از روز گذشته چندین فروند بمب افکن سنگین روسی TU-22M3 و شکاری بمب افکن SU-34 نیروی هوایی روسیه در پایگاه هوایی شهید نوژه همدان وارد شده و حملات بر علیه مواضع گروه های تروریستی در سوریه را آغاز کردند. اما حضور این دو هواپیما، خصوصا بمب افکن های بک فایر روسی به عنوان یکی از خاص ترین سلاح های ساخت روسیه را می توان نشانی از آغاز فصل جدیدی از روابط بین دو کشور دانست. در ادامه با این دو میهمان روسی حاضر در ایران آشنا می شویم.
TU-22M3: کابوس ناوهای هواپیمابر غربی
بمب افکن های سری بک فایر ساخت شوروی سابق در حقیقت آخرین نمونه از بمب افکن های سری TU-22M هستند که در سالهای پایانی جنگ سرد با ماموریت اولیه حمله به یگان های شناور سطحی ناتو طراحی و ساخته شد. برد پروازی بالا، سرعت مافوق صوت و بهره گیری از بالهای متغییر به همراه توان حمل حجم بالایی از مهمات، از بک فایر یک پرنده هجومی بسیار قابل و مخوف می سازد.
TU-22M3 در سال 1977 میلادی اولین پرواز خود را انجام داده و در سال 1983 وارد خدمت نیروهای مسلح شوروی شد. این هواپیما با 4 نفر خدمه دارای طولی در حدود 42.4 متر، ارتفاع 11 متر و فاصله میان دو بال 34.2 متر است. در بخش تسلیحات این هواپیما می تواند در زیر بالها، بدنه و در محفظه درون هواپیما در مجموع 24 تن مهمات را حمل کند. یک قبضه توپ 2 دو لول 23 میلی متری کنترل از راه دور نیز در پشت هواپیما برای امور دفاعی نصب شده است.
این مهمات شامل موشک هایی مثل سری KH-22، KH-15، KH-31، KH-55 و KH-35 به همراه بمب های هدایت شونده سری KAB و غیر هدایت شونده سری FAB روسی در وزن های مختلف را دارد. بر اساس فیلم های منتشر شده، تا به امروز روسها بیشتر از بمب های سقوط آزاد سری FAB در حمله بر علیه مواضع گروه های تروریستی در سوریه استفاده کردند اما موشک هایی مثل سری KH-22 و یا KH-15 از جمله اصلی ترین سلاح های این بمب افکن در زمان جنگ سرد محسوب می شدند که می توانستند با سرعت بسیار بالا یک تهدید جدی بر علیه ناوهای هواپیمابر و یا شناورهای کوچک تر باشند.
این هواپیما با سامانه رادار مسیریابی PN-A/PN-AD و رادار کنترل آتش Argon-2 به همراه سامانه هدف گیری تلویزیونی برای بمب های سقوط به همراه سامانه های جنگ الکترونیکی برای دفاع از هواپیمای در برابر تهدیدات مجهز شده است.
این هواپیما به دو دستگاه موتور توربوفن NK-25 هر کدام با توان خروجی 25 تن مجهز شده است که سرعت نهایی در حدود 1.88 ماخ در ارتفاع پایین و 1.6 ماخ در ارتفاع بالا را برای آن فراهم می کند. شعاع رزمی این هواپیما با بار رزمی معمول، در حدود 2400 کیلومتر بوده و می تواند تا ارتفاع حدود 13 کیلومتری نیز صعود کند.
این هواپیما تا قبل از حضور در نبرد سوریه، در جنگ افغانستان در دهه 1980 میلادی، جنگ چچن و جنگ با گرجستان نیز حضور داشته است. یکی از نکات جالب درباره این هواپیما این است که بر اساس قرارداد SALT بین شوروی سابق و آمریکا، توان سوخت گیری هوا به هوا از روی بک فایرها حذف شده زیرا با وجود این قابلیت، این هواپیما به راحتی تبدیل به یک بمب افکن قاره پیما می شود.
پیش از این بمب افکن های بک فایر روسی باید مسیر بسیار طولانی تری را از پایگاه های خود در جنوب روسیه برای حمله به اهداف مورد نظر در خاک روسیه طی می کردند اما با انتقال این بمب افکن ها به پایگاه همدان، فاصله و زمان رسیدن به اهداف بسیار کاهش یافته و بر اساس برخی براوردهای غیررسمی، موجب کاهش 60 درصدی زمان عملیات در صورت پرواز از پایگاه همدان شده است. بر این اساس، پیش از این هواپیماهای روسی باید فاصله ای معادل 2.150 کیلومتر را برای رسیدن به اهداف خود در پالمیرا طی می کردند، اما اکنون از طریق پایگاه هوایی همدان، این فاصله به حدود 900 کیلومتر کاهش می یابد.
این کاهش ضمن آنکه باعث می شود تا در مدت زمانی کمتر، بتوان تعداد حمله بیشتری با حجم مهمات بالاتری را به انجام رساند، امکان لود بیشتر مهمات را نیز برای این هواپیماهای غول پیکر روسی فراهم میکند که خود، تاثیر مستقیمی در نابودی داعش و زیرساخت های آنها دارد.
دیگر هواپیمای وارد شده به پایگاه هوایی همدان، بر اساس اعلام منابع خبری، سوخو 34 است. با شروع حملات هوایی روسیه در سوریه از سال گذشته، هواپیمای SU-34 به عنوان پیشرفته ترین هواپیمای تهاجمی این کشور وارد کارزار شده و حملات زیادی را به مواضع گروه های تروریستی انجام داده است.
هواپیمایی با سامانه های مدرن که برای تهاجم به اهداف زمینی و دریایی ساخته شده و به عنوان جایگزین سوخوی 24 ساخته شده است. این هواپیما نیز در کنار بمب افکن های بک فایر به ایران آمده و ظاهرا اولین حملات خود بر ضد گروه تروریستی داعش را نیز از مبدا پایگاه همدان انجام داده است اما برخلاف دیگر پرنده روسی هنوز تصویری از آن در ایران منتشر نشده است.
درگیری در سوریه اولین تجربه رزمی سوخوی 34 محسوب می شود. این هواپیمای هجومی به مانند سوخوی 24 توان حمل 8 تن سلاح را داشته و حجم گسترده ای از موشک های هوا به سطح و بمب های هدایت شونده روسی را حمل می کند. در حملات اخیر سوخوهای 34 روس با بمب KAB-500S دیده شده اند که تنها بمب هدایت ماهواره ای عملیاتی روسیه محسوب می شود.
در کنار این بمب انواع موشک ها مثل KH-25، KH-29، KH-58، KH-59 و بمب های هدایت شونده سری KAB-500 و KAB-1500 از جمله تسلیحات قابل حمل توسط سوخوی 34 هستند. این هواپیما از دو دستگاه موتور AL-31 بهره برده و برد رزمی آن در حدود 1000 الی 1500 کیلومتر است. سرعت این هواپیما در حدود 2000 کیلومتر بر ساعت و ارتفاع پروازی آن 15 کیلومتر است.
البته پیش از این نیز در سالهای گذشته، نیروی هوایی روسیه و ایران هماهنگی ها و برنامه های مشترکی را به اجرا گذاشته بودند و به عنوان مثال، هواپیماهای سوخو 27 نیروی هوایی روسیه در مسیر رفت و برگشت به یک نمایش هوایی در کشور بحرین در سال 1390، با اخذ مجوز از آسمان ایران عبور کردند و این گروه توسط هواپیماهای اف-4 و اف-14 ارتش، رسما اسکورت شدند.
حضور بمب افکن های استراتژیک بک فایر در کنار هواپیماهای تهاجمی SU-34 در ایران از طرفی کمک بسیار مهمی به جبهه نیروهای مقاومت در عملیات ضد گروههای تروریستی کرده و از طرف دیگر نشان دهنده آغاز عصر جدیدی در روابط بین دو کشور ایران و روسیه است.
همچنین تبدیل شدن یکی از پایگاههای نیروی هوایی ارتش کشورمان به مرکزی مهم در امر مبارزه با گروههای تروریستی و تکفیری در سوریه و شاید بعدا عراق، می تواند به افزایش توان لجستیکی و فنی یگانهای رزمی و پشتیبانی نیروهای مسلح نیز کمک کرده و همکاری های بین المللی این بخش را نیز کلید بزند؛ اتفاقی که نشان خواهد داد علاوه بر خلبانان و فرماندهان برجسته در نیروی هوایی سپاه و ارتش، متخصصان فنی این بخش نیز مطالب فراوانی برای عرضه دارند.
پشتوانه حقوقی و قانونی همکاری نظامی ایران و روسیه
برخی رسانه های غربی به ویژه بی بی سی طی ساعات گذشته بارها ادعا کردند پرواز هواپیماهای روسی از پایگاه شهید نوژه همدان به مقصد سوریه، مغایر اصل 146 قانون اساسی است.
این در حالی است که اصل 146 قانون اساسی تصریح دارد: «استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هر چند به عنوان استفاده های صلح آمیز باشد ممنوع است»
در این اصل، اشاره به «استقرار پایگاه نظامی» است و اساسا با وضع موجود که توقفی چند روزه و اقدامات ساده ای چون سوخت گیری است،کاملا متفاوت است.
از سوی دیگر بند سوم اصل 176 قانون اساسی، تصمیم گیری برای «بهره گیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدیدهای داخلی و خارجی» را به عهده شورای عالی امنیت ملی گذاشته است و همکاری اخیر ایران و روسیه، قطعا معطوف به این اصل و مصوبه شورای عالی امنیت ملی است.
