منوچهر متکی وزیر اسبق امور خارجه در نشست ماهانه اعضای کانون اسلامی فارغ التحصیلان شبه قاره هند به تحلیل رویکرد آمریکا در مذاکرات هسته‌ای و رفتار شناسی سیاست خارجی آن کشور در موضوع برجام پرداخت.
متکی اظهار داشت: آمریکایی‌ها در سال پایانی دولت گذشته ایران به این نکته رسیدند که پافشاری بر مواضعشان در رابطه با فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران دستاوردی برای آنان نخواهد داشت و جمهوری اسلامی تغییری در مواضع اصولی خود ایجاد نخواهد کرد که مذاکرات قزاقستان شاهدی بر این مدعاست.
وی افزود: پس از نشست دوم هسته‌ای در آستانه، آمریکا و کشورهای غربی ترجیح دادند که مذاکرات هسته‌ای را به بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران و روی کار آمدن دولت یازدهم موکول کنند. این تصمیم آمریکا با یک طراحی جامع عملیاتی شد. از نظر آمریکا دور جدید مذاکرات باید به یکی از دو نتیجه منجر شود یا از دل مذاکرات هسته‌ای تغییر در دیگر سیاست‌ها و مواضع جمهوری اسلامی به وجود آید و اصطلاحاً بعد از برجام هسته‌ای برجام‌های دیگر و در نهایت تسلیم کامل جمهوری اسلامی ایران را در بر خواهد داشت به نحوی که یکی پس از دیگری مورد توافق قرار گیرد.
وزیر اسبق امور خارجه گفت: در صورت عدم تمکین ایران به رویکرد نخست آمریکا استراتژی دوم آمریکا کلید خواهد خورد. در این استراتژی آنها در تبلیغاتی گسترده القا کردند که تسلیم ایران به مذاکرات هسته‌ای به خاطر تأثیرگذاری تحریم‌ها بوده است و ما توانستیم با تحمیل شرایط 1+5 همه گزینه‌ها برای رسیدن به سلاح هسته‌ای را بر روی ایران ببندیم.
متکی یادآور شد: پس از بیانات مهم رهبری پیرامون عدم اعتماد به آمریکا و منحصر بودن مذاکرات با آنها تنها در موضوع هسته‌ای آمریکایی‌ها پی بردند که استراتژی اول در به تسلیم کشاندن جمهوری اسلامی در سایه مذاکرات هسته‌ای مقدور نیست؛ بنابراین گزینه دوم خود را عملیاتی کردند.
وی، داشتن سناریوی مذاکراتی برای هر گفت‌وگوی سیاسی با دیگر کشورها به‌ویژه مجموعه‌ای مانند 1+5 را در زمره الفبای دیپلماسی دانست و افزود: لازمه تدوین یک سناریوی جامع و موثر، برخورداری از اطلاعات و تحلیل درست از طراحی های طرف‌های مقابل است.
وزیر اسبق امور خارجه در ادامه تأکید کرد که علی‌رغم تلاش‌های قابل تقدیر تیم مذاکره کننده کشورمان باید گفت متأسفانه برخورد با بازی پیچیده آمریکا تا حدودی ساده انگارانه بوده و این یک خطای استراتژیک محسوب می‌شود. آمریکایی‌ها بسیار حساب شده و در چارچوب یک نقشه راه دقیق وارد مذاکرات هسته‌ای با دولت یازدهم شدند.
متکی گفت: نخستین نکته‌ای که مذاکره کنندگان آمریکایی القاء کردند آن بود که ایران تنها با یک مذاکره کننده روبروست و آن ایالات متحده آمریکا است. در واقع تصمیم گیرنده نهایی در بحث هسته‌ای ایران و همه مسائل دیگر آمریکا است.
وی اظهار داشت: متأسفانه بخشی از مقدمات القاء چنین نگرشی توسط ما فراهم شد. آن روز که گفتیم باید مسائل را با کد خدا حل کنیم و یا تعداد ملاقات‌های‌مان با رئیس تیم مذاکره کننده آمریکایی از مجموع ملاقات با سایر اعضای 1+5 بیشتر شد و یا قدم زدن با وزیر امور خارجه آمریکا را در پایتخت‌های اروپایی به نمایش گذاشتیم توجه نکردیم که پازل‌های مورد نظر آمریکا را فراهم می‌کنیم در حالی که می‌توانستیم این نیت آمریکا را آشکار و برای آن ما به ازاء تعریف کنیم.
وزیر اسبق امور خارجه افزود: دومین هدف گذاری آمریکایی‌ها را این گونه تعریف کرد که در میانه مذاکرات بحث موشکی ایران را ابتدا به صورت حاشیه‌ای و سپس درمتن مذاکرات هسته ای و نهایتاً در قطعنامه مصوب توافق هسته‌ای گنجاندند. در حالی که راهکار اساسی آن بود که تمام قد با گنجاندن چنین موضوعی مخالفت شود اما آنها با بیان اینکه هدف از طرح این موضوع عدم طراحی موشک‌هایی است که قابلیت حمل کلاهک‌های اتمی را داشته باشد ما را در کوچه بن‌بست مذاکرات موشکی به عنوان بخشی از مذاکرات هسته‌ای قرار دادند.
متکی در ادامه گفت: در 100 روز گذشته ادعا‌های قدیمی غرب علیه جمهوری اسلامی در موضوعات حقوق بشر، حمایت از تروریسم و سلاح‌های کشتار جمعی با آب و تاب خاصی در رسانه‌ها و افکار عمومی مطرح شد. برجسته کردن این مباحث در مقطع کنونی خط تبلیغاتی آمریکا بر اساس استراتژی دوم است که القاء کنند ایران کماکان همان Bad Boy یعنی بچه نافرمان است که قابل کنترل نیست.
وی تاکید کرد: این تحلیل که تند شدن مواضع آمریکایی‌ها علیه جمهوری اسلامی و مصوبه‌های یکی بعد از دیگری گنگره و دیوانعالی آن کشور به رقابت‌های حزبی در انتخابات آمریکا باز می‌گردد، تحلیلی ساده انگارانه است.
وزیر اسبق امور خارجه با بیان اینکه دوستان ما در دولت و به ویژه تیم مذاکره کننده باید نقطه نظرات و دیدگاه‌های مقام معظم رهبری را که به صورت علنی و یا دیدارهای غیر رسانه‌ای بیان داشتند را به عنوان طراحی کلان جمهوری اسلامی در کنش و واکنش به رویکردهای آمریکا به دقت مورد مطالعه قرار دهند، گفت: باید رویکرد مبتنی بر تهاجم نرم افزارانه دیپلماتیک داشته باشیم. سیاستی که آمریکایی‌ها از زمان القاء تفسیر خود فکت شیت تا امروز آن را دنبال کردند. سخنان نادرست رئیس جمهور آمریکا یا وزیر خارجه آن کشور نباید در سطح مدیرکل یا سخنگوی وزارت امور خارجه ما پاسخ داده شود.
متکی با بیان اینکه نیاز آمریکا به این مذاکرات و نتایج آن بیش از جمهوری اسلامی است، گفت: آنها در هیچ پرونده منطقه‌ای از فلسطین و عراق و افغانستان و سوریه و یمن دستاوردی نداشتند و اظهارات مقامات امریکایی در نشست اخیر شورای همکاری خیلج فارس سیاست فرار به جلو است.
وزیر اسبق امور خارجه به اجلاس اخیر سران کشورهای اسلامی در استانبول اشاره کرد و رفتار کشورمان با مصوبات علیه جمهوری اسلامی را منفعلانه ارزیابی کرد.
وی در این مورد به تجربه حضور هیئت دیپلماتیک ایران در کنفرانس سران غیرمتعهدها در دهلی نو اشاره کرد و گفت: در آن اجلاس طراحی‌های پشت پرده به دنبال تصویب بغداد به عنوان محل اجلاس بعدی سران بود، جمهوری اسلامی ایران در تلاشی سیاسی و دیپلماتیک بسیار فشرده به خانم گاندی اعلام کرد چنانچه خواسته ناحق صدام حسین عملیاتی شود، اجلاس را ترک و دلیل آن را رسانه‌ای خواهیم کرد. هندی‌ها به عنوان میزبان نهایتاً با این تهدید جدی سیاسی از تصویب آن جلوگیری کردند.
