه ما نگران‌کننده شده است و ازدواج سفید که ارمغان غرب و ازدواجی نامشروع است باید با جدیت بررسی و اصلاح شود.
وضعیت حال حاضر می گوید ازدواج های غیر رسمی در شهرهای بزرگ رو به گسترش است اما آمار دقیقی از این نوع ازدواج ها در دست نیست تنها آماری که وجود دارد آمار 30 درصدی خانه‌های مجردی در شهر تهران و یا تجرد نزدیک به 11 میلیون دختر و پسر ایرانی است که هر روز سن‌شان بالا می‌رود.
این«هم‌باشی» یا زندگی مشترک بدون ازدواج که به «ازدواج سفید» معروف شده در کشورهای غربی پدیده جدیدی نیست اما در کشور ما به دلیل اعتقادات و مسائل شرعی و عرفی که در خانواده ها وجود دارد شوک فرهنگی محسوب می شود.
این نوع ازدواج ها که در هیچ کجا ثبت نمی‌شوند عمدتا به دلیل مشکلات مالی، محک زدن رابطه، آشنایی بیشتر و عدم اعتقاد به ازدواج ایجاد می شوند.همچنین سست شدن اعتقادات مذهبی، دور شدن خانواده ها از یکدیگر و تنوع طلبی و الگوبرداری از ماهواره و رسانه های بیگانه از دیگر دلایل رواج این نوع ازدواج‌هاست.
آسیب‌پذیری دختران در ازدواج سفید بیش از پسران
سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره وضعیت ازدواج سفید در کشور می‌گوید:نمی‌توان موضوع ازدواج سفید یا هم باشی سیاه را به عنوان یک رفتار به رسمیت برشمرد. در کشور ما باید اصول رفتاری بر اساس دین مبین اسلام باشد و به این ترتیب باید قوانین و مقررات هم بر این اساس نوشته، اجرا و نظارت شود. در دین مبین اسلام و فرهنگ این مرز و بوم مقوله ای تحت این عنوان که زن و مرد نامحرم بتوانند با یکدیگر زیر یک سقف زندگی کنند وجود ندارد.
وی می‌افزاید: ازدواج سفید با مبانی فرهنگی و دینی کشور ما مغایر است. این در حالی است که ازدواج سفید با مصداق‌هایی شبیه آن در کشور مغایراست. به دلیل عدم هماهنگی فرهنگ و مذهب با ازدواج سفید به هیچ عنوان نمی‌توان آن را به ثبت رساند و یا به رسمیت شمرد. نمی‌توان موضوعات، قوانین و فرهنگ‌های متضاد با باورهای جامعه را به رسمیت شناخت.
به گفته او به هیچ عنوان ازدواج سفید در کشور ما مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و هر گونه اقدام در این زمینه با واکنش شدید جامعه همراه است. برای مثال، جامعه ما درباره ازدواج موقت به عنوان یک فعل شرعی حساسیت شدید دارد، دیگر چه برسد به ازدواج سفید تحت عنوان یک فعل حرام و مغایرت آن با فرهنگ !
رئیس انجمن مددکاران ایران با بیان اینکه در کشور ما ازدواج سفید به یک مساله و موضوع جدی تبدیل می‌شود، می‌گوید: با اطمینان می‌توان گفت که هیچ سازمانی آماری از این موضوع در ایران ندارد و هیچ سازمانی آماری دقیق از آسیب‌های اجتماعی ندارد، تا چه رسد به این نوع موضوعات. بعضی از افراد این موضوع را در ایران خیلی بزرگ نشان می دهند. در حالی که اگر منصفانه نگاه کنیم و اغراض شخصی را مبنای تحلیل قرار ندهیم باید اعتراف کرد که مشکلاتی از قبیل طلاق، اعتیاد، خشونت‌های خانگی و... به مراتب مهم‌تر و قابل توجه هستند.
به گفته او این نوع ازدواج‌ها حتی در غرب هم سرنوشت خوبی ندارند و نه تنها کمک به تشکیل نهاد خانواده نمی‌کنند بلکه مانع آن نیز است. دراین نوع ازدواج‌ها معمولا دخترها بیشتر از پسرها آسیب می‌بینند. برای مثال فرار از مسئولیت تشکیل خانواده یکی از پیامدهای این نوع ازدواج‌هاست.
آمارها نشانگر این است که این نوع ازدواج ها بیشتر در شهرهای بزرگ وجود دارد. زیاد بودن این نوع ازدواج در شهرهای بزرگ ناشی از این مسئله است که فرهنگ مدرن غربی در حال گسترش در شهرهای ایران است و لذا ازدواج سفید و تحلیل آن نیاز به یک بحث جامعه شناسانه دارد.
سایه ازدواج سفید روی دفاتر مشاوره
مجید رضازاده رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی در این رابطه به فارس،می گوید: از نظر اینکه ازدواج سفید باعث افزایش آسیب‌ها و آسیب‌رسانی به خانواده‌ها شده شکی نیست اما آماری از میزان این آسیب‌ها به دست نیامده است.آسیب‌های ناشی از ازدواج سفید در بین جوانان به شرع و وضعیت کشور ما ربطی ندارد هر جند که در کشور ما آسیب‌رسانی‌اش بیشتر می‌شود چرا که چنین سنتی نبوده اما در هر کجا که ازدواجی صورت بگیرد و ثبت نشود آسیب‌رسان خواهد بود.
رضازاده با بیان اینکه انجام تحقیقات گسترده در زمینه آسیب‌های ناشی از ازدواج سفید ساز و کار و بودجه زیادی می‌طلبد،می گوید: در دفاتر مشاوره ما وضعیت آسیب‌های ناشی از این موضوع کاملاً مشهود است چرا که بعد از اینکه ارتباطات فراخانوادگی و فرافردی (ازدواج سفید) رخ می‌دهد آمار مراجعان به دفاتر مشاوره ما بالاتر رفته است.
رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی گفت:این امر شاید مربوط به 10 سال پیش باشد که نشانه‌های آن را در مشاوره‌های خط تلفنی 1480 دیدیم که بیشتر شکایات نگرانی‌ها و مشکلات به این دست از روابط و مشکلات جنسی برمی‌گشت.
وی گفت: بنابر این پیش‌بینی کرده بودیم که چنین اتفاقات و آسیب‌هایی بیشتر شود اکنون هم اگر رصد و برنامه‌ریزی‌های ما انجام شود بهتر می‌توانیم آسیب‌های اجتماعی را برای آینده ارزیابی کنیم.
تبعات روانی «ازدواج سفید»
روان شناسان معتقدند رابطه‌ای که از طریق ازدواج سفید بوجود می آید موجب کاهش فرزندآوری می‌شود، بعلاوه سطح زندگی افراد تغییر می‌کند و خلاء روانی برای دختر را در پی داردو همچنین ممکن است شانس مادر شدن او را کاهش دهد و حتی به آسیب‌هایی مانند اعتیاد سوق پیدا کنند.
این در حالی است که مردان در صورت ترک چنین رابطه‌ای کمتر آسیب می بینند. در چنین ازدواج‌هایی امکان دارد که یکی از طرفین هر لحظه نسبت به ادامه این رابطه اظهار بی میلی کند و این امر موجب وارد شدن صدمات روحی قابل توجهی به طرف مقابل به ویژه زنان می‌شود چرا که آنان بر حسب طبیعت خود دوست دارند روی فردی سرمایه‌گذاری عاطفی کنند که از ارزش لازم برخوردار باشد.
همچنین به اعتقاد برخی از روانشناسان، پسرها برای ارضای جنسی تن به این نوع زندگی می‌دهند، در حالی که هدف دختران و زنان متفاوت است و آن‌ها به ازدواج فکر می‌کنند.
استقلال جوانان از خانواده، بالارفتن سن ازدواج و پذیرش راحت‌تر روابط، گریز از مراسم سنتی ازدواج و ترس از طلاق از دیگر دلایل رواج ازدواج سفید عنوان شده است.
بنابراین به نظر می رسد با آسان‌کردن ازدواج، ایجاد شغل، ایجاد فضای آشنایی سالم میان جوانان، امکان تهیه مسکن و... می‌توان جلوی «ازدواج سفید» و بسیاری آسیب‌های اجتماعی دیگر را گرفت و لازم است تا اعتماد در جامعه افزایش یابد چراکه بی اعتمادی منجر به فرار جوانان از ازدواج، خیانت و طلاق می شود.
