بازار پاییز برای خودنمایی و ابراز وجود، دست‌کمی از بازار شب عید ندارد؛ از پیاده‌روهای شهر گرفته تا مغازه‌های لوکس و کلاسیک، از اتوبوس و مترو گرفته تا نمایشگاهها و سایت‌های اینترنتی، همه‌و‌همه، خبر از آمدن فصل جدیدی در زندگی بچه‌ها می‌دهند؛ فصلی که دنیای نوشت‌افزاری‌ها را بیشتر از هر چیزی برای شروع درس و مدرسه در تب‌و‌تاب و هیجان داغی فرو می‌برد.
این روزها، بازار نوشت‌افزار خود را برای هر نوع سلیقه‌ای آماده کرده است. در قفسه‌ها جایی برای سوزن‌انداختن نیست. برندهای مختلف لوکس و کلاسیک، رنگ‌های متنوع و جذاب، یکی مات و دیگری براق، دفترهای ساده، سیمی و کلاسوری، پاک‌کن‌هایی با اشکال هندسی مختلف؛ گرد، مثلثی، مستطیلی و حتی عروسکی، تراش‌های ساده، مخزن‌دار و رومیزی، شخصیت‌های کارتونی و محبوب کودکان ازقبیل: بتمن، مرد عنکبوتی، بن‌تن، سیندرلا و باب‌اسفنجی، همه اینها کافی است تا خانواده‌ها و دانش‌آموزان برای انتخاب لوازم مورد نیازشان در دوراهی و سه‌راهی بزرگی قرار گرفته و دچار سردرگمی شوند، اما بالاخره با پادرمیانی فروشندگان از این آشفتگی رها می‌شوند.
از تصرف کالاهای لوکس خارجی در بازار نوشت‌افزار تا گوشه‌نشینی لوازم تولید داخل
سال‌های زیادی است که بازار نوشت‌افزار برای دانش‌آموزان ایرانی، بازاری از نوشت‌افزار و لوازم‌التحریرهای وارداتی است، آن‌هم از شرق آسیا، به‌‌ویژه چین. این واردات گسترده که گفته می‌شود بیش از 70 درصد بازار نوشت‌افزار کشور را تأمین می‌کند و حتی آمارها از واردات 90 درصدی نوشت‌افزار مورد نیاز خبر می‌دهند، سال‌های زیادی است که عرصه را برای تولیدات داخلی تنگ کرده است.
امسال هم نوشت‌افزار لوکس و فانتزی وارداتی همچون سال‌های گذشته، نبض بازار را در دست گرفت و اجناس خارجی با رنگ و طراحی‌هایی که داشتند، برای ورود به سبد خرید مصرف‌کنندگان، دلرباتر جلوه کردند. مداد پارس، سوسمار و شمشیرنشان، حالا دیگر جایشان را به مدادهای رنگارنگ با نام‌های ناشناخته‌ای داده‌اند که حتی هجی‌کردن واژه‌های انگلیسی‌شان آسان نیست. بازار مملو از نوشت‌افزارهایی است که حروف انگلیسی رویشان چاپ یا حک شده تا کودکانمان با آنها فارسی نوشتن را بیاموزند.
پای صحبت اهل این صنف که می‌نشینی، یک حرف مشترک وجود دارد: «باور غلطی که کیفیت کالای خارجی خوب است، بر فرهنگ جامعه غالب شده است.» آن‌طور‌که به نظر می‌رسد، دانش‌آموزان لوازمی خریداری می‌کنند که تصاویر آنها را بیشتر در برنامه‌های تلویزیونی دیده باشند. آنها ترجیح می‌دهند، کیف و سایر نوشت‌افزارشان دارای تصاویری از شخصیت کارتونی مورد علاقه آنها باشد. یکی از والدین دانش‌آموزان که برای خرید مدرسه آمده است، می‌گوید: «ای کاش می‌شد برای گسترش فرهنگمان از تصاویر قهرمانان داخلی، روی نوشت‌افزار استفاده کرد.»
در اصل، با هجوم تقاضا از سوی مردم، فروشندگان بازار را از جنس‌های خارجی اشباع کرده‌اند و به‌این‌ترتیب، کالاهای داخلی روز‌به‌روز گوشه‌نشین‌تر شده‌اند. در این وضعیت نیز برخی تولیدکنندگان داخلی با تقلید از بخش ظاهری، مارک‌های تقلبی را تولید و با تبلیغات خاص خود، سعی می‌کنند محصولات خود را بفروشند؛ به‌طوری‌که کیف‌های تولید داخل با نام ترک و اجناس نامرغوب چینی، جای خود را با مارک‌های معروف و محبوب خریداران عوض کرده و خیلی راحت به فروش می‌روند.
از رضایت تا نارضایتی خریداران در بازار نوشت‌افزار
در شلوغی‌های گرم بازار نوشت‌افزار، قیمت‌های مختلفی بر روی برچسب این لوازم مشاهده می‌شود. در این میان، قیمت‌های حک‌شده روی لوازم لوکس و فانتزی، نجومی‌تر از ایرانی‌ها به چشم می‌آیند و کم نیستند کسانی که می‌گویند، این هزینه‌ها برایشان خیلی سنگین است اما برای خریداران مرفه‌تر، کیفیت، اولین فاکتوری است که آنها را برای خرید مصمم‌تر می‌کند و مصداق این ضرب‌المثل می‌شود که «هرچی پول بدی، آش می‌خوری». این گروه از خریداران بیشتر سراغ نوشت‌افزارهایی می‌روند که رد و نشانی معتبر در بازار نوشت‌افزار دارند، چه در بازار داخلی و چه در بازارهای جهانی. در مقابل این گروه، بسیار و بی‌شمارند مصرف‌کنندگانی که توان خرید نوشت‌افزار با برندهای معتبر را ندارند و مجبور خواهند بود، اجناس بی‌کیفیت را با قیمت‌های ارزان‌تر بخرند و با این روش مجبور می‌شوند، بیشتر مصرف کنند.
در این بازار که این روزها داغ داغ است و برای جنس بی‌کیفیت تا باکیفیت، خریدار پیدا می‌شود، دفترهای لوکس 40 برگ، 60 برگ و 80 برگ، با وجود قیمت‌هایی به مراتب بالاتر از انواع ساده‌تر، همچنان پرفروش‌ترند؛ قیمت‌هایی که از هفت هزار تا 15 هزار تومان برای خریدار آب می‌خورند و در مقایسه با قیمت‌های دفترهای 40 برگ تا 80 برگ تولید داخل که با قیمت هزار و 500 تا سه هزار به فروش می‌رسند، شاید اصلا مقرون‌به‌صرفه نباشند؛ ولی جلد ضخیم‌تر آنها مردم را برای خرید ترغیب می‌کند. پاک‌کن و تراش هم از اقلام مهمی هستند که این روزها با قیمت 500 تا پنج هزار تومان در بازار به فروش می‌رسند. یکی از خریداران درباره کیفیت پاک‌کن‌های بازار می‌گوید: «پاک‌کن‌های سفید کیفیت خوبی ندارند و با هربار استفاده، صفحه کاغذ را سیاه‌تر و چرک‌مال‌تر می‌کنند، اما در مقابل انواع رنگی و سیاه خارجی کیفیت بهتری داشته و هیچ ردی از خود بر روی صفحه به جا نمی‌گذارند.»
قیمت هر عدد خودکار معمولی هم از هزار تومان شروع و انواع لوکس آن با قیمت 40 هزار تومان نیز به فروش می‌رسد. خریداران برای انتخاب خودکار مطلوب خود، بیش از هرچیزی به روان‌بودن و دوام مناسب جوهر آن توجه کرده و اکثر آنها از خشک‌شدن خودکار در وسط جلسه امتحان شکایت می‌کنند. در این میان، خودکارهای دکمه‌ای، امتحان خود را پس داده و از فروش بیشتری برخوردارند. مدادنوکی نیز از هفت تا 19 هزار تومان، مدادرنگی 12 رنگ، 12 تا 32 هزار و مداد معمولی از 500 تا دو هزار تومان به فروش می‌رسند.
صدای بلند نارضایتی‌ها از قیمت روپوش مدارس
بعد از خرید نوشت‌افزار، نوبت تهیه یونیفرم و کفش مدرسه می‌شود. مادری که برای خرید لباس مورد نیاز فرزندش راهی بازار شده است، از قیمت‌های نجومی روپوش مدارس در بازار گله می‌کند و از افزایش قیمت در سال جاری نسبت به سال گذشته، خبر می‌دهد. او می‌گوید؛ «پارسال برای خرید روپوش و شلوار فرزندم، 145 هزار تومان پرداخت کردم ولی امسال با تغییر مقطع تحصیلی فرزندم، مجبور به تهیه یونیفرم مخصوص شده‌ام و باید 185 هزار تومان بپردازم.» یکی دیگر از خریداران می‌گوید: «هزینه خرید کفش و یونیفرم مدرسه آن‌قدر زیاد است که دیگر جایی برای گله از قیمت بالای نوشت‌افزار نمی‌گذارد.»
کیف مدرسه نیز ازجمله کالاهایی است که انواع ترک، چینی و ایرانی آن با قیمت‌های متنوع و در بسیاری از مواقع به‌دلیل ضرورت خرید از سوی مصرف‌کنندگان با قیمت‌های بسیار بالا و حاشیه سود زیاد، به فروش می‌رسد. این روزها قیمت یک عدد کوله‌پشتی ایرانی از 50 هزار تومان شروع و انواع خارجی آن با قیمت‌های بالاتر از صد هزار تومان قیمت خورده است. با همه این قیمت‌ها، تصور کنید هزینه یک سال درس‌خواندن کودکان و نوجوانان تا چه میزان برای خانواده‌های ضعیف و متوسط می‌تواند کمرشکن باشد؟
در 5 ماه نخست سال اتفاق افتاد؛واردات 6 میلیون دلاری مدادتراش، خودکار و مدادپاک‌کن به کشور
بازار نوشت‌افزار، این روزها داغ‌ترین روزهای سال را پشت سر می‌گذارد؛ روزهایی پرخریدار برای نوشت‌افزارهایی که از کشورهای مختلف جهان راهی ایران شده‌اند مانند: چین، ژاپن، آلمان، مالزی، کره، سوئیس، ایتالیا و حتی اماراتی که تولیدکننده این محصولات نیست و فقط پایگاهی برای واردات محصولات مختلف به کشور محسوب می‌شود، کشورهایی هستند که در پنج ماه نخست امسال، نوشت‌افزار به ایران صادر کرده‌اند. مطابق جزئیات واردات پنج‌ماهه نخست امسال که گمرک در پایگاه اطلاع‌رسانی خود قرار داده، در این پنج ماه، رقمی بیش از 6 میلیون دلار نوشت‌افزار برای تنظیم بازار آغاز سال تحصیلی وارد کشور شده است.
مدادتراش، مدادپاک‌کن، خودکار، مدادنوکی، روان‌نویس و جوهر ازجمله لوازمی هستند که در این مدت وارد کشور شده‌اند و چین در رأس کشورهای صادرکننده نوشت‌افزار به کشور قرار دارد. براساس جزئیات واردات پنج‌ماهه نخست امسال، دو میلیون و 503 هزار و 373 دلار مدادتراش و تیغه آن و 670 هزار و 558 دلار مداد پاک‌کن به کشور وارد شده است. در همین مدت، دو میلیون و 233 هزار و 513 دلار خودکار که به تعریف گمرک، «قلم‌نوک ساچمه‌ای با جوهر خمیری» است، از مرزهای مختلف وارد کشور شده است. مدادهای خودکار یا مدادهای نوکی، دیگر نوشت‌افزارهایی هستند که در این مدت، واردات 518 هزار و 604 دلاری به ایران را ثبت کرده‌اند.
روان‌نویس یا قلم نوک‌ساچمه‌ای با جوهر مایع، یکی دیگر از نوشت‌افزارهایی است که در پنج ماه نخست امسال، با رقمی معادل 367 هزار و 945 دلار وارد کشور شده است.
