امام صادق (ع) فرمود که: اگر فرزند دانا و عاقل متولد می‌شد، هر آینه عالم در نظرش بسیار غریب می‌نمود و وارد می‌شد به جهت آنکه به ناگاه امری چند می‌دید که نمی‌دانست و وارد می‌شد بر او غرایبی که مانند آنها مشاهده نکرده بود از اختلاف صور عالم و مرغان و چهارپایان و غیر آنها، ساعت به ساعت و روز به روز.

 

عبرت‌بگیر برای این از حال کسی که او را اسیر کند و از شهری به شهری برند و او عاقل باشد، مانند واله و حیران او را وحشتی می‌باشد با آنکه اوضاع شبیه به آنها را بسیار دیده است، و کسی را که در کودکی و نادانی اسیر کنند سخن و ادب زودتر می‌آموزد از کسی که در دانایی و بزرگی او اسیر کنند.

 

و ایضاً اگر عاقل متولد شود مذلّتی در خود خواهد یافت از آنکه نتواند به راه یافتن و او را بر دوش گیرند و در خرقه‌ها پیچند و در گهواره خوابانند و بر رویش جامه افکنند و حال آنکه ناچار است برا یاو این امور برای رقت بدن و رطوبتی که در اعضای اوست در هنگام متولد شدن.

 

و ایضاً اگر دانا و کامل متولد می‌شد آن شیرینی و وقعی که در کودکان را در دل‌ها می‌باشد او را کراهت بود، لهذا اول به دنیا می‌آید نادان و غافل است از آنچه اهل دنیا در آن هستند و اشیاء را ملاقات می‌کند با ذهن ضعیف و معرفت ناقص و روز به روز اندک به اندک در دیدن هر چیز و هر حال معرفتش زیاد می‌شود و با امور غریبه اُلفت می‌گیرد و بر احوال مختلفه معتاد می‌شود و به تدریج از خدا تامل و حیرت به مرتبه‌ای می‌رسد که به عقل خود تصرف و تدبر و چاره امور معاش خود می‌کند و عبرت می‌گیرد از احوالی که مشاهده می‌نماید و به سهو و غفلت مبتلا گردد و به طاعت و معصیت مکلف می‌شود.

 

و ایضاً اگر در حین ولادت عقلش کامل و اعضایش قوی می‌بود و در کار خود مستقل می‌بود، حلاوت تربیت اولاد زایل می‌شد و مصلحتی که پدر و مادر را در تربیت فرزندان است به عمل نمی‌آمد و حکمتی که در این تربیت است که بعد از احتیاج پدر و مادر به عوض تربیت ایشان مکافات حقوق آباء و امهات بکنند بر طرف می‌شد و پدران و فرزندان با یکدیگر اُلفت نمی‌گرفتند زیرا که فرزندان از تربیت و محافظت ایشان مستغنی بودند، پس در همان ساعت که متولد می‌شدند از ایشان جدا می‌شدند و کسی پدر و مادر خود را نمی‌شناخت و نمی‌توانست احتراز کرد از نکاح و خواستگاری مادر و خواهر و محرمان خود و کمتر قباحتی بلکه شنیعتر و قبیحتر از همه آن است که با عقل از شکم مادر بیرون آید خواهد دید چیزی که حلال و نیکو نیست دیدن آن یعنی عودت مادر را.

 

آیا نمی‌بینی چگونه هر امری از امور خلقت را باز داشته با نهایت صواب و حکمت و خالی گردانیده خرد و بزرگ امور را از شوائب خطا و زلل.

کتاب دانستنیهای شگفت انگیز خلقت – ص 25

ترجمه علامه مجلسی