مقروض‌ترین دولت همه سال‌های پس از انقلاب، می‌خواهد بیماری‌اش را اوراق درمانی کند. به خواست دولت در برنامه ششم توسعه مقرر شده تا پایان این برنامه همه بدهی عظیم 600 هزار میلیارد تومانی قوه مجریه تسویه شود.
روی کاغذ هیچ اما تسویه 600000000000000 تومان بدهی در تنها پنج سال برای دولتی که با رکود عمیق دست و پنجه نرم می‌کند امکان‌پذیر است؟...
٩٤ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران بخش خصوصی، ٦٠ تا ٧٠ هزار میلیارد تومان به بانک‌ها، زیان ٢٥ هزار میلیارد تومانی صندوق‌های بازنشستگی و ٩٠ هزار میلیارد تومانی به تامین‌اجتماعی مجموع آخرین اعداد منتشر شده در مورد حجم بدهی‌های دولتی است.
هرچند این اعداد اولا قطعی نیستند و به حدود یک سال پیش باز می‌گردند؛ دوما همه بدهی‌های دولت را نمایش نمی‌دهد؛ برای نمونه دولت ٧٥هزار پروژه نیمه‌کاره دارد که برای اتمام آنها به ٤٠٠هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. همچنین فشار مالی ناشی از پرداخت حقوق کارکنان و بازنشستگان و جبران زیان صندوق‌های بازنشستگی از دیگر بدهی‌های دولت به حساب می‌آید که باید سالانه و از محل بودجه عمومی جبران شود. آنچه روشن است عددی است که وزیر اقتصاد چند روز پیش اعلام کرد: مجموع بدهی‌های 600 هزار میلیارد تومانی.
انتشار چهار نوع اوراق بهادار دولتی، از جمله اوراق خزانه، مشارکت، صکوک اجاره و اوراق تسویه خزانه روشی است که دولت برای بازپرداخت بدهی‌هایش انتخاب کرده است. باید دید این روش چگونه اقتصاد کلان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟ فارغ از بحث‌های مربوط به بانکداری اسلامی، از منظر اقتصاد کلان، دولت با انتشار انواع اوراق بدهی یادشده (به جز مورد اوراق تسویه خزانه)، تنها زمان بازپرداخت بدهی‌های خود را به تاخیر می‌اندازد.
در واقع اگر برنامه‌ریزی بلندمدتی وجود نداشته باشد که بر اساس آن منابع لازم برای تسویه سودها و اصل اوراق تامین شوند، آنگاه پس از اتمام مهلت اوراق بهادار یادشده، روند بدهکار بودن دولت پایدار می‌ماند. واقعیت آن است که هریک از اوراق یادشده درجه‌ای از فشار را بر دوش دولت می‌گذارند که با هم متفاوت است. به نظر می‌رسد بیشترین درجه از فشار بر دوش دولت، از ناحیه انتشار اوراق خزانه دولتی و همچنین اوراق مشارکت باشد؛ چراکه باید اصل پول در زمان سررسید به دارندگان این اوراق بازگردانده شود.
در رابطه با اوراق صکوک اجاره، این فشار کمتر است. در این حالت، دولت طی عقد مبادله‌ای که با خریداران خود می‌بندد، متعهد می‌شود که تمام تعهدات خود را تا زمان سررسید به صورت اقساط تسویه کند و درنتیجه در زمان سررسید دیگر بدهی بر دوش دولت نیست. از میان همه این اوراق، اوراق تسویه خزانه وضعیت بهتری دارد. زیرا در همان بدو انتشار اوراق و انتقال آنها به دارندگان اوراق، بدهی‌ها و مطالبات دولت با یکدیگر تسویه می‌شوند.
