گروه اقتصادی- محمد وطن‌پور در گفت‌وگو با افکارنیوز درباره سود پنهان بانک‌ها با وجود کاهش نرخ سود تسهیلات اظهار داشت: در صورت‌های مالی نظام بانکی، درآمدهای حاصل از عملیات یا درآمد عملیاتی بانک‌ها بخشی از درآمدهای بانکی است که ناشی از عملیات بانکداری آنهاست. چه جذب منابع به عنوان منابعی که می‌تواند برایشان سودآور باشد و چه اعطای تسهیلات و کارمزدها.
وی افزود: در نظام بانکداری عرفی و تا حدود زیادی رایج دنیا بانک‌ها مابه‌ازای جمع‌آوری منابع از سپرده‌های مردم هزینه‌ای را متقبل می‌شوند که به آن هزینه عملیاتی یا هزینه سپرده‌های نظام بانکی گفته می‌شود.
یک مدرس دانشگاه و تحلیگر مسایل اقتصادی تصریح کرد: مابه‌ازای این هزینه‌ها بانک‌ها با اعطای تسهیلات، درآمد کارمزد، بیمه کردن سپرده‌ها و... درآمد عملیاتی را حاصل می‌کنند و از قضا نرخ سود تسهیلات را بالاتر از نرخ سود سپرده‌ها قرار می‌دهند تا بتوانند بخشی از هزینه‌های پرسنلی، اداری و رفاهی خود را بدهند.
وطن‌پور عنوان کرد: در اقتصاد ایران و در نظام بانکداری ایران هر گاه که نرخ سود سپرده‌ها کاهش پیدا می‌کند و نرخ سود تسهیلات نسبتا بیشتر کاهش پیدا می‌کند، یعنی فاصله نرخ سود سپرده‌ها از نرخ تسهیلات کم می‌شود، بانک‌ها به طور عرفی و عادت روی می‌آورند به ایجاد درآمدهای کاذبی.
وی با ذکر مثالی تصریح کرد: برای مثال، نگه داشتن یا بلوکه کردن بخشی از سپرده و یا تسهیلات ارائه شده به مشتریان مابه‌ازای دریافت بخشی از تسهیلات. برای مثال، برای هر 100 واحد تسهیلات که به مدت 4 سال، 20 درصد سپرده یا 20 درصد مبلغ تسهیلات را بلوکه می‌کنند.
یک مدرس دانشگاه و تحلیگر مسایل اقتصادی ادامه داد: این کار نه در نظام بانکی عرفی رایج است و نه براساس قوانین نظام بانکداری اسلامی یا قانون بانکداری بدون ربا اجازه یک‌چنین عملیاتی به نظام بانکی داده می‌شود. در صورتی که بانک‌ها این کار را انجام می‌دهند و ما سردمدار این نوع بانکداری در دنیا شده‌ایم.
وطن‌پور گفت: در واقع ما مابه‌ازای بلوکه کردن سپرده، می‌آییم تسهیلات با نرخ پایین‌تر به مردم می‌دهیم. در صورتی که واقعیت این چنین نیست.
وی افزود: شما وقتی تسهیلاتی با نرخ سود 20 درصد می‌دهید و 20 درصد پول را بلوکه می‌کنید، عملا 5 تا 7 درصد هزینه‌های جانبی و ناشی از تسهیلات را به آن تحمیل کردید.
یک مدرس دانشگاه و تحلیگر مسایل اقتصادی تصریح کرد: حتی خیلی از بانک‌ها به آن سپرده‌ای که بلوکه کردند و یا بخشی از تسهیلاتی که فرد دریافت کرده، نه سود تعلق می‌دهند و نه مزایای دیگری. در عمل آن فرد 100 واحد پول دریافت نکرده، 80 واحد دریافت کرده است، اما عملا نرخ سود 100 واحد را پرداخت می‌کند.
وطن‌پور متذکر شد: این کلاه عملیاتی است که نظام بانکی بر سر بخش دریافت‌کننده تسهیلات گذاشته است.
وی گفت: از آن‌جایی که می‌دانیم پول قدرت و زور می‌آورد و اگر بر این زور نظارت نباشد، مفسده‌زا است.
یک مدرس دانشگاه و تحلیگر مسایل اقتصادی افزود: این بخش از عملیات نظام بانکی هم براساس قوانین رایج بانکداری جهانی و هم به طور خاص، عملیات بانکی بدون ربا که فرد پول خود را به امانت در اختیار نظام بانکی می‌گذارد و آن قرار نیست براساس قوانین رایج نظام بانکداری سرمایه‌داری با آن پول حکومت کند و فخر بفروشد و به هر قیمتی که خواست، پول را در اختیار متقاضیان خود قرار دهد، خیانت در امانت است.
وطن‌پور تصریح کرد: این کار غیرقانونی است، بنابراین بانک مرکزی باید به عنوان مقام ناظر در عملیات بانکی با این رویه‌ها برای جلوگیری از فساد در جهت تحکیم روابط مشتری و بانک قدم‌هایی بردارد.
وی عنوان کرد: درست است سپرده‌گذاران و تسهیلات‌گیرندگان ما هیچ حق انتخابی ندارند و محکوم هستند در بانک‌هایی با این ویژگی‌ها هم سپرده‌گذاری کنند و هم تسهیلات بگیرند، پس قرار نیست از این انحصار مردم و صاحبان پول ضربه خورند و به نفع تمرکز پول و زور توزیع ناعادلانه‌ای را پیش ببریم.
مریم فکری
