سنت نیکویی که از دورههای دور در مازندران باقی مانده، کاشت نهال نارنج در پیادهروی خیابانهای شهرهاست که از قدیم تاکنون شهرداریها مبادرت به این کار میکنند.
کاشت درختان نارنج، که تنها دردسر آن یکبار سمپاشی در طول سال است، علاوه بر مشج رکردن خیابانهای شهرهای مازندران و زیباسازی آنها و سبز نگهداشتن شهر با برگهای سبز همیشگی درختان نارنج، طراوت مطلوبی به محیط پیرامونی این درختان بخشیده میشود.
کم توقع و پرخاصیت
به اعتراف حتی سفیران پاکی و تمییزی(رفتگران)، درختان نارنج بسیار کمهزینه و بیدردسر هستند و کمتر اتفاق میافتد حتی یکبار در سال نیز شهرداری اقدام به آبیاری آنها کند. سالی یکبار سمپاشی و هر چند سال یکبار نیز حرس این درختان، تنها کاری است که برای پربارسازی نارنج در مازندران لازم است.
سالانه دهها تن نارنج، محصول برداشت از این درختان است که توسط بخش خصوصی از شهرداریها خریداری و راهی بازار میشود. بخشی از این محصول، تازهخور میشود و بخشی دیگر مورد آبگیری قرار میگیرد که "آبنارنج" تولیدی مازندران شهره جهانی دارد و هر سال درصدی از این محصول توسط اشخاص برای اقوامشان در خارج کشور ارسال میشود و ترشی مصرفی مازندرانیها برای طبخ غذا نیز از آب نارنج تامین میشود.
توجه به درخت نارنج در مازندران به صورت فرهنگ عمومی درآمده و باغداران مرکبات، بخشی از درختان باغات خود را به درخت نارنج اختصاص میدهند.
شکوفههای نارنج در میان دیگر درختان سیاهریشه و مرکبات، از عطر دلپذیرتری برخوردار است و نزد مردم در محبوبیت بیشتری بهره میبرد. محصولات و فرآوردههای بهارنارنج نیز به همین ترتیب دارای کیفیت مطلوبتری است.
روزها و صبحهای بینظیر
این روزها مخصوصاً صبحهای زود، فضای شهرهای مازندران آکنده از بوی خوش بهارنارنج است. کسانی که پس از نمازصبح در مازندران اقدام به ورزش و پیادهروی میکنند، بدون استثناء از این موهبت و سرمستی عطر روحنواز بهارنارنج سخن میگویند.
در صبحگاهان، هیچ درب اتاقی در منازل مازندران نیست که گشوده شود و از بوی معطر بهارنارنج محظوظ نشود و زبان به تحسین نگشاید.
در پایان هرشب و در آغاز هرصبح زیر درختان نارنج در شهرهای مازندران افراد مختلف از زن و مرد را میتوان مشاهده کرد که مشغول جمعآوری بهارنارنج که از درخت جدا شده، هستند. گاهی اوقات برخی با تکاندن شدید این درختان و یا با نواختن چوب به شاخهها، سعی دارند تا شکوفهها و بهار را از درختان جدا کرده و آنها را برای کشیدن عرق و یا درست کردن مربا مورد استفاده قرار دهند که این حرکت نامهربانانه اغلب مورد اعتراض سایرین قرار میگیرد، چرا که خسارت و آسیب را متوجه این درختان میکنند.
بهارنارنج را بهتر بشناسیم
بهارنارنج، شکوفه درخت نارنج است که در عطرسازی و ساختن اسانس، انواع نوشیدنیهای فصلی و عرقیجات و تهیه مربا، گز، سوهان و... کاربرد بسیار دارد.
بابل و شیراز در اردیبهشتماه، با رایحهی سحرانگیز بهارنارنج، هر رهگذری را سرمست میکند به نحوی که این شهر شیراز و بابل را شهرِ بهارنارنج مینامند.
آیین بهارنارنج
آیین سنتی عرقگیری بهارنارنج، از جمله آیینهای سنتی مازندرانیها از دیرباز بوده و است. هرساله با فرا رسیدن اردیبهشتماه، جشنواره ملی بهارنارنج به صورت نمادین در شهرستان بابل برگزار میشود.
این آیین در شورای عالی ثبت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، با عنوان جشنواره ملی بهارنارنج، به ثبتملی رسیده و دبیر خانه این جشنواره در ساری و بابل دایر شده است. هرساله چند صد مقاله به این جشنواره فرستاده میشود و مورد بررسی قرار میگیرد.
خواص دارویی
مهمترین خاصیت دارویی عرق بهارنارنج تأثیر آن روی سیستم عصبی بدن است. عرق بهار نارنج آرامشبخش و ضدهیجانات دستگاه عصبی است و سردردهای عصبی و میگرنی را کاهش میدهد.
عرق بهارنارنج در تقویت معده بسیار مؤثر است و تپش نامنظم قلب، تشویش و اضطراب را از بین میبرد.
برای کنترل تشنجها و حمله قلبی هم عرق بهارنارنج را توصیه میکنند.
اگر مشکل کمخوابی یا بیخوابی دارید، حتماً پیش از خواب، مقداری عرق بهارنارنج یا چای آن را بنوشید.
اشتها آور و ضدسرفه است
برای درست کردن چای بهارنارنج، کافی است. ۱۰گرم از گل بهارنارنج را در دو لیوان آبجوش به مدت ۲۰دقیقه بجوشانید. سپس آن را صاف کرده و همراه با یک قاشق سوپخوری عسل میل کنید. با خوردن این چای، خواب خوش و آرامی خواهید داشت.
لزوم توجه بیشتر
درختان نارنج از قدرت پایداری و مقاومی برخوردارند و بخوبی توانستند در قبال کمتوجهی و عدم رسیدگی، خود را طی سالهای سال حفظ کنند، اما هماکنون در بسیاری از شهرها و خیابانها و کوچههایی که طی سالهای اخیر ایجاد شدهاند، نیاز است تا به کاشت نهالهای نارنج مبادرت شود.
قدرت رشد نهالهای نارنج بسیار زیاد و بالاست و طی چند سال به رشد کافی و بهاردهی و محصول میرسند. از این رو توجه جدی به توسعه نهالکاری نارنج در شهرها بسیار محسوس است، ضمن آنکه روستاها را در اجرای طرحهای هادی در این زمینه نباید فراموش کرد.