محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان که پیش از ظهر امروز (سه‌شنبه) در رأس هیأتی متشکل از مدیران ذیربط و کارشناسان حقوقی، سیاسی به منظور شرکت در اجلاس وزرای خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر عازم قزاقستان شده بود، دقایقی پیش وارد آستانه شد.
نشست وزرای خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر (ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان) قرار است روز چهارشنبه (فردا) در آستانه پایتخت قزاقستان برگزار شود.
ظریف در حاشیه این نشست با برخی همتایان دیدار و درباره مناسبات دوجانبه به گفت‌وگو خواهد پرداخت.
در این اجلاس مهم‌ترین مسائل مرتبط با دریای خزر از جمله بررسی مفاد پیش‌نویس کنوانسیون رژیم حقوقی و آماده‌سازی دستورکار و اسناد مورد نیاز اجلاس آتی سران کشورهای دریای خزر که در قزاقستان برگزار خواهد شد، تدوین می‌شود.
براساس این گزارش، کارگروه ویژه‌ای از جمهوری اسلامی ایران برای تدوین کنوانسیون‌های رژیم حقوقی دریای خزر از چند روز قبل در آستانه در نشست مقدماتی کارشناسی حضور پیدا کرده است.
ماه گذشته نیز نشست معاونان وزرای خارجه پنج کشور ساحلی دریای خزر در مسکو برگزار شد که هیات ایرانی به سرپرستی ابراهیم رحیم‌پور معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه ایران در آن شرکت کرد.
وزارت خارجه روسیه در پایان نشست معاونان ضمن مثبت ارزیابی کردن این نشست در بیانیه‌ای اعلام کرد: در این نشست که هیأت‌هایی از جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان شرکت داشتند، مطابق با توافق اولیه، بحث‌ها بر مسائل مربوط به نظام کشتیرانی در این دریا و مالکیت بر بخش‌های ساحلی این پهنه آبی و تقسیم‌بندی بستر دریای خزر به منظور استفاده از منابع طبیعی آن متمرکز شده بود. موارد توافق شده در بحث‌های این نشست در پیش‌نویس کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر ثبت شده است.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 تدوین یک رژیم حقوقی جدید برای دریای خزر یکی از مهم‌ترین مسائل کشورهای حاشیه این دریا بوده و تاکنون نیز پیشرفت‌هایی در این خصوص حاصل شده است.
اولین نشست سران کشوهای ساحلی خزر به پیشنهاد «صفرمراد نیازف» رئیس جمهور وقت ترکمنستان و با هدف تعیین رژیم حقوقی دریای خزر و با حضور روسای جمهور وقت ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در اردیبهشت 1381 در عشقآباد برگزار شد. حاضران در آن نشست در خصوص مبارزه با آلودگی محیط زیست و راه‌های حفاظت از دریای خزر به مشورت پرداختند و پس از دستیابی به تفاهم، کنوانسیون محیط زیست خزر موسوم به «سند تهران» در آبان 1382 در ایران به امضای بلندپایه‌ترین مقامات محیط زیست پنج کشور رسید و بعدها به عنوان نخستین سند حقوقی مرتبط با دریای خزر در مجالس کشورهای ساحلی تصویب و اجرایی شد.
همچنین دومین نشست سران کشورهای حاشیه خزر در مهر ماه 1386 در تهران برگزار شد و در آن نشست همکاری‌های امنیتی و نظامی با هدف مبارزه علیه افراط‌گرایی و تروریسم بررسی شد. تنظیم موافقتنامه امنیتی بین پنج همسایه ساحلی خزر از تصمیمات مهم اجلاس سران کشورهای ساحلی این دریا در 16 اکتبر سال 2007 در تهران بود.
سومین نشست روسای کشورهای ساحلی دریای خزر در سال 1389 در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، برگزار شد.
به گزارش فارس، متن تهیه شده در جلسات کارشناسی، موافقتنامه همکاری‌های امنیتی بین کشورهای ساحلی دریای خزر در سومین اجلاس سران کشورهای ساحلی این دریا که 27 آبان 1389 (18 نوامبر 2010) در جمهوری آذربایجان برگزار شد، به امضای روسای جمهور پنج کشور رسید.
در این موافقتنامه سران کشورهای ساحلی توافق کردند که همکاری‌های خود را در زمینه تأمین امنیت دریانوردی در این دریا گسترش دهند. روسای کشورهای ساحلی در باکو همچنین توافق کردند که بررسی‌های کارشناسی لازم برای تعیین عرض جغرافیایی و حدود حق حاکمیت پنج کشور عضو از دریای خزر انجام شود.
بر اساس این تفاهمنامه، صید ماهیان خاویاری نیز برای مدت پنج سال ممنوع اعلام شد.
چهارمین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر 7 مهر ماه 1393 در شهر آستاراخان روسیه با حضور سران کشورهای ایران، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و روسیه برگزار شد. در این نشست علاوه بر امضای سه موافقتنامه توسط وزرای مربوطه و نیز صدور بیانیه مشترک توسط سران پنج کشور ساحلی دریای خزر، توافقات بسیار مهمی نیز صورت گرفت.
قرار است پنجمین نشست سران در قزاقستان برگزار شود.
