المانیتور در مطلبی نوشت: تراز تجاری ایران در بخش محصولات و فراورده‌های غیرنفتی در سال شمسی گذشته برای نخستین بار پس از وقوع انقلاب اسلامی در سال 1979 مثبت شد. روز 4 آوریل (16 فروردین)، حسن روحانی – رئیس جمهور ایران – از مثبت شدن تراز تجاری ایران در اقتصاد غیرنفتی به عنوان دستاورد بزرگی یاد کرد که این کشور به رغم تحریمهای بین‌المللی و بهای پایین نفت به آن دست یافته است.
آمار و ارقام ارائه شده از سوی اداره گمرک ایران نشان می‌دهد که با وجود کاهش 16 و 22.5 درصدی صادرات و واردات در سال گذشته، صادرات غیرنفتی ایران به 42.4 میلیارد دلار و ورادات غیرنفتی آن به 41.5 میلیارد دلار رسیده است و این یعنی اینکه برای اولین بار، صادرات غیرنفتی ایران از واردات غیرنفتی آن پیشی گرفته است.
یکی از مقامات ارشد وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران، موفقیت دولت در مذاکرات هسته‌ای خود با کشورهای 1+5، بهبود فضای کسب و کار، بازگشت ایران به اقتصاد جهانی و خلق اعتماد دوجانبه میان ایران و اتحادیه اروپا را از جمله فاکتورهای مهم موثر در مثبت شدن تراز تجاری ایران عنوان کرد.
با این وجود، درحالیکه روحانی و مقامات دولتی مثبت شدن تراز تجاری ایران در اقتصاد غیرنفتی را یک "موفقیت بزرگ" می‌دانند، برخی از چهره‌های اقتصادی کشور به عنوان یک موفقیت به آن نگاه نمی‌کنند. آنها معتقدند که مثبت شدن تراز تجاری ایران ناشی از کاهش بیشتر واردات نسبت به صادرات به دلیل سیاست انقباض اقتصادی دولت است.
آنها همچنین معتقدند که کسب درآمد مازاد تجاری بخش غیرنفتی اقتصاد لزوما به معنای بهبود اقتصاد کشور نیست. بویژه با توجه به اینکه اقتصاد کشور در شرایط رکود به سر می‌برد و کاهش واردات، تولید داخلی را نیز کاهش داده است.
سایر منقتدان نیز کاهش واردات را تنها در صورتی مثبت ارزیابی می‌کنند که شامل محصولات و کالاهای مصرفی شود. در غیر اینصورت، کاهش واردات مواد خام و ماشین‌آلات به زیان تولید داخلی است و در صورت نیاز، این مواد بدون آنکه در آمار رسمی لحاظ شوند، به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند. آنها معتقدند اگر آمار مربوط به واردات قاچاق به آمار رسمی کشور اضافه شود، تراز تجاری ایران دیگر مثبت نخواهد بود.
در حالیکه مقامات دولت روحانی و منتقدانشان هر دو به صورت سیاه و سفید به مثبت شدن تراز تجاری ایران نگاه می‌کنند، گروهی دیگر از کارشناسان اقتصادی معتقدند که این مسئله را همزمان می‌توان به عنوان یک فرصت یا تهدید در نظر گرفت. به اعتقاد آنها، مثبت شدن تراز تجاری ایران در بخش غیرنفتی اقتصاد نشان می‌دهد که ایران بالاخره توانسته است خود را از اقتصاد نفتی جدا شده و به سمت یک اقتصاد ترکیبی (نفتی-غیرنفتی) حرکت کند.
اما از سوی دیگر، در صورت پذیرش عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی، با توجه به اینکه تولیدکنندگان داخلی ایران رقبای سرسختی را در آنسوی مرزها پیش روی خود دارند، شاید ایران نتواند صادرات غیرنفتی خود را در سطحی که بتواند تراز تجاری آن را مثبت نگه دارد، حفظ کند.
