وزارت خارجه گزارش سه ماهه خود از روند اجرای برجام را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد.
متن کامل این گزارش به شرح ذیل است:
اولین گزارش سه ماهه اجرای برجام
26 دی ماه 1394 الی 26 فروردین ماه 1395
مقدمه
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که تیرماه 1394 بین جمهوری اسلامی ایران و 6 کشور قدرتمند جهان موسوم به 1+5 توافق گردید، پس از تایید توسط شورای عالی امنیت ملی، مجلس شورای اسلامی و نهایتا مقام معظم رهبری در تاریخ 26 دی 1394 به مرحله اجرایی شدن رسید.
بدین وسیله در اجرای تبصره یک قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» مصوب 1394/7/21 مجلس شورای اسلامی که مقرر می‌دارد، وزیر امور خارجه موظف است روند اجرای توافق‌نامه را هر سه ماه یکبار به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گزارش دهد گزارش اجرای سه ماهه برجام در فاصله زمانی 26 دی ماه 1394 لغایت 26 فروردین 1395 در سه حوزه تعهدات هسته‌ای، ابعاد احتمالی نظامی و رفع تحریم‌ها ایفاد می‌گردد.
الف- تعهدات هسته‌ای برجام
براساس متن برجام کشورمان به انجام برخی محدودیت‌های موقت و اقدامات اطمینان‌ساز در بخش‌های مختلف برنامه هسته‌ای خود متعهد شده است. ذیلا به آخرین وضعیت در هر بخش پرداخته می‌شود:
غنی‌سازی: میزان ماشین‌های سانتریفیوژ فعال در نطنز بر طبق برجام به 50-60 ماشین کاهش یافته‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسما تایید نموده است غنی‌سازی جمهوری اسلامی ایران در تاسیسات نطنز با تعداد 50-60 سانتریفیوژ در 30 آبشار همچنان ادامه داشته و حتی برای یک روز متوقف نشده است. سانتریفیوژهای مازاد برای استفاده در زمان مقتضی جمع‌آوری و انبار شده‌اند.
لازم به ذکر است که عمده سانتریفیوژهای جمع‌آوری شده در حال غنی‌سازی نبوده‌اند.
تحقیق و توسعه غنی‌سازی: در راستای ارتقای دانش فنی در صنعت غنی‌سازی، تحقیقات در زمینه توسعه سانتریفیوژهای IR4، IR6 و IR8 منطبق با برنامه درازمدت سازمان انرژی اتمی کشورمان که به آژانس ارائه شده است، بدون توقف در حال انجام است.
ذخایر: ذخایر اورانیوم کشور طبق برجام تا میزان 300 کیلوگرم کاهش داشته و مورد تایید آژانس قرار گرفته‌اند. مازاد ذخایر به روسیه فروخته شده و در مقابل آن قریب به 200 تن کیک زرد از روسیه، قزاقستان خریداری و به ایران حمل شده است.
کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده در مقابل افزایش قابل توجه ذخایر اورانیوم خام (کیک زرد) با در نظر گرفتن نیازهای کشور در شرایط فعلی و آتی بوده است. قابل ذکر است که مابه‌ازای فرآوری کیک زرد (تبدیل کیک زرد به UF6) طبیعی است. هزینه غنی‌سازی، به صورت کیک زرد دریافت شده است. کلیه کیک زرد توافق‌شده ابتدا وارد کشور شده و پس از آن اورانیوم غنی‌شده به طرف روسی تحویل داده شد. به این ترتیب، در این فرآیند دستور مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) برای دریافت کیک زرد در ابتدای تبادل، کاملا رعایت گردید. لازم به تاکید است از ابتدای انقلاب کیک زردی به ایران فروخته نشده و تا پیش از برجام، براساس قطعنامه‌های موجود شورای امنیت سازمان ملل متحد، واردات اورانیوم طبیعی (کیک زرد) به ایران ممنوع بوده است.
تاسیسات فردو: براساس برجام تعداد ماشین‌ها در فردو که 1044 ماشین کاهش یافته است. گزارش آژانس تایید می‌نماید که هم‌اکنون تعداد 1044 سانتریفیوژ در 6 آبشار در یک بال از کارخانه غنی‌سازی فردو در حال چرخش می‌باشد که در راستای تبدیل فردو به مرکز تحقیق و توسعه دانش هسته‌ای، مذاکرات فنی و تخصصی با کشور روسیه به منظور تحقیق و توسعه و نهایتا تولید، ایزوتوپ‌های پایدار در تاسیسات فردو طی چندین دوره صورت گرفته است تا روند مطلوبی در حال پیشرفت می‌باشد.
مدرن‌سازی راکتور آب سنگین اراک: در خصوص بازپرداختی راکتور آب سنگین اراک کارگروهی طبق برجام تشکیل شده است که در رابطه با بازطراحی و تکمیل اراک با جمهوری اسلامی ایران همکاری و مشارکت می‌کند. پس از خروج کلاندریا (مخزن) از راکتور، تاکنون چندین دور مذاکرات فنی و تخصصی با طرف‌های خارجی صورت پذیرفته که با روند خوبی در حال پیشرفت است. البته طراحی راکتور توسط دانشمندان هسته‌ای کشور ما انجام شده است و قرارداد اصلی هم با یک شرکت ایرانی منعقد شده است. بنابراین با توجه به توانایی‌های سازمان انرژی اتمی کشورمان اطمینان کامل وجود دارد که پروژه مدرن‌سازی راکتور اراک، با همکاری یا بدون همکاری 1+5 به سرانجام خواهد رسید. راکتور جدید و مدرن‌سازی شده ضمن حفظ ماهیت آب سنگین، قابلیت‌ها و کارآمدی‌های بیشتری نسبت به راکتور گذشته دارد.
فروش مازاد آب سنگین: فعالیت تولیدی کارخانه آب سنگین اراک ادامه دارد. میزان ذخایر آب سنگین کشورمان تا 130 تن حفظ شده است که دو برابر مورد نیاز کشورمان می‌باشد، با این توجه که نیاز کشور به آب سنگین تنها پس از ساخت راکتور جدید اراک، یعنی تقریبا 5 سال دیگر می‌باشد، آب سنگین مازاد بر نیاز کشورمان در معرض فروش قرار گرفته است. آزمایشگاه‌های آمریکا کیفیت آب سنگین تولیدی در ایران را مورد تایید قرار داده و آن کشور خریدار بخشی از آب سنگین عرضه شده می‌باشد. فروش آب سنگین به آمریکا در حال مذاکره و در مراحل آخر می‌باشد. به این ترتیب جمهوری اسلامی ایران وارد عرصه بین‌المللی فروش آب سنگین شده است.
نظارت و راستی‌آزمایی: با توجه به وجود نگرانی‌هایی در مورد اینکه انجام تعهدات هسته‌ای کشور ما نهایتا چگونه مورد راستی‌آزمایی آژانس قرار خواهد گرفت، سیاست هوشمندانه‌ای برای تقابل با آژانس در پیش گرفته شد. نتیجه آنکه در طول سه ماه گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وظایف خود در نظارت و راستی‌آزمایی اجرای برجام به خوبی عمل کرده و موردی از زیاده‌خواهی یا تخطی و کارشکنی در امر راستی‌آزمایی از سوی سازمان انرژی اتمی کشورمان گزارش نشده است. با فراهم شدن امکان دسترسی اطلاعات از طریق تجهیزات جدید و تعیین محل مشخص در سایت‌ها، عبور و مرور غیرضروری بازرسان به دیگر محل‌ها در تاسیسات هسته‌ای کاهش یافته است و نظارت بیشتری بر فعالیت‌های بازرسان اعمال می‌گردد. هیچ دوربین یا تجهیزاتی با امکان مبادله فوری یا آنلاین اطلاعات نقض نشده است.
ب- پرونده ابعاد احتمالی نظامی (PMD) متعاقب تلاش و همکاری نزدیک وزارت امور خارجه، وزارت اطلاعات و وزارت دفاع در اجرای موفق نقشه راه مورد توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص پرونده ابعاد احتمالی نظامی، شورای حکام آژانس در بند 9 آخرین قطعنامه خود به تاریخ 15 سپتامبر 2015 به صراحت برطرف شدن ملاحظات شورای حکام در این خصوص را اذعان و پرونده را مختومه اعلام نمود. بدین ترتیب چالش طولانی مدت بین ایران و آژانس در خصوص اتهامات وارده به کشورمان که سال‌ها بعد سرمایه بسیار زیادی را از کشورمان برای اثبات غیرواقعی بودن این اتهامات کرده بود خاتمه یافت.
نکته حائز اهمیت اینکه برخلاف قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد شورای حکام آژانس که در آن بر دسترسی کامل به افراد، مکان‌ها و تجهیزات نظامی تاکید شده بود، بسته شدن پرونده بدون فراهم شدن دسترسی‌های مصرح در اسناد مذکور به بخش‌های نظامی و بدون مصاحبه با دانشمندان کشور صورت گرفت. در صورت بازدید مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تاسیسات پارچین، این بازدید پس از کسب مجوز و صرفا به عنوان برنامه‌ای تشریفاتی انجام خواهد شد. زمان ورود آقای آمانو به سایت پارچین و خروج ایشان از سایت جمعا کمتر از 10 دقیقه به طول انجامید و تنها یک سالن به مدت 4 دقیقه بازدید شد. نمونه‌برداری‌های مورد درخواست آژانس توسط متخصصین کشورمان و بدون حضور بازرسین آژانس انجام شد که امر بدیعی در روال کاری آژانس به شمار می‌رود.
پیرو دستور مقام معظم رهبری در بند 3 نامه مورخ 29 مهرماه 1394 مبنی بر اینکه «اقدامات مربوط به آنچه در دو بند بعدی آمده است، تنها هنگامی آغاز خواهد شد که آژانس، پایان پرونده موضوعات حال و گذشته (PMD) را اعلام نماید.» وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی زمانی موضوع انتقال مواد به روسیه و کلاندریا از راکتور اراک را آباد کرده‌اند که آژانس مبحث (PMD) را پایان یافته اعلام نمود.
ادامه دارد...
