طبق آمار منتشر شده میزان تلفات تصادفات جاده ای به رقمی بین 23 تا 27 هزار نفر در سال می رسد،عددی قابل تامل که با احتساب بیش از 200 هزار نفر مصدوم و مجروح،بسان فاجعه ای عظیم می ماند که همواره تعدادی از هموطنان را در کشور با غم،مصیبت و حزن و اندوه همراه می سازد.
بر اساس اعلام پژوهشکده بیمه مرکزی ایران،ایران از نظر تصادفات نا ایمن رانندگی در بین 190 کشور جهان،رتبه 189 را به خود اختصاص داده و از این جهت تنها کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقا با وضعیت نامناسب تری روبرو است.
بانک جهانی نیز در بررسی ها و مطالعات خود،آمار حوادث جاده ای در ایران را بحرانی اعلام کرده است.
با یک ارزیابی کلی و مقایسه آماری،متوجه می شویم میزان تلفات جاده ای ایران در قاره آسیا،25 برابر کشوری همچون ژاپن است و در کشوری همچون انگلستان نیز که خودروهای فعال آن سه برابر ایران است،آمار تصادفات جاده ای،تا 32 برابر کمتر است.
آمار مذکور پرداختن به این معضل را به نحوی جدی تر و دقیق تر ضروری می سازد.
**ضرورت پیشگیری از حوادث جاده ای
احمد شجاعی،رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور،چندی پیش اظهار کرد:اصل پیشگیری در مبحث حوادث جاده ای در ایران موضوعی حائز اهمیت است که باید به نحو هر چه بیشتری مورد توجه قرار گیرد.
وی در تشریح اهمیت مهارت رانندگی در جلوگیری از بروز حوادث جاده ای می گوید:رانندگی شغلی است که فرد باید از تسلط کافی در این عرصه بهره مند شود تا بتواند در برابر وقوع حوادث و اتفاقات غیر قابل پیش بینی در کوتاهترین زمان ممکن تصمیم گیری کند و واکنش نشان دهد تا در صورت بروز حادثه نیز،میزان آسیب را به حداقل کاهش دهد.
سردار محمد رضا مهماندار،معاون عملیات ترافیک پلیس راهور ناجا و از اعضای شورای سیاستگذاری چهارمین کنفرانس بین المللی حوادث رانندگی و جاده ای در خصوص نقش عوامل انسانی در بروز سوانح جاده ای عنوا ن می کند:در مجموع حوادث رانندگی و جاده ای از سه عامل انسان،راه و خودرو نشات می گیرد.
وی می افزاید:طبق تحقیقات و برآوردهای حاصل شده،عامل انسانی علت اصلی بسیاری از تصادفات جاده ای محسوب می شود.
**خودروهای نا ایمن
اگرچه خطای انسانی عامل بخش اعظمی از سوانح و حوادث جاده ای به شمار می رود،اما نباید از نقش مخرب بسیاری از خودروهای نا ایمن و غیر استاندارد نیز به سادگی گذشت.
**استفاده از آهن آلات ساختمانی در برخی از اتوبوس ها !
هادی هاشمی،کارشناس ترافیک و رئیس پلیس پیشین راهور پایتخت،چندی پیش در گفتگویی با رسانه ها با بیان نقش خودروهای بی کیفیت در تصادفات جاده ای عنوان می کند:اتوبوس هایی تحت لیسانس کشورهای مختلف تولید و موتور و شاسی آن وارد کشور می شود و در داخل اتاق و سیستم سیم کشی آن ساخته و تعبیه می شود.
وی می افزاید:در این فرآیند،استاندارد لازم لحاظ نمی شود و بعضا در تصادفات جاده ای مشاهده می شود که در داخل بدنه اتوبوس ها به جای آهن آلات صنعتی،از آهن آلات ساختمانی استفاده شده و این موضوع آسیب پذیری مسافران را افزایش می دهد.
**لزوم تشدید نظارت ها بر دخالت ها و تغییرات غیر فنی رانندگان در اتوبوس ها
یکی از موارد خطر آفرین در اتوبوس ها،به آتش سوزی و شعله ور شدن این خودروها معطوف می شود.
حمید رستم آبادی یکی از رانندگان کرج-تبریز در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران در این خصوص گفت:گاهی مشاهده می شود برخی از رانندگان برای زیبا سازی اتوبوس خویش مبادرت به اقداماتی می کنند که ضریب خطر پذیری را در خودروی خود بالا می برند.
وی افزود:پهن کردن فرش درراهروی اتوبوس،استفاده از پرده های خاص و یا تزئینات و زینت آلاتی که برای خودرو استفاده می شود،اتوبوس را مستعد آتش سوزی هر چه بیشتر می کند.
این راننده پایه یک عنوان کرد:استفاده از محدوده درب های خروجی به عنوان انباری و مسدود کردن آنها،از دیگر کم توجهی هایی است که برای مسافران خطر آفرین می شود،زیرا اساسا این خروجی ها برای مواقع اضطراری پیش بینی شده است.
رستم آبادی اظهار کرد:حمل بارهای تجاری برای کسب سود هر چه بیشتر از دیگر موارد خطر آفرین در خودروهای سنگینی همچون اتوبوس های مسافربری است.
وی گفت:استقرار بار فراتر از استاندارد تعریف شده،مرکز ثقل خودرو را با اختلال مواجه می سازد و مهار و کنترل خودرو با نارسایی هایی مواجه می شود و به تعبیری قدرت مانور راننده را در مواقع حساس و ضروری کاهش می دهد.
به نظر می رسد با اوصاف مورد اشاره،باید دستگاه های نظارتی متولی با آگاه سازی رانندگان و اعمال نظارت های جدی تر،آنها را از انجام چنین اقداماتی بازدارند.
** لزوم ارتقا کیفی جاده ها
اگرچه از نقش عوامل انسانی نمی توان به سادگی گذشت،اما مهندسی و طراحی جاده ها نیز در بروز سوانح و تصادفات بی تاثیر نیست.
رضا شیرکوهی،یکی از رانندگان کرج-مشهد،در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران در خصوص نقش جاده ها در بروز تصادفات و سوانح گفت:جاده بستری است که در صورت طراحی اصولی،فرصت جبران خطا را برای راننده فراهم می کند اما در برخی از جاده ها خلا استانداردها قابل احساس است.
وی افزود:بنده در طول 19 سال رانندگی در خودروهای سنگین از جاده های بسیاری طی مسیر کرده ام و در این مدت شاهد تصادفات بسیاری نیز بوده ام.
شیرکوهی که خود سابقه تصادف با اتوبوس در یکی از محورهای یزد را دارد،عنوان کرد:در برخی از مناطق کشور همچون نواحی کوهستانی،کویری و جنگلی شاهد جاده های غیر استاندارد هستیم که سالیان سال است به همان شیوه،سبک،سیاق و مهندسی غیر استاندارد میزبان خودروهای بسیاری در طول شبانه روز هستند.
این راننده خودروی سنگین گفت:جاده های روستایی نیز وضعیت مشابهی دارند و در بسیاری از محورها ضرورت تسطیح و شن پاشی،بهسازی و آسفالت مجدد آن ها احساس می شود.
وی افزود:در برخی از جاده ها با مقداری بارندگی و مه آلودگی،رانندگی با دشواری و محدودیت های بسیاری همراه می شود و در کنار این موارد باید به عدم روشنایی کافی در برخی از محورها نیز اشاره کرد که دید راننده را بسیار محدود و خطاپذیری را افزایش می دهد.
**عدم هزینه کرد کافی در نگهداری جاده ها
یکی دیگر از الزامات جاده ها،محورهای مواصلاتی وراه های کشور معطوف به نگهداری چنین مسیرهایی می شود.
استهلاک و تخریب جاده ها از نمونه مواردی است که ضرورت بهسازی و نوسازی جاده ها را اجتناب ناپذیر می کند اما ظاهرا هزینه کافی در این خصوص مد نظر قرار نمی گیرد و اعتبارات تخصیصی با نیاز موجود همخوانی ندارد.
رئیس پلیس پیشین راهور پایتخت در این خصوص می گوید:در کشورهای پیشرفته سالانه 6 درصد از ارزش راه را برای نگهداری از آن در نظر می گیرند ودر کشورهای در حال توسعه این رقم به 4 درصد و در مناطق کمتر توسعه یافته 2 درصد از ارزش جاده را برای نگهداری از آن اختصاص می دهند.
وی می افزاید:در ایران یک درصد از ارزش جاده مصروف نگهداری و حفظ آن می شود که نیم درصد ازآن نیز محقق نمی شود.
هاشمی عنوان می کند:به عنوان مثال در دولت قبل کل اعتبار ایمنی راه ها هشت میلیارد تومان بود،در شرایطی که برای خط کشی راه های شریانی کشور به 120 میلیارد تومان اعتبار نیاز بود.
**خسارت روزانه 32 میلیارد تومانی تصادفات برای کشور
طبق آمار منتشر شده در رسانه ها،روزانه 32 میلیارد تومان از محل خسارات جاده ای و تصادفات به کشور تحمیل می شود.
طبق گزارش مرکز پژو هش های مجلس هزینه های اقتصادی و احتمالی تصادفات رانندگی قریب به 8 درصد از تولید ناخالص داخلی بر آورد شده است.
با اضافه کردن هزینه های درمانی 11 هزار میلیارد ریالی افرادی که بر اثر تصادفات مصدوم می شوند و هزینه 180 میلیون تومانی هر فرد فوت شده در سوانح جاده ای و مبلغ 280 میلیون تومانی هر معلول بر اثر چنین تصادفاتی به اعداد و ارقام قابل توجهی دست می یابیم که لزوم پیشگیری و بهبود وضعیت موجود را به نحوی جدی ضروری می نماید.
**راهکارهای موثر در کاهش تصادفات جاده ای
امید مقدم،کارشناس حمل و نقل در تشریح راهکارهای پیشگیری مهار آسیب ها و خسارات تحمیلی ناشی از تصادفات جاده ای،عنوان کرد:آموزش صحیح قوانین رانندگی به نسل جدید،فرهنگ سازی مضاعف و مداوم بواسطه رسانه های تصویری و مکتوب،از نمونه اقدامات موثری است که در عرصه کاهش عوامل انسانی تصادفات مثمر ثمر خواهد بود.
وی افزود:در حوزه راه ها و جاده های کشور نیز،می توان به مواردی همچون اخذ غرامت از راه سازانی که جاده هایی غیر استاندارد را احداث کرده اند،افزایش میزان اصلاح نواقص در جاده های دور افتاده و حاشیه ای بصورت روزمره،استفاده از تجربیات واستانداردهای جهانی در جاده سازی و توسعه راه ها اشاره کرد.
مقدم یادآور شد:در کنار موارد انسانی و فیزیکی جاده ها،ارتقای ایمنی خودروها نیز ضرورتی حائز اهمیت و حیاتی است که با لحاظ کردن استاندارد های جهانی،اخذ غرامت از سازندگان اتوبوس های نامرغوب و غیر اصولی و ایجاد فضای رقابتی بین شرکت های خودروسازی سنگین از نمونه اقداماتی است که با لحاظ کردن همه جانبه آن می توان بخش قابل توجهی از آسیب ها و هزینه های سنگین انسانی و مادی ناشی از تصادفات جاده ای را مهار کرد.
