شاید اصطلاحی که بیش از هر اصطلاح دیگر در سال‌های اخیر در کنار اخلاق کسب وکار تکرار شده مسئولیت اجتماعی سازمان است، چنانکه گویی رعایت مسئولیت اجتماعی توسط سازمان به معنای اخلاقی بودن سازمان و رعایت نکردن آن معادل با بی‌اخلاقی است.
بیشتر سازمان های امروزی بر این باورند که حتی برای اینکه در کسب وکار خود موفق باشند باید مسئولیت خود را در قبال جامعه و تمام کسانی که تحت تأثیر فعالیت‌های سازمان قرار می‌گیرند رعایت کنند.
مسئولیت اجتماعی سازمان به عنوان مسئولیت شرکت در قبال جامعه، افراد انسانی و محیطی است که سازمان در آن فعال است و این مسئولیت از ملاحظات اقتصادی فراتر می رود. صاحب نظران مسئولیت اجتماعی شرکت را در تعریفی ملموس تر اینگونه تعریف کرده اند: مسئولیت اجتماعی سازمان فعالیت‌هایی است که پیش برنده منفعت اجتماعی بوده و فراتر از منافع سازمان و آن چیزی است که قانون لازم می‌دارد.
چندی پیش «حمیدرضا گنگوزهی» معلم فداکار مدرسه شهید رحیمی در نقطه صفر مرزی کشورمان در منطقه روستای نوکجو شهرستان خاش با ایثار جان خود، سه دانش آموز مدرسه را از ماندن در زیر آوار و مرگ حتمی نجات داد.
این واقعه تلخ چنان در جامعه بازتاب داشت که همگان اقدام معلم خاشی را مصداق عینی از فداکاری، مهربانی، گذشت، خدمت، انسان دوستی و معلمی فداکار دانستند چراکه اینها کمترین و ناچیزترین واژه‌ها در برابر ایثار معلم خطه سیستان و بلوچستان است که با نثار جانش، جان دانش آموزان خاشی را نجات داد.
اما از سوی دیگر بنگاه های اقتصادی کشور به عنوان اشخاص حقوقی باید این حرکت معلم فداکار خاشی را سرلوحه فعالیت های خود قرار داده و محصولات خود را به گونه ای از خط تولید خارج سازند که به مثابه چتر حمایتی از جان و مال مردم کشور باشد همانگونه که این معلم از جان خود گذشت تا سایر هموطنانش به حیات خود ادامه دهند.
حمایت و تشویق روحیه فداکاری در جامعه، اگرچه وظیفه تمام آحاد کشور است اما در این راستا بنگاه های اقتصادی مسئولیتی سنگین تر دارند چراکه جامعه هدف تمام این بنگاه ها، همان زن و مرد، پیر و جوان، تحصیل کرده و متخصص، کارگر، دانشجو و دانش آموزانی هستند که باید روحیه فداکاری را در خود بارور سازند.
در این راستا ایران خودرو طی مراسمی از خانواده مرحوم گنگوزهی معلم فداکار سیستان و بلوچستانی و همکار فداکار وی «عبدالرئوف شهنوازی» که در این حادثه مجروح شده بود تجلیل به عمل آورد، اقدامی که مشابه آن در جامعه کم دیده می شود و نیاز است این گونه مراسم ها در عرصه های مختلف جایگزین مراسم های تشریفاتی که هیچ گونه تاثیر اجتماعی ندارد، شود. چرا که کارشناسان و صاحب نظران حوزه جامعه شناسی براین باورند که تشویق و تجلیل روحیه فداکاری جامعه را به آن سطح از بالندگی می رساند که اقتصاد در مسیر صحیح خود قرار خواهد گرفت.
برخلاف رویکرد غالب بر نظریه های سنتی مدیریت که تنها وظیفه سازمان های خصوصی را کسب درآمد و حداکثر کردن سود می دانند، امروزه رعایت مسئولیت اجتماعی سازمان به عنوان یکی از ضروریات هر سازمان بدل شده است.
همچنین برخی صاحبنظران معتقدند با توجه به اینکه مشتریان امروزی به مسائل اخلاقی بسیار حساس هستند، رعایت مسئولیت اجتماعی از جانب شرکت ها یکی از پیش شرط های کسب سود است. به عبارت دیگر مشتریان تمایلی به خرید محصولات و خدمات شرکت هایی که مسئولیت اجتماعی خود را رعایت نمی کنند، ندارند و نگرش منفی شدیدی نسبت به اینگونه سازمان ها پیدا می کنند.
