رقابت بر سر جانشینی اسلام کریم اف

به گزارش خبرگزاری «فرغانه»، عصر روز پنج شنبه جسد اسلام کریم اف توسط یک هواپیمای دولتی از تاشکند به سمرقند منتقل شده است. مراسم تشییع کریم اف رئیس جمهور ازبکستان امروز شنبه در سمرقند مکان تولد وی برگزار می شود. بنابر گزارش رسانه های محلی، شهرداری سمرقند مشغول آماده سازی مکانی برای برگزاری مراسم شده است.

بر همین اساس، «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان که در چین بسر می برد، دیروز با نیمه تمام گذاشتن ملاقات رسمی با مقامات پکن، راهی ازبکستان شد. همچنین نخست وزیر ترکیه درگذشت رئیس جمهور ازبکستان را تسلیت گفت.«بینالی ایلدریم» نخست وزیر ترکیه در جلسه دیروز کابینه گفت: «اسلام کریم اف رئیس جمهور ازبکستان از دنیا رفت. خدا او را بیامرزد و ما به عنوان جمهوری ترکیه در غم و اندوه مردم ازبکستان شریک خواهیم بود.»

**بحران جانشینی

از سوی دیگر پس از انتشار خبر درگذشت کریم اف، همگی رسانه های منطقه و جهان به پوشش این خبر مبادرت کردند و این خبر به تیتر اصلی رسانه های منطقه و سرخط اخبار رادیو و تلویزیون کشورهای مختلف تبدیل شد. این موضوع خود حکایت از نگرانی هایی جدی در باب آینده اوضاع سیاسی این کشور و بحران احتمالی جانشینی، که در گذشته از جمله سناریوهای محتمل در منطقه محسوب می گردید، دارد.

این در حالی است که تا پیش از سال 2013، در محافل حتی کارشناسی نیز «گلناره کریم آوا» دختر ارشد کریم اف، مدعی شماره یک کسب عنوان جانشینی پدر محسوب می شد. این وضعیت بنابر دلایلی از جمله کسب شهرت و محبوبیت، ثروت اندوزی و اتصال وی به مراکز اصلی قدرت، به حقیقت نزدیکتر بود.

اما اختلافات گلناره با مقامات ارشد دولتی و نیز سوء استفاده عیان از قدرت اعطایی، وی را مغضوب پدر کرد به طوری که کریم اف از سال 2014 دخترش را در بازداشت خانگی قرار داد. از آن زمان تاکنون نیز علیرغم نام بردن از اسامی مختلفی از جمله «تیمورتیلی یوا» و «لولا» دختر کوچک کریم اف، هیچگاه مسئله جانشینی وی با جدیت مورد پیگیری قرار نگرفت.

به هر ترتیب، اکنون فرضیاتی قابل اعتنا در خصوص جانشین پس از وی، مطرح و قابل ارائه است. در این میان، در حلقه اطراف فعلی کریم اف 3 نفر مهم حضور دارند:

1-رستم عنایت اف: رئیس سرویس امنیت ملی ازبکستان و نماینده قبیله سرخان دریا.

2-شوکت میرزایف: رئیس شورای وزرا و یکی از تاشکندی ها. وی سمت خود را با پشتیبانی رستم عنایت اف بدست آورده است.

3- رستم عظیم اف: معاون اول رئیس شورای وزرا و نماینده قبیله تاشکند.

شوکت میرزایف: شوکت میرزایف متولد 30 دسامبر 1957، استان «جیزخ» است. وی در 12 دسامبر سال 2003 به سمت نخست وزیری ازبکستان منصوب شد و تاکنون نیز در این پست حضور دارد. تحصیلات آکادمیک وی، مهندسی مکانیک در امور کشاورزی است. استانداری جیزخ و سمرقند از دیگر مناصب مهم سیاسی وی محسوب می گردد.

میرزایف رهبریت قبیله سمرقند و جیزخ را دارد. در همین حال با رهبران قبایل خوارزم و اندیجان نیز ارتباط و دوستی برقرار کرده است. وی تاکنون بارها از همکاری توامان با روسیه و آمریکا خبر داده و نگاه و گرایش خاصی به هیچکدام ندارد.

رستم عظیم اف: عظیم اف متولد 20 سپتامبر 1958، شهر تاشکند است. وی در 29 دسامبر 2007 به سمت معاون اولی نخست وزیر و وزیر دارایی و مسئول مجتمع اقتصادی و ارتباطات اقتصاد خارجی منصوب شد. عظیم اف فارغ التحصیل دانشگاه دولتی تاشکند، موسسه مهندسی آبیاری و مکانیزاسیون کشاورزی تاشکند و کارشناس ارشد دانشگاه آکسفورد است. وی در سال 1990 رئیس بانک «ایپاق یولی» بود و از سال 1991 تا 1998 ریاست بانک ملی فعالیت های اقتصادی خارجی ازبکستان و همزمان مسئولیت نمایندگی ازبکستان در مدیریت بانک بازسازی و توسعه اروپا را برعهده داشت.

همچنین در سال 1998 رستم عظیم اف به سمت وزیر دارایی ازبکستان منصوب و در اوایل آگوست سال 2000 همزمان معاونت اقتصادی نخست وزیری به وی واگذار شد. در ماه نوامبر سال 2000 عظیم اف معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد کلان و آمار (بعدا به وزارت اقتصاد تغییر نام کرد) ازبکستان انتخاب شد. در نوامبر سال 2005 به سمت وزیر دارایی تعیین و در دسامبر 2007 معاون اول نخست وزیر و وزیر دارایی و مسئول مجتمع اقتصادی و ارتباطات اقتصاد خارجی ازبکستان شد و تاکنون نیز در این سمت مشغول بکار است.

ژنرال رستم عنایت اف: عنایت اف، متولد 22 ژوئن 1944، استان «سرخان دریا» است. وی در خانواده یک ژنرال «کا.گ.ب» (کمیته امنیت دولتی اتحاد شوروی) به دنیا آمده است. عنایت اف، از 27 ژوئن 1995 ریاست سازمان امنیت ملی ازبکستان را بر عهده دارد. وی فارغ التحصیل دانشگاه دولتی تاشکند (دانشکده زبان و ادبیات فارسی) در سال 1968 می باشد. بعد از پایان دانشگاه در سازمان «کا.گ.ب» اتحاد شوروی استخدام و به ماموریت افغانستان اعزام شد.

قابل ذکر است، در حال حاضر، اهمیت تقسیم قبیله ای در میان نخبگان سیاسی ازبکستان، بطور قابل توجهی هم تراز شده است.

اسلام کریم اف موفق شد سازش های مهم زیادی را در روابط بین گروه های تاشکند و سمرقند پیدا کند. بدین ترتیب، اکنون اصلیت و منشاء افراد اهمیت کمی دارد - در میان نخبگان تازه متحد شده، حضور نمایندگان مناطق مختلف که پذیرای قوانین تاشکند هستند قابل توجه است. در عین حال، عامل قبیله ای به طور کامل منسوخ نشده و به هنگام ارزیابی گرایش های مختلف ضروری است.