کپرنشینی از متداول ترین روش های تهیه مسکن در بشاگرد

به نظر می رسد در گذشته بخشی از نوع سکونت مردم در بشاگرد و کوچ نشین بوده اندو در واقع شاید بتوان گفت به دلیل کشاورزی و دامداری در بشاگرد مردم این منطقه بیشتر به کپزنشینی روی آورده بوده اند که راحت ترین نوع مسکن در آن مدت جهت جابجای محسوب میشده است.

کپرنشینی شیوه ای از زندگی و نوعی سکونت است که از طرفی معرف نظام اقتصادی و اجتماعی بشاگرد قدیم و از طرف دیگر نشان دهنده انطباق زیستگاه انسان و محیط جغرافیایی حاکم بر آن است. هر خانوار بشاگردی با توجه به توان اقتصادی و تعداد جمعیت خود از یک تا سه کپر در اختیار دارد.

مصالح اصلی ساختمانی کپر را شاخ و برگ درخت خرما و نخلستان های خودروی محلی تشکیل می دهد، پوشش سقف، بدنه و کف آن از حصیرهای بافته شده در محل است.

شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه، فقدان راه های ارتباطی سالم و در واقع فراموش شدگی منطقه، قهار بودن طبیعت، سیل خیزی شدید آن، همراه با فقر اقتصادی و فقدان مصالح مناسب (از قبیل چوب، تیرآهن، آجر، سیمان و ...) موجب شده بود که مسکن دیگری به غیر از کپر مورد توجه قرار نگیرد. به همین علت مکان های عمومی چون مسجد، حسینیه و جایگاه مراسم عزاداری نیز از کپر ساخته می شود.

اما مسائل دیگری که مردم قدیم بشاگرد را مجبور به انتخاب کپر به عنوان الگوی اصلی مسکن خود کرده است، عبارتند از ناپایداری اقلیم به ویژه نوع و میزان بارندگی سالانه، سیلاب های مخرب، غلبه نوع معیشت دامداری بر کشاورزی و در نتیجه اجبار در جابه جا کردن مساکن از نقاطی که مزارع و باغات آن ها را سیلاب های پیش بینی نشده تخریب می کند و یا بستر رودخانه ها که در نتیجه بارندگی و سیلاب، فرسایش یافته و مزارع و باغات محدود آن در آب می افتد، خشکسالی های دوره ای که موجب خشک شدن چشمه های آب کشاورزی و شرب و از بین رفتن مراتع می شود، همه این علل، اجبار بیشتری در استفاده از این نوع مسکن را به وجود آورده است.

برای ساخت کپر، ابتدا شاخه های نازک نخل را به هم می بافند و به صورت دسته ای محکم و قابل انعطاف درآورده، سپس یک سر آن را در خاک فرو برده و سر دیگر آن را خم می کنند. همین عمل را نیز از طرف مقابل انجام داده، آن گاه این دو سر را به تیری از دسته های نخل و عمود بر آن ها می بندند. سپس دسته های دیگر را به همین ترتیب خم کرده و به موازات هم در فواصل بین ده تا پانزده سانتیمتر در زمین محکم می کنند. برای نگهداری این دسته ها که در واقع تیرهای اصلی کپر به شمار می روند، شاخه هایی را در فواصل ده تا پانزده سانتیمتر به موازات و در جهت عمود بر آن ها قرار داده و آن ها را به تیرهای اصلی می بندند، این امر باعث پدید آمدن یک شبکه به هم متصل و تشکیل اسکلت کپر می شود.

روی این اسکلت را با حصیرهای بافته شده می پوشانند و با قرار دادن شاخه های درختان، آن ها را محکم می نمایند  و شکاف بین حصیرها در سقف و نیز در بدنه کپر امکان عبور باد از درون کپر را میسر می سازد. به علاوه اهالی با بالا زدن حصیرهای کنار کپر، باعث ایجاد کوران و تهویه هوای داخل آن می شوند.

این شکل ساختمان، جزء ابتدایی ترین روش های اجرایی و یا در واقع دانش غریزی انسان برای ساخت و ساز است. این امر خود نشان از محرومیت اهالی منطقه دارد.