فتحالله گولن، واعظ، نویسنده و مدرس اخلاق و الهیات اهل کشور ترکیه است که از سال 2000 میلادی در تبعیدی خودخواسته در ایالت پنسیلوانیای آمریکا به سر میبرد.
گولن معتقد به تسامح و تساهل مذهبی است و در جامعه ترکیه به عنوان شخصی میانهرو و در عین حال مذهبی شناخته میشود. با این حال، او از ایده حجاب برای زنان حمایت میکند و زنان حامی او غالباً روسری به سر دارند.
به نوشته گاردین، گولن معتقد به گفتگو بین ادیان الهی است و خود او برای چنین گفتمانهایی با واتیکان و برخی مراکز مذهبی یهودی بارها پیشقدم شده است. گولن اما در عین اعتقاد به گفتگو میان ادیان، نسبت به مذهب شیعه نگاهی به شدت منفی دارد و تاکنون موضعگیریهای تندی درباره ایران و مذهب تشیع داشته است.
وی در سال 1997 در گفتگو با رسانههای ترکیهای با انتقاد از مذهب شیعه مدعی شد که رویکرد مذهبی متفاوت ترکیه نسبت به ایران اجازه نخواهد داد ترکیه روزی مانند ایران تحت حاکمیت سیاسی روحانیون قرار گیرد.
برخی نگاه ضدشیعی او را برگرفته از نگاه تاریخی حکومت عثمانی به ایران میدانند؛ یعنی زمانی که استانبول مرکز اسلام سنی و ایران مرکز اسلام شیعه بود.
چهرههای سیاسی مخالف گولن در ترکیه معتقدند گولن با زندگی تبعیدی خودخواستهای که برای خود انتخاب کرده است به دنبال شبیهسازی خود با امام خمینی (ره) – رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران – است و دوست دارد به روشی مشابه با امام خمینی (ره) روزی از تبعید به خانه بازگردد.
«مایکل روبین» - یکی از نومحافظهکاران آمریکایی – نیز تاکنون بارها هشدار داده است که گولن مانند امام خمینی (ره) به دنبال استقرار یک دولت اسلامی در ترکیه است. اما وی و هوادارانش به شدت این ادعاها را رد کردهاند.
این حامی 75 ساله اسلام سکولار به شدت منتقد انقلاب اسلامی ایران است و در سال 2015 در مصاحبه با روزنامه ملیت چاپ ترکیه مدعی شد که انقلاب ایران با نام اسلام به پیروزی رسید اما پس از پیروزی، باعث خشم و نفرتپراکنی علیه مسلمانان در سراسر جهان شد.
وی در ادامه گفتگوی خود مدعی شد که نمیداند هدف مردم ایران از انقلاب چه بوده و چه منفعتی پس از انقلاب عاید آنها شده است.
وی مدعی است انقلاب اسلامی ایران و حملات تروریستی 11 سپتامبر بیشترین ضربه را به اسلام زدهاند و بارها در مصاحبههای خود از مقامات دولت ترکیه خواسته است به ایران اعتماد نکنند.
گولن در سال 2014 در گفتگو با روزنامه الشرق الاوسط در پاسخ به پرسشی در خصوص تنشهای موجود میان شیعه و سنی در خاورمیانه در اظهارنظری مضحک مدعی شد: تردیدی نیست که ایران امروز به دنبال محقق کردن اهداف فرقهگرایانه و ملیگرایانه خود در منطقه است.
گولن اکنون به یک جنبش اجتماعی و مدنی بزرگ در ترکیه تبدیل شده و به کرات از سوی مقامات دولتی ترکیه به تلاش برای کودتا متهم شده است. اما وی بارها تاکید کرده است که هیچگونه قصدی برای تشکیل یک حزب سیاسی و تصاحب قدرت ندارد و در حالیکه هیچ منع قانونی برای بازگشت او به ترکیه وجود ندارد، از سال 2000 در آمریکا به سر میبرد.
اردوغان در سال 2012 خواهان بازگشت او به ترکیه شد؛ اما گولن با تمجید از اردوغان، اعلام کرد برای جلوگیری از آسیب رساندن به تحولات مثبت ترکیه ترجیح میدهد همچنان در آمریکا بماند.
با این حال، موضع اردوغان نسبت به گولن در طول این 4 سال کاملا تغییر کرده است و او اکنون به چشم یک دشمن به گولن نگاه میکند. وی معتقد است تحقیقات دستگاه قضایی ترکیه علیه فساد در دولت او در سال 2013 نیز بنابر درخواست گولن و حامیان او انجام شد.
صرف نظر از افکار و اعتقادات فتح الله گولن، در هر حال آنچه در شرایط کنونی بیش از هرچیز در خصوص این شخص خودنمایی میکند انگشت اتهام ترکیه است که به سوی این پیرمردِ آمریکانشینِ مدعیِ برائتی جدید از اسلام متوجه شده است و البته به زعم کارشناسان گولن احیاناً می تواند یکی از سناریوهای سازماندهی کودتای دیشب ترکیه قلمداد شود.