اندیشکده آمریکایی «رند» با برگزاری کنفرانسی به واکاوی مزایا و چالش‌های پیش‌رو پس از اجرای توافق هسته‌ای ایران با کشورهای 5+1 پرداخت.
کالین کال، معاون دستیار اوباما و مشاور امنیت ملی جو بایدن معاون رئیس‌جمهور آمریکا با حضور در کنفرانس در مرکز «اندیشکده رند» اظهار داشت: «توافق هسته‌ای ایران قوی‌ترین توافق محقق‌شده در زمینه منع گسترش تسلیحات است اما عملکرد ایران (در حوزه‌های غیر هسته‌ای) در روزهای پس از اجرای «برجام» چندان بی‌عیب و نقص نبوده است.»
کال این اظهارات را در ابتدای نشست یک روزه اندیشکده رند مطرح کرد. اغلب کارشناسان در این نشست عنوان کردند که توافق هسته‌ای علیرغم ایجاد بهبود در برخی شرایط، موجب توقف «اقدامات تحریک‌آمیز ایران» در منطقه نشده است.
«دالیا دسا کی» مدیر بخش سیاست عمومی خاورمیانه و یکی از دانشمندان ارشد سیاسی این اندیشکده نیز تاکید کرد: «آنچه از ایران در اجرای تعهداتش پس از برجام دیده می‌شود تصویری درهم است که در برخی بخش‌ها شاهد پیشرفت بوده‌ایم و در برخی دیگر همچنان تمرد و نافرمانی ادامه دارد.»
کال در بخش دیگری از اظهارات خود گفت ایران موشک‌‌های بالستیک خود را آزمایش می‌کند، در خلیج‌فارس رفتارهای تحریک‌آمیز انجام داده، ملوانان آمریکایی را بازداشت می‌کند و همچنان به حمایت از بشار اسد در سوریه و سایر دشمنان آمریکا ادامه می‌دهد. با این حال، ایران با سرعت اقدامات متعهد شده در توافق را انجام می‌دهد، ملوانان و دیگر زندانیان آمریکایی در بند خود را آزاد کرده و انتخابات اخیر این کشور نیز نشان داد که میانه‌روها در حال بهره‌‌برداری از شرایط هستند.
این مقام آمریکایی گفت یکی از مزایای توافق هسته‌ای ایران ایجاد خط ارتباطی جدید میان تهران و واشنگتن است. این ارتباط کمک می‌کند تا پیشروی ابتدایی ایران بسوی اجرای مفاد توافق تسهیل شده و همچنین (بعنوان مثال) از تبدیل‌شدن بازداشت ملوانان آمریکایی به بحرانی دراز مدت جلوگیری شود.
وی افزود: «آنچه ما در ماه‌های پس از توافق شاهد هستیم این است که این پتانسیل وجود دارد که ایران دریابد که تعامل بیشتر با جامعه بین‌الملل، منافعی به همراه دارد. گرچه نباید انتظار داشت که این درک به سرعت رخ دهد. قرار نیست این مثل کلید برق باشد.»
با این حال، برخی حضار در این کنفرانس از وجود یک پویایی جدید در روابط میان ایران و آمریکا صحبت کردند. مدیر مرکز خاورمیانه اندیشکده «رند» در این خصوص تصریح کرد: «ما نباید این عامل تغییردهنده بازی را دست کم بگیریم. در عین حال نباید به آنچه تاکنون محقق شده راضی شد و یا با چالش‌های بالقوه کنار آمد. مهم این است که به یاد داشته باشیم که فرصت‌هایی در این روابط وجود دارد.»
علیرضا نادر، تحلیلگر ارشد سیاست بین‌الملل در اندیشکده نیز خاطرنشان کرد: «دولت ایران علیرغم اینکه همچنان آمریکا را دشمن خود می‌داند، اما نیاز خود به برقراری خطوط ارتباط با ایالات‌متحده را تشخیص داده است. مقامات ایرانی اکنون اجازه مذاکره را داده‌‌اند. (سیاست) ایران تعدیل نشده و اساسا منافع و سیاست‌گذاری‌های آن همان رویکرد پیشین را دارد. آنچه تغییر کرده این است که اکنون ایران از دیپلماسی بعنوان ابزار سیاست خارجی خود استفاده می‌کند.»
ترکی‌الفیصل، رییس مرکز پژوهش و مطالعات اسلامی نیز گفت: «توافق هسته‌ای مسیر ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای طی ده تا پانزده سال آینده را مسدود کرد اما تهدیدات درازمدت ناشی از تمایل تهران به افزایش نفوذ در منطقه و فراتر از آن را کاهش نداده است. توافق هسته‌ای در چشم بر هم زدنی به تاریخ انقضا می‌رسد و پس از آن چه اتفاقی خواهد افتاد؟»
چاک فرلیچ، از اعضای ارشد دانشگاه هاروارد و معاون مشاور سابق امنیت ملی اسرائیل نیز تاکید کرد: «توافق هسته‌ای ایران فاقد هرگونه ضمانت درازمدت است. به احتمال فراوان ایران تنها تا چند سال آینده این توافق را اجرا می‌کند و سوال اینجاست که پس از آن، یعنی پس از 10 تا 15 سال چه روی می‌دهد؟ شک ندارم که آنها با شدت هرچه تمامتر به راه پیشین خود (تداوم برنامه هسته‌ای) ادامه خواهند داد.»
کارن الیوت هاوس، ریاست یکی از انجمن‌های اندیشکده و نویسنده مقاله اخیر اندیشکده درباره عربستان اینگونه مبحث را ادامه داد: «سفر اخیرم به عربستان نشان داد که تمرکز اصلی (ریاض) نه فقط بر معامله هسته‌ای ایران بلکه بر ابعاد گسترده‌تری از رفتارهای ایران است. آنها (سعودی‌ها) بر خرابکاری‌های ایران در سراسر منطقه متمرکز شده‌اند. برخی در منطقه معتقدند توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌های اقتصادی، ایران را تهدیدی بزرگتر کرده است. آنها (ایرانی‌ها) اکنون پول نیز برای انجام اقدامات خود بدست آورده‌اند.»
جیمز دابینز، یکی از اعضای ارشد بخش دیپلماسی و امنیتی اندیشکده دراین باره گفت: «توافق می‌تواند زمینه‌ساز فرصت‌هایی برای تعامل بیشتر میان تهران و واشنگتن باشد و وقتی چنین تعاملی ایجاد می‌شود باید آن را حفظ کرده و مستدام کرد. فکر نمی‌کنم فرصت‌ها بلافاصله موجود شوند بلکه معتقدم باید ببینیم آیا ایران مایل به گفتگوهای معنادار با واشنگتن هست یا خیر.»
