گرچه فرهنگ رایج در حوزه درمان ناباروری دگرگون شده و زوج‌های جوان برای درمان اشتیاق بیشتری از خود نشان می‌دهند، اما فقر امکانات، توزیع نابرابر تجهیزات درمان ناباروری در کشور و گران بودن فرآیند درمان، خیلی از زوج‌ها را برای پیگیری درمان ناباروری دلسرد کرده است، اما حالا خبرهای خوش تازه‌ای از تمرکز وزارت بهداشت برای کمک به زوج‌های نابارور و رفع این محدودیت‌ها حکایت دارد.
دیروز محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت خبر داد که 24 مرکز موجود درمان ناباروری در طول سال آینده تجهیز و بازسازی می‌شوند.
همچنین به گفته این مقام مسئول، هفت مرکز سطح 3 و 10 و مرکز سطح 2 نیز به مجموعه مراکز درمان ناباروری کشور اضافه می‌شود، به گونه‌ای که تا پایان سال آینده، پوشش قابل قبولی در حوزه ناباروری در همه استان‌های کشور ایجاد خواهد شد.
در شرایطی که به گفته آقاجانی، این 24مرکز فعلی درمان ناباروری از حیث تجهیزات مشکل دارند، مساله حادتر این است که به قول این مقام مسئول، در برخی استان‌های کشور، اصلا هیچ نوع مرکزی، حتی مرکز خصوصی نیز در زمینه درمان ناباروری نداریم.
آن طور که ایسنا به نقل از آقاجانی خبر داده، قرار شده است که 105 میلیارد تومان اعتبار برای درمان ناباروری در کشور توزیع شود. توزیع این اعتبارات و تجهیزات جدید برای مقابله با ناباروری، قطعا می‌تواند آمار سه میلیون زوج نابارور در ایران را کاهش دهد؛ به گونه‌ای که به نقطه‌ای برسیم که به قول این مقام مسئول، «دانشگاه‌های علوم پزشکی همت کنند تا در سال 95، سالی استثنایی برای حوزه درمان ناباروری داشته باشیم.»
بی‌اعتنایی بیمه‌ها به درمان‌های ناباروری
در بسیاری از نقاط محروم کشور، امکانات بهداشتی و درمانی متناسب با جمعیت آن مناطق وجود ندارد و فقر امکانات درمانی برای مقابله با درمان ناباروری را هم باید زیرمجموعه‌ای از این مشکل بزرگ تر به حساب آورد.
دکتر صفیه عشوری‌مقدم، متخصص زنان و زایمان، کوتاهی در درمان را از تبعات این مساله می‌داند و می‌گوید: طبیعی است وقتی یک زوج نابارور مجبور باشند برای رسیدن به یک مرکز درمانی مجهز، کیلومترها راه طی کنند، آن وقت در این شرایط خیلی از زوج‌ها از ادامه فرآیند درمان منصرف می‌شوند.
اغلب درمان‌های ناباروری نیز در یک مرحله جواب نمی‌دهد و به قول عشوری‌مقدم، گاهی نیاز است که فرآیند درمان تکرار شود: «بسیاری از روش‌های درمانی ناباروری تحت پوشش بیمه نیست که همین مساله، موجب افزایش هزینه درمان‌های مکرر ناباروری شده است.» مثلا در روش پرکاربردی مثل «آی‌وی‌اف» که برای درمان ناباروری انجام می‌شود، شانس موفقیت در این روش به گفته این متخصص زنان و زایمان، بین 35 تا 40 درصد تخمین زده می‌شود. بنابراین طبیعی است اگر پوشش بیمه‌ای مناسبی برای درمان‌های پرشکست ناباروری انجام نشود، خیلی از زوج‌های نابارور با اولین شکست درمانی، عطای درمان را به لقایش می‌بخشند.
به گفته عشوری‌مقدم، درمان «آی‌وی‌اف» بین چهار تا پنج میلیون تومان و برای زوج‌های سنین بالاتر بین هفت تا هشت میلیون تومان هزینه دارد، اما بیش از نیمی از این مبلغ را باید خود زوج‌ها پرداخت کنند و خبری از پوشش 100درصدی بیمه نیست. البته نباید فراموش کرد که بسیاری از داروها و روش‌های درمان ناباروری در ایران، به طور کلی تحت پوشش بیمه قرار ندارد.
کمبودهای مقطعی برخی داروهای ناباروری ، گرانی بسیاری از این داروها و نبود پوشش بیمه‌ای برای بسیاری از روش‌های درمان ناباروری، از دیگر مشکلات عمده زوج‌های نابارور در ایران است که عشوری‌مقدم به آنها تاکید ویژه دارد.
ناباروری یک زوج از هر 6 زوج ایرانی
«پوشش‌های بیمه‌ای دارو و درمان ناباروری در ایران، بسیار ضعیف است.» این واقعیت قابل تاملی است که دکتر ناصر شخص‌سلیم، دانشیار اورولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم آن را تائید می‌کند.
شخص‌سلیم ، یادآوری می‌کند که از هر شش زوج ایرانی، یک زوج به ناباروری مبتلا هستند. البته پیشتر هم وزارت بهداشت اعلام کرده بود که 20 درصد زوج‌های ایرانی نابارور هستند. شخص‌سلیم درخصوص علل ناباروری در بین زوج‌های ایرانی عنوان می‌کند که آقایان حدود 40 درصد، خانم‌ها حدود 40 درصد، عامل مشترک حدود 10 درصد و عوامل ناشناخته نیز 10 درصد در ناباروری زوج‌ها تاثیر دارد.
نکته‌ای که این متخصص اورولوژی روی آن تاکید دارد، به‌روز بودن علم درمان ناباروری در ایران است: «تقریبا همه درمان‌های پیشرفته ناباروری در ایران، انجام می‌شود و از منظر تخصصی و علمی نیز مشکلی در این حوزه نداریم و در بیش از 70 درصد موارد، مشکل ناباروری با درمان‌های موجود قابل رفع است، فقط مشکل ما کمبود حمایت از این زوج هاست که ناباروری را به معضلی جدی در زندگی این زوج‌ها بدل کرده است.»
سیر صعودی ناباروری در ایران
این که 24 مرکز فعلی درمان ناباروری تجهیز می‌شوند یا این که حدود 17 مرکز درمان ناباروری جدید افتتاح خواهد شد، رویدادهای مثبتی است که باید امیدوار بود در سال 95 در مقام عمل محقق شود.
دکتر مقداد طباطبایی، اورولوژیست و فوق‌تخصص جراحی بسته کلیه ، تاکید می‌کند که این مراکز درمان ناباروری باید هرچه سریع‌تر توسعه یابند، زیرا به بسیاری از دلایل، تعداد زوج‌های نابارور در ایران در حال افزایش است و ما نیاز مبرم به این مراکز داریم: «تصمیم به بچه‌دار شدن در سنین بالا، آلاینده‌های شیمیایی، مصرف غذاهای آماده، سبک زندگی شهرنشینی، افزایش مصرف سیگار و الکل و بهتر شدن فرآیند تشخیص ناباروری‌ها باعث شده آمار زوج‌های نابارور در ایران در حال افزایش باشد. به همین منظور به تجهیز و توسعه مراکز درمان ناباروری، نیاز جدی داریم.» طباطبایی به بحث سیاست‌های جمعیتی نیز گریزی می‌زند و می‌گوید «اگر واقعا می‌خواهیم براساس سیاست‌های جمعیتی حرکت کنیم و افزایش جمعیت را مدنظر قرار دهیم، ضروری است از زوج‌های نابارور حمایت کنیم.»
بسیاری از این زوج‌های نابارور در زمره طبقات متوسط و فقیر جامعه هستند و از طرف دیگر هم اغلب فرآیندهای درمان ناباروری، درمان‌های گران‌قیمت با احتمال شکست بالا به حساب می‌آیند. در این شرایط، فقط زمانی می‌توان انتظار داشت که این زوج‌های نابارور برای درمان و بچه‌دار شدن، آستین بالا بزنند که از حمایت‌های دولتی مطمئن باشند و وعده‌های شیرین در میدان عمل هم به همان شیرینی اجرا شود.
