زمانیکه انسان در معرض تهدید است معمولاً سه باور می تواند داشته باشد. باور نخست این است که آنقدر دشمن بزرگ است که ما هیج کاری نمی توانیم بکنیم که این باور مرعوبین است، یعنی کسانی که از دشمن ترسیده اند و قدرت تفکر و مقابله را از دست داده اند. باور دوم از آن کسانی است که توان خودی را باور نداشته باشند احساس کنند که چیزی نیستند و آنقدر کوچک هستند که نمی توانند در برابر قدرت بایستند و باور سوم این است که به بزرگی دشمن اعتقاد داشته باشد ولی از طرفی به توان خودی هم اعتقاد داشته و بگوید که ما می توانیم با دشمن برخورد کنیم و پیروز شویم.
وقتیکه مقام معظم رهبری فرمودند "چهره تهدید در حال استحاله و تغییر است و خودش را به شکل نفوذ نشان می‌دهد"، کارشناسان سازمان پدافند غیرعامل جمهوری اسلامی ایران به بررسی اسناد کمیسیون امنیت ملی آمریکا پرداختند که بخشی از آن از طریق رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا بیان شده است؛ در این گزارش آمده بود که "به دلایل مختلف از حوزه رویارویی نظامی با ایران باید پرهیز کرد. ما نمی‌توانیم برآورد درستی از قدرت نظامی ایران داشته و آن را کنترل کنیم"؛در واقع این موضوع نشان دهنده قدرت و توانمندی نظامی جمهوری اسلامی ایران می باشدکه مفهوم مبهمی را در ذهن دشمن ایجاد کرده است.
گفته‌های رابرت گیتس بدان معناست که کنترل سطح جنگ، طول و عمق آن دیگر در اختیار آمریکا نیست و جنگ با ایران می‌تواند منافع آمریکا را در مقیاس جهانی تحت تأثیر قرار دهد؛ آمریکا وقتی راه‌های نفوذ را بسته می‌بیند به دیپلماسی ورزشی، دیپلماسی شرکت‌های چندمنظوره و تجاری و به اصطلاح دیپلماسی «مک‌دونالدی» روی می‌آورد.
در همین راستا فرماندهی معظم کل قوا در مورد اهمیت پدافند هوایی فرموده اند: «امروز بخش پدافند جزو مؤثرترین بخش‌های همه دستگاه‌های نظامی کشور برای دفاع از عزت، استقلال و سربلندی ملت ایران است؛ که جز با همت و اراده و اعتمادبه‌نفس و توکّل به خدا و کار خستگی‌ناپذیر، این قله‌های بلند را نمی‌شود فتح کرد. باید به‌طور جد همه نیروها به پدافند هوایی بپردازند و تقویت و پشتیبانی از پدافند را در اولویت اول خود قرار دهند و این یک اولویت واقعی است.»
به گفته سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور "دفاع غیرعامل یک تعریف ثابت و یکنواخت ندارد بلکه متغیر و پویا بوده و می تواند متناسب با تغییراتی که سیستم حمله کننده و مهاجم دارد این سیستم پویا و منعطف باشد و تعریفش نیز مثل آن"؛ اما در مجموع پدافند غیرعامل مجموعه اقداماتی است که انجام می‌شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خود برسد. به بیان دیگر هر اقدام غیر مسلحانه‌ای که موجب کاهش آسیب‌پذیری نیروی‌انسانی، ساختمان‌‌ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان‌های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غیرعامل گفته می‌شود.
هدف از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل کاستن از آسیب‌پذیری نیروی انسانی و تاسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور علیرغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیت‌ها و خدمات زیربنایی و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است؛ به عنوان مثال، از پدافند غیرعامل می‌توان به استتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک اشاره کرد.
در پدافند عامل مثل سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، فقط نیروهای مسلح مسئولیت دارند؛ در حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش مؤثری بر عهده گیرند؛ پدافند غیر عامل عمومی، پدافند سایبری، پدافند زیستی، پدافند پرتویی، پدافند شیمیایی، پدافند کالبدی یا فنی، پدافند اقتصادی و همچینین پدافند مردم محور، هشت رویکرد احصا شده در پدافند غیر عامل هستند.
در حوزه پدافند غیرعامل چون تهدیدات پویا و دینامیکی هستند، باید به‌صورت مرتب و مکرر روی موضوع تهدیدات مطالعه و بررسی‌های مختلفی صورت بگیرد؛ که اگر دانش، فناوری و نظایر آن در مراکز علمی و دانشگاهی تولید شود، می‌توان در مقابله با این تهدیدات گام های محکم و استواری برداشت؛ همانگونه که سردار جلالی آبان ماه امسال و در همایش سلمان فارسی در این زمینه می گوید: "ما برای مقابله با تهدیدات غیرعامل، نیازمند ساماندهی قطب علمی و پژوهشی در حوزه پدافند غیرعامل در دانشگاه‌ها هستیم".
در پایان ذکر این نکته مهم است که ما امروز وقتی توان نظامی آمریکایی ها را بررسی و دنبال می کنیم به این جمع بندی می رسیم که آنها علی رغم همه به اصطلاح عظمت و توانمندی شان، دارای اشکالات و ضعف های بسیاری هستند که اگر در حوزه آن ضعف ها و اشکالات وارد شویم، مشاهده می کنیم دشمنی که در ظاهر قدر قدرت است در باطن آنچنان نقاط ضعفی دارد که اگر به آنها بپردازیم، می توانیم به آن غلبه کنیم؛ این امر ناشی از باور است، اگر این باور در ما ایجاد شود، حتماً می توانیم از منافع، استقلال و ثبات سیاسی کشورمان در برابر تهاجمات دفاع کنیم.
