آزمون ورودی دوره دکتری Ph.D نیمه متمرکز سال ۹۵ جمعه ۱۴ اسفند با رقابت ۱۵۸ هزار و ۹۴ داوطلب برگزار شد. این دوره ششمین دوره آزمون دکتری است که به صورت نیمه متمرکز برگزار می شود و در این دوره داوطلبان به دروس اختصاصی و سوالات آزمون دروس استعداد تحصیلی و زبان انگلیسی عمومی پاسخ دادند.
در این آزمون ۳۰ درصد نمره فرد بر اساس آزمون کتبی و ۷۰ درصد بر اساس ارزیابی تخصصی محاسبه می شود.
مرحله دوم یا ارزیابی تخصصی به عهده کارگروه برگزار کننده است. بررسی سوابق عملی داوطلب شامل الف) امتیاز پژوهشی، ب) امتیاز آموزشی، ج) امتیاز آزمون تخصصی یا مصاحبه است.
در این مرحله دانشگاه ها به عنوان موسسات مجری دوره دکتری باید چگونگی تشکیل پرونده متقاضیان، زمان و مکان برگزاری آزمون، نحوه مصاحبه علمی یا برگزاری آزمون تخصصی و میزان تاثیر هر یک از مولفه ها را ضمن ارسال به سازمان سنجش، از طریق وب سایت، تماس تلفنی، پیامک و به صورت عمومی، صریح و شفاف به داوطلبان اعلام کنند.
بر اساس شیوه نامه برگزاری آزمون دکتری که به دانشگاه ها ابلاغ شده است زمان برگزاری هر یک از مراحل ارزیابی تخصصی باید به نحوی برنامه ریزی شود که با زمان بندی سایر موسسات تداخل نداشته باشد و تعیین حد نصاب سنجش علمی از سوی موسسات برای ورود داوطلبان به مرحله دوم الزامی بوده و این حد نصاب می تواند برای هر موسسه و یا هر کد رشته ای متفاوت باشد.
جلسه مرحله دوم با حضور حداقل ۳ عضو هیات علمی به انتخاب گروه آموزشی رسمیت پیدا می کند. معاون آموزشی موسسه مسئول نظارت بر فرآیند مرحله دوم است.
دانشگاهها از مرحله دوم آزمون دکتری سربلند بیرون نیامدند
اما دانشگاه های مجری دوره دکتری تخصصی به عنوان یکی از ارکان تحصیلات تکمیلی تاکنون نتوانسته اند از این آزمون سربلند بیرون بیایند. اعتراضات پیاپی داوطلبان به نحوه برگزاری مرحله دوم آزمون دکتری توسط دانشگاه ها و تاثیر زیادی که این بخش در پذیرش افراد دارد حاکی از ناموفق بودن این طرح دارد.
یکی از بدعت هایی که در این دوره داوطلبان با آن مواجه شده اند، مصاحبه های سه دقیقه ای برای ارزیابی تخصصی داوطلبان دکتری است.
نفس برگزاری مرحله دوم آزمون دکتری، ارزیابی تخصصی افراد برای شروع یک دوره مهم تحصیلی است که به گفته بسیاری از داوطلبان مجاز و معرفی شده به مصاحبه بسیاری از دانشگاه ها این مرحله را به شکل فرمالیته، سه دقیقه ای و بدون نظم برگزار کرده اند.
از دیگر موضوعات مورد اعتراض داوطلبان معرفی شده به مرحله دوم کنکور دکتری، موضوع اخذ تعهد از داوطلبان پس از برگزاری مرحله ارزیابی تخصصی است. به این معنی که فردی که برای مصاحبه به دانشگاه الف و ب رفته اما در مرحله ارزیابی تخصصی دانشگاه الف، این دانشگاه از فرد تعهد گرفته است. در این صورت اگر فرد در دانشگاه ب پذیرفته شود نمی تواند به آنجا برود.
این در حالی است که سازمان سنجش ۱۹ خردادماه ۹۵ در اطلاعیه اعلام کرده است: «داوطلبانی که در مراحل ارزیابی تخصصی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی شرکت کرده و از نظر دانشگاه مربوط دارای شرایط علمی لازم (قبول مشروط) تلقی شده‌اند باتوجه به تماس گرفته شده از سوی موسسات مربوط منحصراً می‌بایست از تاریخ ۲ تا ۱۱ مرداد ۹۵ برای تکمیل و ارائه فرم تعهد به دانشگاه ذیربط (ارائه فرم تعهد منحصراً بایستی به یک دانشگاه داده شود) مراجعه کنند بدیهی است اخذ هرگونه تعهد قبل از بازه زمانی فوق فاقد وجاهت قانونی و غیرمعتبر تلقی می‌شود.»
قانون شکنی دانشگاهها در مورد اخذ تعهد از داوطلبان کنکور
اما این اطلاعیه با رفتار دانشگاه ها مغایر است. بیشتر دانشگاه ها نسبت به اخذ تعهد در غیر از زمان اعلام شده اقدام کرده اند که این کار واکنش رئیس سازمان سنجش آموزش کشور را برانگیخت.
ابراهیم خدایی تاکید کرده است که با دانشگاه‌هایی که از داوطلبان دوره دکتری تعهد قبل از موعد مقرر می‌گیرند برخورد می‌شود و حق چنین کاری را ندارند.
همچنین دکتر مجتبی شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزیر علوم تحقیقات و فناوری نیز با اشاره به تخلف برخی از دانشگاه ها در اخذ تعهد زودهنگام از دانشجویان دکتری گفت: این مسئله خلاف محسوب شده و با آن برخورد قانونی صورت می گیرد.
وی گفت: دانشگاه ها باید در بازه زمانی که اعلام شده بود تعهد را از دانشجویان اخذ می کردند و غیر از این خلاف محسوب می شود و با آن برخورد قانونی خواهد شد.
معاون وزیر علوم ادامه داد: این دانشگاه ها موظف هستند طبق شیوه نامه ای که سازمان سنجش آموزش کشور به آنها ابلاغ کرده است، عمل کنند تا دانشجویان بتوانند با فراغ باز در خصوص اینکه به کدام دانشگاه مراجعه کرده تصمیم گیری کنند و تعهد دهند.
معاون آموزشی وزیر علوم ادامه داد: در هر حال تلاش ما این است که با دانشگاه هایی که اینگونه عمل کردند گفتگو کرده و به آنها متذکر شویم که تعهدات زودهنگام از دانشجویان اخذ نکنند تا دانشجویان بتوانند خارج از فضای جاری و با آرامش تصمیم گیری کنند.
از سوی دیگر شیوه های اطلاع رسانی دانشگاه ها نیز موجب ناراحتی داوطلبان کنکور دکتری را ایجاد کرده است. یک دانشگاه فضای مجازی، یک دانشگاه پیامک، یک دانشگاه سایت رسمی و دانشگاه دیگر تماس کارشناسان به داوطلبان اعلام کرده اند که باید تعهد خود را ارائه کنند.
داوطلبان در شبکه های اجتماعی و سایت ها از یکدیگر خبر می گیرند که آیا دانشگاه مورد نظر با آنها تماس گرفته است که به نظر می رسد شیوه ای غیرمعمول برای آگاهی از نتایج آزمون است.
آزمون دکتری بهانه ای برای کسب درآمد
اینکه برخی از دانشگاه ها تنها دو ظرفیت داشتند و اقدام به دعوت بیش از ۳۰ نفر کردند نیز از موارد مورد اعتراض افراد بود. چرا که هر فردی باید مبلغی را به عنوان هزینه به حساب دانشگاهی که حدنصاب آن را کسب کرده بود، پرداخت می کرد و این تصور بوجود آمد که دعوت افراد بیشتر تنها به عنوان منبع درآمد دانشگاه بوده است.
به عنوان نمونه یکی از داوطلبان می گوید یک دانشگاه مشهور امسال گرانفروشی کرده است! داوطلبانی که متقاضی یک رشته در دوره روزانه و شبانه بودند مجبور شدند دوبار مبلغ مصاحبه پرداخت کنند که من به دلیل نداشتن هزینه کافی مجبور شدم تنها یک کدام را انتخاب کنم !
یا در نمونه دیگری یکی از دانشگاه ها برای ظرفیت ۴ نفر اسامی ۱۰۷ نفر را اعلام کرده بود.
البته در این میان برخی از دانشگاه ها نیز در سایت ها خود اعلام کرده اند که اسامی نهایی پذیرفته شدگان را همزمان در سایت سازمان سنجش و دانشگاه اعلام می کنند تا داوطلبان به صورت شفاف و روشن در جریان نتایج قرار بگیرند.
آشنایی با استاد شانس پذیرش
جو نامناسب جلسات مصاحبه نیز مورد اعتراض بیشتر داوطلبان بود. مصاحبه های چند ثانیه ای تا چند دقیقه ای و یا آزمون های کتبی بی ارتباط با گرایش. همچنین نکته ای که داوطلبان به آن اشاره می کنند بازگشت موضوع آشنابودن با استادان در مصاحبه است، بسیاری از افراد گفته اند که از اساتید خود در زمان مصاحبه قول پذیرش گرفتند.
شیوه برگزاری مرحله دوم در امسال نکته دیگری نیز در برداشت که چون افراد پس از اعلام حدنصاب های دانشگاه ها، این اختیار را داشتند که برای مصاحبه چند دانشگاه شرکت کنند، برخی از داوطلبان ترجیح دادند که تنها در یک یا دو دانشگاه شانس خود را امتحان کنند که به این ترتیب ممکن است ظرفیت برخی دانشگاهها خالی بماند.
برخی از داوطلبان معتقد هستند پذیرش دانشجوی دکتری فقط به واسطه کنکور روش کاملی نیست اما پذیرش با مصاحبه روش علمی است که در تمام دنیا رواج دارد اما در ایران و به ویژه در این دوره به بدترین روش انجام شده است.
یکی از داوطلبان می گوید: در زمانه ای که هر لحظه پیامک تبلیغاتی می آید، ما که در انتظار پیامک دانشگاه برای قبولی هستیم، دچار استرس می شویم چرا نتایج نباید به صورت هماهنگ و بر روی سایت اعلام شود که داوطلبان این گونه سردرگم نشوند.
این داوطلب یادآور می شود : دانشگاهها اعتراض داشتند که چرا آزمون کتبی دکتری باید ۷۰ درصد نمره را داشته باشد، چرا دانشگاه ها در گرفتن دانشجو اختیار ندارند اما بررسی صلاحیت را به بدترین شکل برگزار کردند. جلسه مصاحبه دو دقیقه ای ! آزمون های تشریحی بر اساس جزوه های کلاسی و در نهایت هم تمسخر داوطلب که چرا آنجا که ارشد خوانده ای دکتری نمی خوانی !
داوطلب دیگری می گوید: از زمان برگزاری آزمون تا برگزاری مرحله دوم در دانشگاهها دائم در حال سفر و رفت و آمد و هزینه کردن هستیم و حال ما را بلاتکلیف رها کرده اند و هر روز از سایرین می پرسیم آیا با شما تماس گرفته اند.
وقتی داوطلبان صلاحیت دانشگاهها را زیر سوال می برند
این داوطلب ادامه می دهد : تجربه این دوره از آزمون ثابت کرد دانشگاه ها به تنهایی صلاحیت گزینش دانشجوی دکتری ندارند و نتوانستند شیوه منطقی و منظمی برای پذیرش دکتری در پیش بگیرند. داوطلبان در این دوره بیشترین سردرگمی و اعتراض را به نحوه عملکرد دانشگاه ها داشتند.
البته چند دانشگاه هم بودند که از این مرحله روسفید بیرون آمدند چرا که برخورد مناسب مسئولان و استادان دانشگاه و نحوه برگزاری مرحله دوم داوطلبان را راضی نگه داشته بود.
تمام این اتفاقات درحالی است که با تغییر قانون سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی در مجلس نهم و ابلاغ آن از سوی حسن روحانی رئیس جمهور در دولت یازدهم، داوطلبان بار دیگر با تغییرات در نحوه برگزاری آزمون، سهم دانشگاه ها و تغییرات نمرات مواجه می شوند.
تغییرات جدید ؛ بدعتهای جدید
این بار امتیازات مساوی و ۵۰ درصدی برای بخش کتبی و مرحله دوم ارزیابی درنظر گرفته شده است اما مشخص نیست با تجربه ناخوشایند دانشگاهها، این بار داوطلبان با چه بدعت هایی مواجه شوند.
