پایگاه اینترنتی فارِن اَفِرز در گزارشی به قلم "عمر بشیر" و "اریک لوربِر" نوشت: نمایندگانی از شرکت هواپیماسازی بوئینگ هفته گذشته به تهران سفر کردند تا جزئیات قرارداد چند میلیارد دلاری فروش محصولات بوئینگ را به ایران تکمیل کنند. فروش هواپیما از سوی بوئینگ به ایران میتواند نزاع جدیدی را میان اعضای کنگره آمریکا به راه اندازد. بسیاری از این نمایندگان مدعی هستند ایران از هواپیماهای مسافربری خریداری شده در اهداف نظامی استفاده خواهد کرد و تجهیزات و اقلام مورد نیاز را برای دولت "بشار اسد،" رئیس جمهور سوریه، تامین میکند. برخی از نمایندگان کنگره مدعی هستند ایران از هواپیماهای خریداری شده در جهت حمایت از گروههای تروریستی مانند حزبالله استفاده میکند.
سنای آمریکا آماده میشود تا در چند هفته آینده با برگزاری جلسات ویژه به موضوع فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران رسیدگی کند. اگر نمایندگان سنا با این طرح مخالفت کنند، بوئینگ و احتمالا ایرباس، اجازه فروش هواپیما به ایران را نخواهند داشت. شرکت هواپیماسازی ایرباس اوایل سال جاری میلادی قراردادی تجاری با ایران امضا کرد که به موجب ان بیش از 100 فروند هواپیما را در اختیار تهران قرار خواهد داد.
منتقدان قرارداد بوئینگ و ایرباس با ایران به موضوع قرار گرفتن نام شرکت ایران ایر در فهرست سیاه وزارت دارایی آمریکا استناد میکنند. وزارت دارایی آمریکا در سال 2011 نام شرکت هواپیمایی بوئینگ و بسیاری از مدیران آن را در فهرست حامیان تروریسم قرار داد. هرچند این اتهامات پس از امضای توافق هستهای ایران و قدرتهای 1+5 برطرف شد و ایران ایر خارج از فهرست تحریمهای آمریکا قرار گرفت؛ اخباری مبنی بر ارسال تجهیزات نظامی از سوی ایران ایر به سوریه در رسانههای غربی منتشر شد که بار دیگر نمایندگان کنگره را علیه این شرکت هواپیمایی قرار داد.
آمریکا در نظر دارد برای قرارداد فروش هواپیماهای بوئینگ با ایران چندین شرط تعیین کند تا به این شکل از انتقاد نمایندگان کنگره رهایی یابد. بوئینگ و ایرباس میتوانند برای ایران ایر شروطی تعیین کنند که در صورت مشاهده هرگونه تخلفی در زمینه استفاده هواپیماهای مسافربری برای مصارف نظامی، قرارداد را لغو کرده و جریمه سنگینی برای این شرکت تعیین کنند.
به عنوان مثال بوئینگ میتواند 10 میلیارد دلار از مجموع 17.8 میلیارد دلار قرارداد خود را با ایران ایر در ابتدا وصول کند، سپس فعالیتهای ایران ایر با هواپیماهای جدید را تحت نظارت داشته باشد و در صورت مشاهده تخلف این شرکت میتواند پول دریافتی را به عنوان جریمه مصادره و از عمل به تعهدات بعدی خودداری کند. بوئینگ میتواند برای اطمینان بیشتر، قوانین نظارتی و سختگیرانه خود را در قبال شرکت هواپیمایی ماهان یا هر شرکت دیگری که ممکن است از هواپیماهای ایران ایر به شکل لیزینگ استفاده کند نیز اعمال کند.
هنر شرکت بوئینگ در چگونگی برقراری تعامل با ایران میتواند تواف هستهای را به توافقی خوب تبدیل کند. قرارداد فروش ده ها فروند هواپیما به ایران میتواند میلیاردها دلار از داراییهای ایران را که به موجب توافق هستهای، به تهران بازگردانده شده بود را دوباره به آمریکا برگرداند.
آمریکا باید با دقت و تمرکز بیشتری به جنبه اقتصادی توافق هستهای ایران بپردازد. واشینگتن میتواند ضمن لغو تحریمها علیه تهران و عمل به تعهدات خود در توافق هستهای، از این ماجرا به سود اقتصاد آمریکا بهره برد. اگر ایران ایر حاضر به پذیرش شروط بوئینگ نشود، ادامه تعامل میان این دو شرکت هواپیمایی با تردید و نگرانیهایی همراه خواهد بود و کابینه اوباما دیگر بهانهای برای حمایت از آن نخواهند داشت.
این گزارش در پایان مدعی شد: اگر آمریکا بتواند با هنر تعامل تجاری، ایران را به خرید محصولات بیشتر از این کشور ترغیب کند، طبیعی است که تهران دیگر پول کافی برای حمایت از دولت بشار اسد و گروههای تروریستی مانند حزبالله در اختیار نخواهد داشت. آمریکا و متحدانش میتوانند برای مطمئن بودن از حسن نیت ایران، بخش اصلی مبلغ قرارداد را در ابتدا از این کشور بگیرند و با خارج شدن میلیاردها دلار پول از ایران، مانع از ادامه حمایتهای تهران از گروههای افراطی شوند.
کارشناسان غربی معتقدند باوجود نظارت و بازرسیهای دقیق باز هم این احتمال وجود دارد که ایران از هواپیماهای بوئینگ در مصارف نظامی بهره ببرد. به همین دلیل آمریکا باید شروط دقیقی برای ایران تعیین کند که در صورت تخلف، راه برای حفظ برجام در کنار اعمال جریمه سنگین علیه تهران وجود داشته باشد.