فرایند انتخابات که آغاز می شود، مسئولیت ها و وظایف نهادهای مرتبط هم آغاز می شود. وزارت کشور و شورای نگهبان بیشترین سهم را در برگزاری انتخابات دارند. یکی به عنوان هیئت های اجرایی عمل می کند و دیگری هیئت نظارت که البته وظیفه بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات را هم بر عهده دارد.
بررسی صلاحیت های نامزدها بر اساس قانون بر عهده شورای نگهبان گذاشته شده، این شورا یکی از نهادهایی است که حضرت امام(ره) در زمان حیات با دوراندیشی و آینده نگری برای انقلاب اسلامی، اقدام به تأسیس آن کردند. فقهای عضو این شورا بر اساس قانون اساسی از سوی رهبری نظام منصوب می شوند و حقوقدانان هم با رأی مجلس به عضویت این شورا در می آیند.
شورای نگهبان همواره در هنگامه برگزاری انتخابات از سوی برخی گروه های سیاسی و شخصیت ها با بی مهری های بزرگی روبرو می شود که بیشتر به خاطر رد صلاحیت، احراز نشدن صلاحیت و یا حتی تأیید صلاحیت برخی افراد است.
شورای نگهبان یک نهاد قانونی است که تصمیمات آن در حوزه انتخابات و صلاحیت نامزدها بر اساس شرع و قانونی اساسی اتخاذ می شود. حضرت امام(ره) احترام خاصی به قوانین می گذاشتند و بارها در سخنانشان بر تمکین قانون تأکید کرده اند.
روی سخن این تأکید بیشتر به مسئولین در هر جایگاه و مقامی و گروه های سیاسی است. ایشان قانون را در هر شرایطی فصل الخطاب می دانستند و هیچ تبعیضی را هم نمی پذیرفتند. در برهه هایی از انقلاب بودند و البته اکنون هم هستند افراد، شخصیت ها و گروه هایی سیاسی که هر جا قانون به نفعشان بود آن را با جان و دل می پذیرفتند و هر گاه این قانون برای آنها نفعی نداشت، مقابلش می ایستادند و قانون را تخطئه می کردند. شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی دو نهادی است که بیشترین حمله به سوی آنها انجام شده است.
اما شورای نگهبان در این میان داستان دیگری دارد. این شورای فقاهتی، که در سال 1359 و با حکم حضرت امام(ره) تشکیل شد، همه شخصیت هایی که خود را در معرض انتخاب قرار داده و به مسئولیت رسیده اند، تأیید صلاحیت کرده است.
روسای جمهوری، نمایندگان مجلس، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری به تأیید شورای نگهبان رسیده اند آنگاه از سوی مردم کشورمان انتخاب شده اند. از نظر حضرت امام(ره) شأن مسئولین تنها خدمت به مردم است. شهید دکتر بهشی هم سخنی پر مغز درباره خدمت به مردم دارد. او گفته است؛«ما شیفتگان خدمتیم نه تشنگان قدرت.»
و اکنون دوباره به سخنان حضرت امام (ره) درباره قانون به ویژه شورای نگهبان می پردازیم که این روزها آماج حملات برخی شخصیت ها و گروه های سیاسی شده است.
«من باز به همه این آقایانی که می‌خواهند نطق کنند و اعلامیه بدهند و نمی‌دانم نامه سرگشاده بفرستند و ازاین مزخرفات، به همه اینها اعلام می‌کنم که برگردید به اسلام، برگردید به قانون ، برگردید به قرآن کریم ، بهانه درست نکنید که اسباب این بشود که شما همه به انزوا کشیده بشوید. من به بسیاری از شما علاقه دارم و میل دارم که همه به قانون عمل کنند و همه در جای خود باشند و چنانچه این‌طور نباشد، مسئله طور دیگر خواهد شد.» (صحیفه امام جلد 14 صفحه 415)
«نمی‌شود از شما پذیرفت که ما قانون را قبول نداریم. غلط می‌کنی قانون را قبول نداری! قانون تو را قبول ندارد، نباید از مردم پذیرفت، از کسی پذیرفت ، ما شورای نگهبان را قبول نداریم. نمی‌توانی قبول نداشته باشی. مردم رأی دادن به اینها ، مردم 16 میلیون تقریبا یا یک قدری بیشتر رای دادن به قانون اساسی. مردم که به قانون اساسی رای دادند منتظرند که قانون اساسی اجرا بشود؛ هر کس از هرجا صبح بلند می‌شود بگوید من شورای نگهبان را قبول ندارم ، من قانون اساسی را قبول ندارم ،من مجلس را قبول ندارم ، من رئیس‌جمهور را قبول ندارم ، من دولت را قبول ندارم. نه ! همه باید مقید به این باشید که قانون را بپذیرید ، ولو برخلاف رای شما باشد. باید بپذیرید، برای اینکه میزان اکثریت است ؛ و تشخیص شورای نگهبان که این مخالف قانون نیست و مخالف اسلام هم نیست ، میزان است که همه باید بپذیریم» (صحیفه امام جلد 14 صفحه 378)
حضرت امام خمینی (ره) به خاطر جایگاه حساس و سرنوشت ساز شورای نگهبان همواره از این نهاد دفاع می کردند و تأکید داشتند که اعضای شورا نسبت به فشارها و تهدیدات بی توجه باشند و تنها به اجرای قانون و وظایف خود بیندیشند و به فشارها توجهی نکنند.
«من تکرار می کنم مجلس بالاترین مقام است در این مملکت. مجلس اگر رای داد و شورای نگهبان هم آن رای را پذیرفت ، هیچ کس حق ندارد یک کلمه راجع به این بگوید. من نمی گویم رای خودش را نگوید؛ بگوید؛ رای خودش را بگوید؛ اما اگربخواهد فساد کند، به مردم بگوید که این شورای نگهبان کذا و این مجلس کذا، این فساد است ، و مفسد است یک همچو آدمی ، تحت تعقیب مفسد فی الارض باید قرار بگیرد.این مجلس ما حصل خون یک جمعیتی است که وفادار به اسلام بودند؛ و این مجلس عصاره زحمتهای طاقت فرسای این ملت مسلمان بوده است ؛ این مجلس فراهم آمده از"الله اکبر"های مردم است ؛ اگر بنا باشد که این مجلس فراهم آمده از "الله اکبر" مردم قدمی برخلاف اسلام بگذارد، این مجلس مجلسی خواهد بود که برخلاف مسیرمسلمین عمل کرده . با تمام قدرت، بدون اینکه ملاحظه از احدی و از مقامی بشود،مجلس باید مسائل را طرح بکند. و رد و بدل و انتقاد صحیح ، بدون جار و جنجال ، بدون هیاهو، مسائل را بگویند. کسی که مخالف است مخالفت خودش را بدون هیاهو بگوید.آن که موافق است موافقت خودش را بدون جار و جنجال بگوید. و بعد هم رای بگیرند.وقتی رای گرفتند، اگر اکثریت رای داد، و بعد هم برده شد پیش شورای نگهبان و آنها هم صحیح دانستند این رای را، مخالف اسلام ندانستند و مخالف قانون اساسی ندانستند، اگربعدها بخواهند شیطنت بکنند، این شیطنتها از مبادی غضب ، از مبادی فاسد، بیرون می آید. باید سرتسلیم به مجلس ، یعنی سر تسلیم به اسلام وقتی مخالف اسلام نیست ، سرتسلیم به اسلام فرود آورد. روشهای غیر اسلامی را، اگر هم در باطن - خدای نخواسته -دارند، نباید دیگر اظهار بکنند و نباید اذهان مردم را نسبت به مجلس مشوش کنند. این یک مسئله ای است اساسی ، و باید همه توجه داشته باشند. به مجرد اینکه یک مطلبی برخلاف رای یک نفر است ، نباید بگوید مجلس درست نیست.»(صحیفه امام ج14ص370)
«...از تحمل زحمات و رنجهای شما تشکر می کنم. شما توقع نداشته باشید که مورداهانت واقع نشوید. همه می دانید تا کسی کاری انجام ندهد کسی به او توهین نمی کند.توهین برای کسانی است که می خواهند زنده باشند. هیچ کدام از ما نباید انتظار تعریف را داشته باشیم . باید به حکم خدا عمل کنیم و به این هم کاری نداشته باشیم که چه کسی ازاین کاری که برای خدا می کنیم خوشش می آید و یا چه کسی بدش می آید. من در تمام مواقعی که مقتضی بوده است، مجلس و شورای نگهبان را تایید کرده ام. ما باید دست دردست یکدیگر بگذاریم تا یک کشور اسلامی درست کنیم . امروز تبلیغات علیه من و شما نیست ، تبلیغات علیه اسلام است. اگر ما با اسلام کاری نداشتیم کسی با ما بد نبود. امروز امریکا و شوروی را که آن قدر در دنیا فساد می کنندکسی محکوم نمی کند، ولی تمام محکومیتها مال ماست . در دنیا تنها ایران است که موردسئوال است ؛ ولی اگر ما وحدت خودمان را حفظ کنیم و همصدا و هم جهت باشیم از هیچ چیز نباید بترسیم.»(صحیفه امام ج 17ص441)
«...چنانچه مشاهده می شود پس از انتخابات مرحله اول از دوره دوم مجلس شورای اسلامی ، افرادی که نظریه شورای محترم نگهبان در ابطال یا تایید بعضی حوزه ها موافق میل شان نبوده است دست به شایعه افکنی زده و اعضای محترم شورای نگهبان - ایدهم الله تعالی - را که حافظ مصالح اسلام و مسلمین هستند، تضعیف و یا خدای ناکرده توهین می نمایند و به پخش اعلامیه و خطابه در مطبوعات و محافل دست زده اند غافل از آنکه پیامد چنین اعمال و جوسازی ها آن هم در دوره دوم مجلس و نگذشتن سالی چند ازانقلاب چه خواهد بود. امید است چنین اعمال ، بی توجه به نتایج ناروا و اسف بار آن باشد. معلوم نیست در صدر مشروطیت در دوره اول با فقهای ناظر به قوانین این نحو عمل شده باشد. در آن زمان به تدریج فقها را از مجلس بیرون راندند و به سر این ملت آن آوردند که دیدیم. من به این آقایان هشدار می دهم که تضعیف و توهین به فقهای شورای نگهبان امری خطرناک برای کشور و اسلام است . همیشه انحرافات به تدریج در یک رژیم واردمی شود و در آخر، رژیمی را ساقط می نماید. لازم است همه به طور اکید به مصالح اسلام و مسلمین توجه کنیم و به قوانین ، هر چند مخالف نظر و سلیقه شخصی مان باشد احترام بگذاریم و به این جمهوری نوپا که مورد هجوم قدرت ها و ابرقدرت هاست وفادار باشیم.»(صحیفه امام ج17ص431)
«شورای محترم نگهبان، که حافظ احکام مقدس اسلام و قانون اساسی هستند، موردتایید اینجانب می باشند. و وظیفه آنان بسیار مقدس و مهم است . و باید با قاطعیت به وظایف خود عمل نمایند. البته توجه به اهمیت حفظ نظام جمهوری دارند که با آن هیچ حکم و امری مزاحمت نمی کند و برای حفظ آن از هیچ کوششی نباید مضایقه کرد ومعلوم است آقایان با تعهدی که دارند تحت تاثیر هیچ جوی واقع نمی شوند. ان شاءالله موید باشند.»(صحیفه امام ج19ص155)
«ولایت فقیه و حکم حکومتی از احکام اولیه است. نهاد شورای نگهبان همیشه موردتایید اینجانب است و به هیچ وجه تضعیف نشده و نخواهد شد. این نهاد باید همیشه بابیداری و هوشیاری در خدمت به اسلام و مسلمین کوشا باشد.»(صحیفه امام ج20ص457)
همه این سخنان و مواضع قاطع در دفاع از شورای نگهبان که از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در زمان حیات پر برکتشان مطرح شده، از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی هم وجود دارد.
اما همین شورای نگهبان که وظایف و اختیاراتش در قانون اساسی گنجانده و نهادی است که از سوی حضرت امام(ره) تشکیل شده با بی مهری برخی افراد و شخصیت هایی روبرو می شود که همان منتقدین که اکنون در مسند قدرت قرار دارند با تأیید شورای نگهبان وارد عرصه خدمتگذاری شده اند.
آیت الله هاشمی رفسنجانی که در طول انقلاب در مناصب بسیاری خدمتگذار مردم بوده است، روز گذشته در سالروز ورود حضرت امام خمینی (ره) به میهن در دفاع از سید حسن خمینی نوه حضرت امام (ره) به خاطر احراز نشدن صلاحیت (آنهم به دلیل حاضر نشدن برای امتحان کتبی) شورای نگهبان را به باد انتقاد گرفت و با بیان اینکه هر آنچه داریم از امام(ره) داریم، گفت:«همه باید خود را به امام(ره) و بیت امام(ره) بدهکار بدانیم اما متأسفانه بدهکارها هدیه خوبی به بیت امام(ره) در مقدمه انتخابات ندادند.»
آقای هاشمی در مطلع سخنانش می گوید هر آنچه داریم از حضرت امام(ره) داریم، آیا شورای نگهبان که اکنون از سوی او با انتقادات تند روبرو است، میراث امام(ره) نیست؟ تنها کافی است صحیفه حضرت امام (ره) را یک بار تورق کنید و به سخنان ایشان در دفاع قاطع از شورای نگهبان برسید، آنگاه خودتان قضاوت کنید که آیا شورای نگهبان مستحق چنین برخوردی است؟
در نظام جمهوری اسلامی ایران قانون برای همگان یکسان است و هیچ تبعیضی هم میان مردم و مسئولان قائل نشده است. حضرت امام(ره) نیز بر این نکته تأکید داشتند و حتی در زمان حیاتشان به هیچیک از فرزندان اجازه ورود به مناصب دولتی را ندادند.
از منظر آیت الله هاشمی رفسنجانی «صلاحیت شخصیتی که شبیه به جدش امام (ره) است، تایید نکردند.» انشاالله که همینگونه است و سید حسن از جنس خمینی است، که اگر اینگونه باشد، تبعیت و تمکین به قانون از ویژگی های بزرگ حضرت امام(ره) بود که هیچگاه در طول حیاتشان قانون را زیر پا نگذاشتند. همانگونه که حاج سید حسن خمینی هر چند نسبت به احراز نشدن صلاحیت مکدر سخن گفت، اما تمکین به قانون شایان سخنانش بود. قانون می گوید که نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان رهبری باید در آزمون اجتهاد مجلس خبرگان شرکت کنند، که آقای سید حسن خمینی در این آزمون شرکت نکرد.
تصورش را بکنید که اگر شورای نگهبان در این باره تبعیض قائل می شد و سید حسن خمینی را به خاطر نسبت با حضرت امام(ره) احراز صلاحیت می کرد، افکار عمومی چه واکنشی را در خود داشت؟ قطعاً در نزد خود می گفت چرا باید قانون برای برخی تبعیص قائل شود. آیا چنین قضاوتی نمی کرد؟
و چه بسا اگر شورای نگهبان چنین کاری انجام می داد همانهایی که اکنون این شورا را به خاطر احراز نشدن صلاحیت سید حسن مماشات می کنند، در زمان احراز صلاحیت هم از اقدام شورای نگهبان انتقاد می کردند و می گفتند چرا شورای نگهبان تبعیض قائل شد! آیا چنین نمی کردند؟
آقای هاشمی رفسنجانی در ادامه سخنانش که در فرودگاه و در آیین گرامیداشت سالگرد ورود حضرت امام(ره) سخن می گفت، انتقادات تند خود را از شورای نگهبان اینگونه ادامه داد؛«شما صلاحیت خود را از کجا آوردید؟ چه کسی به شما اجازه داده قضاوت کنید ؟ چه کسی تریبون نماز جمعه و صدا و سیما را به شما داده است؟»
این پرسش های آقای هاشمی رفسنجانی شاید به خودشان هم وارد باشد. اما نخست در پاسخ به این پرسش ها هر چند خود ایشان به خوبی می داند، اعضای شورای نگهبان یک نهاد قانونی است که برخی از فقهای آن همچنان از منصوبین حضرت امام هستند و برخی هم که تغییر کرده اند یا دارفانی را وداع گفته اند یا از سمت خود استعفا کرده اند، صلاحیتشان را هم از مردم، قانون و رهبری گرفته اند.
سناریو و برنامه ای از سوی برخی گروه های سیاسی و شخصیت ها برای تخریب جایگاه شورای نگهبان و حتی بیت حضرت امام(ره) در جریان ثبت نام حاج سید حسن خمینی تدارک شده شده بود که اکنون این برنامه با شکست روبرو شده است. پافشاری افرادی که به اقدام قانونی شورای نگهبان انتقاد دارند و فشار وارد می کنند تا تجدید نظر کند، اتفاق خوبی برای آنها نخواهد بود بلکه آنها را نزد مردم افرادی غیر منطقی و گریزان از قانون معرفی خواهد کرد.
