گروه بین الملل- اندکی بیش از یک ساعت پس از آنکه ارتش ترکیه در بیانیه ای اعلام کرد حکومت رجب طیب اردوغان در نیمه شب 16 ژوئیه 2016 به پایان رسید این اردوغان بود که ابتکار عمل در خیابان های استانبول را به دست گرفت و بدنه اجتماعی حزب عدالت و توسعه را به میدان کشاند.
به گزارش افکارنیوز، احزاب مخالف دولت به سرعت پای خود را از معرکه بیرون کشیدند و به هوادارانشان گفتند که در خانه هایشان بمانند. حتی فتح الله گولن متهم اصلی کودتا نیز پیغام فرستاد که با کودتا مخالف است و از آن حمایت نمی کند. داوود اوغلو نخست وزیر پیشین در بیانیه ای کنایه آمیز کودتا را به گولن نسبت داد و گفت اوضاع ترکیه از پنسیلوانیا (محل زندگی گولن) هدایت نمی شود. به نظر می رسد کودتا بیش از انکه به ضرر اردوغان تمام شده باشد حالا او را در موقعیتی محکم تر از پیش در راس نظام سیاسی ترکیه قرار داده است. هرچند صحنه های تحقیر آمیزی مثل مصاحبه موبایلی اردوغان احتمالاً به این زودی ها از ذهن پاک نخواهد شد اما چرا کودتا شکست خورد و چرا نظامیان نتوانستند طومار حکومت اردوغان را در هم بپیچند؟
اگر فرض اردوغان و اطرافیانش مبنی بر دست داشتن گولن در کودتا را بپذیریم باید به یاد بیاوریم که او در سال های گذشته بارها از اردوغان شکست خورده. بنابراین بعید نیست این تجربه در کودتای اخیر نیز تکرار شده باشد. درست است که همواره گفته می شود نجم الدین اربکان و طیب اردوغان از نیروهای وفادار به فتح الله گولن در حزب عدالت و توسعه بوده اند اما این اتحاد سال ها است که به پایان رسیده و حتی اینک در مرحله خصومت شدید قرار دارد.
گولن بارها انتخابات را به هواداران اردوغان واگذار کرد. رسانه های هوادارش توسط دولت اردوغان تحت فشار قرار گرفته و بعضاً تعطیل شده اند. حتی دادگستری ترکیه که زمانی مملو از قضات هوادار گولن بود به مرور تغییر کرده و گولنیست ها جای خود را به اردوغانیستها یا قضات بی طرف داده اند. در شرایطی که ارتش نیز موقعیت سیاسی پیشین را ندارد سرمایه گذاری بر روی کودتا مهلک ترین اشتباه فتح الله گولن بوده است. پیش از این برخی از تحلیلگران هشدار داده بودند که چرخش اردوغان در موضوع روسیه، سوریه و اسرائیل باعث برانگیخته شدن احساسات ناسیونالیستی و ضد اردوغانی در ترکیه خواهد شد اما ظاهراً بدنه اجتماعی و سیاسی این احساسات هم به اندازه ای نبود که بتواند کودتا را بیشتر از دوساعت در ترکیه حفظ کند. از سوی دیگر مخالفان اردوغان درون ترکیه نیز به سرعت دریافتند که کودتا چیان نمی توانند در برابر اردوغان مقاومت کنند و به سرعت یکی پس از دیگری از کودتای نظامی اعلام برائت کردند.
حتی احزاب اصلی کرد در پارلمان ترکیه که بیشترین فشار را از سوی اردوغان متحمل شده اند حاضر به حمایت از نظامیان شورشی نشدند. این کودتا در صورت پیروزی می توانست وضعیتی شبیه مصر را در ترکیه بوجود بیاورد با این تفاوت که ساختار نظام سیاسی در ترکیه با مصر و پاکستان متفاوت است. قدرت بخش خصوصی و نیز مشروعیت سیاسی دولت به اندازه ای است که تجربه های دهه 60 و 80 ترکیه امکان تکرار ندارند و تنها منجر به قدرتمند شدن اردوغان خواهند شد. حالا با شکست خوردن کودتا باید منتظر ماند و دور جدید تصفیه های اردوغان در ترکیه را مشاهده کرد. او بازگشته قدرتمندتر از قبل و بیش از پیش جویای انتقام. از این منظر مهم نیست پشت پرده این مضحک ترین کودتای تاریخ ترکیه چه کسی بوده است. مهم این است که ترکیه از این پس با اردوغانی متفاوت روبرو خواهد بود. مردی که مشکلات پیشینش را با توسل به همین کودتا حل و فصل خواهد کرد.
