با تصویب پیشنهاد کمیسیون تلفیق مجلس برای حفظ کارت هوشمند سوخت، بازار نقد و نظر در این باره داغ شد و بسیاری از مقامات دولتی زبان به انتقاد از بنزین دو نرخی گشودند بدون اینکه به این نکته توجه کنند که طبق مصوبه مجلس، دست دولت به طور کامل در تعیین سهمیه و نرخ دوم بنزین آزاد گذاشته شده است و دولت می‌تواند با تعیین سهمیه بالا برای خودروهای شخصی و عمومی، تنها استفاده از کارت هوشمند سوخت برای دریافت بنزین را اجباری کند. در این باره با قاسم خورشیدی، مدیرکل دفتر مبارزه با قاچاق سوخت ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز به گفت‌وگو نشستیم. خورشیدی می‌گوید مصوبه مجلس به معنای دو نرخی شدن قیمت بنزین نیست و فقط به مدیریت مصرف سوخت و حفظ سامانه هوشمند سوخت درست همانند گازوئیل کمک می‌کند.
قاسم خورشیدی در پاسخ به پرسشی درباره موضع ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز درباره مصوبه بنزینی مجلس اظهار داشت: ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز به دلایل مختلف معتقد بود که حفظ سامانه هوشمند سوخت برای کشوری با مختصات و حساسیت‌های کشور ما یک ضرورت است.
وی افزود: نیاز کشور به این سامانه صرفاً برای تعدیل قیمت نبود بلکه ما معتقد بودیم به واسطه این سامانه هم باید الگوی مصرف را اصلاح کنیم و هم بتوانیم مدیریت مناسب‌تری بر نظام تسهیم بنزین در کشور داشته باشیم و هم از مجموعه اطلاعات و آماری که این سامانه به طور طبیعی تولید می‌کرد کشور می‌توانست استفاده کند؛ آن هم در شرایطی که در حوزه آمار کشور با یک آشفته بازار مواجه هستیم و همواره آمارهای غیر قبایل اتکا و گاهی حتی متناقص یا متغایر با هم ارائه می‌شود و بر سر آن هم همواره در کشور ما دعوا است.
مدیر کل مبارزه با قاچاق سوخت ادامه داد: سامانه هوشمندی که می‌توانست مجموعه آمار دقیقی را در اختیار برنامه‌ریزان کشور بگذارد، هم برای تولید، تأمین و توزیع سوخت از این آمارها می‌توان استفاده کرد و هم برای سایر برنامه‌ریزی‌های کشور در حوزه حمل و نقل و توسعه زیرساخت‌های کشور در بخش حمل و نقل اعم از درون‌شهری و برون‌شهری قابل استفاده است از نظر ما حتما باید حفظ شود.
*مصوبه مجلس برای حفظ کارت سوخت مورد تایید دولت است
وی تصریح کرد: مصوبه مجلس محترم این شرایط را فراهم می‌کند که دولت مکلف به حفظ سامانه هوشمند سوخت می‌شود و توزیع از طریق این سامانه انجام خواهد شد.
خورشیدی با تاکید بر اینکه این بخش از مصوبه از ابتدا مورد پذیرش دولت بوده است، تصریح کرد: صرف‌نظر از بعضی اظهارنظرها بنده به عنوان یک فرد مطلع عرض می‌کنم که از منظر کارشناسی حتی کارشناسان مجموعه‌های ذی‌ربط در وزارت نفت هم معتقد هستند صیانت از سامانه هوشمند سوخت لازم است و کشور هزینه‌های مادی و هزینه‌های سیاسی استقرار این سامانه را پرداخت کرده است و در شرایطی که نوعی فرهنگ‌سازی شده مردم آموخته‌اند که از این سامانه به صورت روتین استفاده کنند، از بین بردن آن حتی از منظر کارشناسان وزارت نفت هم کار درستی نبوده است.
وی ادامه داد: اما این نگاه مدیریتی در بخش از شرکت‌های تابعه وزارت نفت موضوعیت داشت و مطرح بود که مصوبه مجلس محترم باعث شد زمینه بروز و ظهور آن نگاه فراهم نشود.
*اگر مجلس مصوبه نمی‌داد خود دولت به حفظ کارت سوخت رای می‌داد
مدیرکل مبارزه با قاچاق سوخت اضافه کرد: به نظر می‌رسد اگر مجلس هم این مصوبه را نمی‌داد خود دولت در مقام تصمیم رأی غالب را به حفظ سامانه هوشمند سوخت می‌داد تا هم سهمیه‌بندی بنزین را به معنای گذشته نداشته باشیم و هم نوعی مشوق فراهم شود که مردم از کارت هوشمند شخصی استفاده کنند.
وی با بیان اینکه با این تصمیم مجلس راه برای دولت هم همواره شد، درباره دونرخی شدن بنزین با توجه به مصوبه مجلس، اظهار داشت: باید به این مسئله این طور نگاه کنیم که آیا این مصوبه می‌تواند منجربه دو نرخی شدن بنزین بشود یا نه؟
خورشیدی اضافه کرد: این نکته را می‌دانیم که هر کالایی دو نرخی با چند نرخی شد ریسک فساد درباره آن وجود دارد و اغلب اقتصاددانان هم این را تأیید می‌کنند.
*مصوبه مجلس به معنی بنزین دو نرخی نیست
وی در ادامه اظهار داشت: ما در یک سال گذشته یک تجربه موفق در حوزه نفت گاز داریم چنانکه ما سهمیه گازوئیل را به ناوگان حمل‌ونقل دیزلی به اندازه کل مصرف ناوگان اختصاص می‌دهیم؛ این سوخت با نرخ یارانه‌ای 300 تومان در هر لیتر عرضه می‌شود که فاصله زیادی با نرخ جهانی و کشورهای همسایه دارد و قاعدتاً قاچاق‌پذیری فرآورد‌ه‌ای مانند گازوئیل هم به مراتب از بنزین بیشتر است.
مدیرکل مبارزه با قاچاق سوخت تصریح کرد: چرا در حوزه گازوئیل کسی نمی‌گوید که این دو نرخی است و فساد‌آور است؟ چون نرخ دوم ما نرخ اضطراری است و برای مصارف اضطراری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یعنی برای مواردی که ممکن است ناوگان فاقد کارت هوشمند سوخت باشد؛ مثلاً ناوگان خارجی که کالای ترانزیتی را برای عبور از ایران وارد کشور کرده است و از کارت جایگاه‌دار گازوئیل با نرخ 600 تومان در هر لیتر استفاده می‌کند.
وی تاکید کرد: برای بنزین همین سازوکار پیشنهاد ما بوده است ما گفتیم همه شهروندان چنانچه از کارت هوشمند شخصی استفاده کردند، با قیمت هزار تومان بدون سهمیه‌بندی و بدون محدودیت سوخت دریافت کنند و در غیر این صورت اگر به هر علت قصد داشته باشند از کارت جایگاه‌دار استفاده کنند قیمت بالاتری بپردازند.
*کمتر از یک درصد بنزین با نرخ دوم عرضه خواهد شد
خورشیدی ادامه داد: همین الان در ناوگان حمل‌ونقل دیزلی کمتر از یک درصد ناوگان از نرخ دوم گازوئیل استفاده می‌کنند؛ چون اصلاً ضرورتی برای آن ایجاد نمی‌شود و ناوگان دیزلی به اندازه کل مصرف خود سهمیه دریافت می‌کند.
وی تصریح کرد: در بنزین هم اطمینان داشته باشید که کمتر از یک درصد مردم نیازمند استفاده از کارت جایگاهداران خواهند شد و لذا عدد آن عدد در خور توجهی نخواهد بود که موضوع دو نرخی شدن آن موضوعیت پیدا کند.
وی ادامه داد: زمانی 60 لیتر سهمیه‌بندی به نرخ 700 تومان بود و بالاتر از آن به نرخ هزار تومان عرضه می‌شد و این میزان سهمیه ممکن بود حداکثر مصرف یک هفته یا 10 روز یک شهروند باشد و دو سوم طول ماه را مجبور بود از سوخت هزار تومانی استفاده کند.
مدیرکل مبارزه با قاچاق سوخت افزود: براساس آمار مجموع مصرف کشور در سال 93 حدود 25 درصد با نرخ هزار تومان و 75 درصد با نرخ 700 تومان بوده است.
وی اضافه کرد: باور شرکت‌های پخش فرآورده‌های نفتی این بود که نرخ هزار تومانی باید بیش از 25 درصد در کل باشد اما احتمالاً در جایگاه‌ها و تخلفاتی که به لحاظ فیزیکی وجه به لحاظ مکانیزه رخ می‌داد جایگاه‌ها از مردم به قیمت هزار تومانی دریافت می‌کردند اما به شرکت ملی پخش همان 700 تومان را پرداخت می‌کردند.
*میانگین قیمت فروش بنزین در سال 93 حدود 790 تومان در هر لیتر
خورشیدی ادامه داد: میانگین قیمتی که دست دولت را در سال 93 از فروش بنزین 400 تومانی ذخیره سال قبل، 700 تومانی و هزار تومانی را گرفت 790 تومان در هر لیتر بود و بر همین معیار نظر بر این شد که به سمت نظام تک‌نرخی برویم.
وی در پاسخ به پرسشی درباره صرفه اقتصادی قاچاق بنزین با قیمت‌های فعلی، گفت: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از تک نرخی شدن هنوز هم دفاع می‌کند ضمن اینکه نرخ هزار تومان هر نرخی نیست که برای قاچاق صرفه داشته باشد چنانکه قیمت‌ها کمی از فوب خلیج فارس بالاتر است؛ اگرچه فاصله قیمت بنزین ما و کشورهای همسایه فاصله معناداری است.
مدیرکل مبارزه با قاچاق سوخت توضیح داد: در کشورهای همسایه قیمت بنزین 2 تا 5 برابر ایران است ولی با این حال چون بنزین از نظر فیزیکی فرار است و در حمل و نقل بخشی از آن تبخیر می‌شود و در عین حال حمل‌ونقل آن خطرناک است قاچاق آن مقرون به صرفه نیست.
*مصرف بنزین اکثر استان‌های مرزی در سال 94 کاهش یافت
وی تصریح کرد: به همین دلیل آمارهای سال 1394 ما نشان‌دهنده آن است که در اکثر استان‌های مرزی رشد مصرف بنزین منفی بوده است اگرچه در کل کشور مصرف بنزین 2 درصد نسبت به سال 93 رشد داشته است.
خورشیدی افزود: مثلاً در سیستان و بلوچستان رشد مصرف بنزین منفی 1.6 و در کردستان منفی 1.3 بوده است. این مسئله نشان می‌دهد که قاچاق بنزین دیگر مقرون به صرفه نیست و با توجه به اینکه سالانه یک میلیون خودرو به ناوگان حمل‌ونقل بنزین کشور اضافه می‌شود رشد 2 درصدی مصرف بنزین منطقی و قابل دفاع است.
وی با بیان اینکه نگران قاچاق نیستیم اما سامانه هوشمند سوخت باید حفظ شود، تاکید کرد: سامانه هوشمند سوخت را با استفاده از تجربه ناوگان حمل‌ونقل دیزلی می‌توان حفظ کرد چنانکه در این بخش هم تعداد کارت جایگاهداران باید محدود شود.
مدیرکل مبارزه با قاچاق سوخت اضافه کرد: امروز در هر جایگاه به تعداد همه نازل‌های سوخت کارت جایگاه‌دار وجود دارد که این تعداد باید محدود شود و حتی در صورت لزوم تعداد نازل‌هایی که با کارت جایگاه‌دار سوخت عرضه می‌کنند در یک پروسه پلکانی زمان‌دار محدود شود و فرهنگ استفاده از کارت شخصی بین شهروندان احیا شود.
*کشورهای متقاضی پیاده‌سازی تجربه کارت هوشمند سوخت
وی با تاکید بر اینکه با این کار هیچ اتفاق جدیدی نخواهد افتاد و فشاری هم بر شهروندان وارد نخواهد شد، اضافه کرد: مجموعه سامانه هوشمند سوخت یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای حوزه IT کشور است که به اعتراف مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی خیلی از کشورها به این شرکت مراجعه می‌کنند و می‌خواهند از سامانه هوشمند سوخت الگوبرداری کرده و آن را در مورد استفاده قرار دهند.
وی افزود: به عنوان مثال ونزوئلا به دلیل ارزانی بیش از حد قیمت سوخت از جمله کشورهایی بوده است که متقاضی پیاده‌سازی سامانه هوشمند سوخت بوده‌اند چون آنها هم با مشکل قاچاق سوخت به کشورهای همسایه دست به گریبان هستند.
خورشیدی تصریح کرد: بعضی از دیگر کشورها هم متقاضی، پیاده‌سازی این سامانه در کشور خود بوده‌اند چنانکه مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی هم بر قابلیت این سامانه در جلسات مختلف صحه گذاشته‌اند.
