از زمان ورود موشکهای بالستیک در جنگ جهانی دوم تا امروز؛ اولین چالش درباره این موشکها حفظ آنها در برابر حمله پیشدستانه و متقابل موشکی و هوایی دشمن بود که این امر موجب پیشرفت شگرف تکنولوژی و به وجود آمدن خلاقیتها در حوزههای مختلف شد.
اولین سایت پرتاب موشک بالستیک در شمال کشور فرانسه و توسط آلمانیها که این کشور را اشغال کرده بودند، ساخته شد. آلمانها سایت " lacoupole " را به منظور پرتاب " موشک 2-V " به سمت انگلستان طراحی و ساخته بودند.مهمترین اشتباه مرگبار آلمانها در طراحی این سایت طراحی سقف آن به صورت گنبدی و از جنس بتن بود که به راحتی توسط نیروهای دشمن شناسایی و منهدم میشد و همین امر باعث شد در سال 1944 میلادی این سایت توسط بمب افکنهای انگلیسی شدید بمباران شود و مورد آسیب جدی قرار گیرد و آلمانها نیز مجبور شدن برای پرتاب موشک از لانچرهای متحرک استفاده کنند.
**رقابت غولهای موشکی جهان در زیرزمین
با آغاز جنگ سرد، دو ابر قدرت شرق و غرب به سرعت وارد یک رقابت عظیم موشکی از مرحله ساخت تا مرحله آزمایش شدند. در ابتدا این دو ابرقدرت بسیاری از موشکهای خود را از روی لانچرهای ثابت بر روی زمین پرتاب میکردند و بعد از مدتی پرتاب موشکها از روی لانچرهای متحرک و بعد هم از زیر دریاییها برای حمل و شلیک موشکهای بالستیک استفاده میکردند.
اما با توجه به حجم بالای تهدید دو طرف علیه یکدیگر و نیاز به حجم ذخیره بالای موشکها در دهه 1960 میلادی دو طرف دست به مسافت سیلوهای زمین پرتاب زدند که این کار درآمریکا به عهده "نیروی هوایی" ارتش آمریکا و در شوروی سابق و روسیه فعلی در اختیار واحد "موشکی استراتژیک" قرار گرفت.
البته آمریکا و شوروی با درس گرفتن از اشتباهات آلمان نازی، سیلوهای زیرزمینی خود را به خوبی ؟ کرده و در پهنه وسیع جغرافیایی این سلوها را پراکنده کردند. برای استقرار این سیلوها عمدتا از عوامل طبیعی استفاده میکردند که حتی در صورت نزدیک شدن فردی به سیلوها تا قبل از بازشدن درب سیلو امکان تشخیص آن غیر ممکن بود و در ادامه نیز بحث تونلهای وسیع موشکی و سیستمهای مرتبط به آن و قطارهای پرتاب موشک در آمریکا و شوروی سابق مورد توجه قرار گرفت که البته قطارهای پرتاب موشک بعد از پایان جنگ سرد از خدمت خارج شدند.
بعد از این دو کشور چین در دهه 1970 میلادی دستور برپایی یگان موسوم به سپاه دوم توپخانه را درباره فعالیتهای موشکی خود داد. چینیها علاوه بر ساخت سیلوهای زیرزمینی پرتاب موشک درست به ساخت چیزی حدود 5000 کیلومتر تونل زیرزمینی زدند تا درآن بخشهای مختلف تأسیساتی موشکهای خود را قرار دهند. در سالهای اخیر نیز بحث هایی مبنی بر ساخت تونلهای زیرزمینی پرتاب موشک توسط کره شمالی به گوش رسیده است ولی هیچ تصویری از آن منتشر نشد و هیچ منبع خبری آن را تأیید نکرد.
**ورود ایران به یک باشگاه خاص
در تمامی این دوران 3 کشور آمریکا، روسیه و چین به عنوان تنها دارندگان رسمی تأسیسات موشک زیرزمینی شناخته میشدند تا اینکه در سال 1390 شمسی این باشگاه کوچک یک عضو جدید را در خود دید. در سال 1390 خورشیدی و در جریان رزمایش " پیامبر اعظم 6 " واحد " هوافضای سپاه پاسداران " از سیلوهای پرتاب موشک بالستیک خود رونمایی کرد.
بنابر اعلام " فرماندهان سپاه "، تعداد بالایی از این سیلوها در نقاط مختلف کشور ساخته شده و موشکهای ایرانی در این سیلوها آماده پرتاب هستند. این سیلوها بقاء پذیری موشکهای بالستیک ایران را در برابر حملههای هوایی افزایش داده است. شناسایی این سیلوها به دلیل طراحی خاص بسیار ساخت و غیرممکن است و فقط چند ثانیه برای باز شدن درب سیلو و پرتاب موشک زمان لازم است.
قابل ذکر است بعد از پایان مذاکرات هستهای " ایران و 1+5 " در " وین " و صدور " قطعنامه 2231 شورای امنیت " بحث در مورد بند مربوط به موشکهای بالستیک ایران به صورت جدی جریان گرفت در این بند از قطعنامه " شورای امنیت " از ایران خواسته شده تا هیچگونه فعالیتی در زمینه طراحی و آزمایش موشک بالستیک که با قابلیت حمل کلاهک اتمی طراحی میشوند، نکند و این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده که موشکهای بالستیک را برای حمل کلاهک اتمی طراحی نکرده و نمیکند که نمونهای از آن اعلام صریح " دکتر روحانی " رئیس جمهور کشور در این زمینه بوده است.
ایران به عنوان قدرتمندترین کشور در منطقه، سرمایه گذاری در زمینه موشکهای بالستیک خود را از زمان " دفاع مقدس " و در جهت تأمین توان مقابله با حملات موشکی " رژیم بعث " آغاز کرده و با جدییت تمام راه خود را در این زمینه ادامه میدهد. ایران بدون هیچ پشتیبانی و تجربه با یک یگان نوپا از جوانان ایرانی دست به ساخت و آزمایش موشکهای بالستیک زد و در کمتر از 2 دهه توانست این امر را به عامل بازدارندگی و رکن اصلی دکترین دفاعی خود بدل کند.
با سرمایه گذاری ایران در این حوزه و تلاش و مجاهدتهای جوانان گمنام " امام زمان(عج) " هم اکنون جمهوری اسلامی ایران انبوهی از موشکهای بالستیکی کوتاه برد و میان برد و دوربرد با قابلیت انجام مأموریتهای ویژه را در دسترس دارد.
مشخصات چند موشکهای بالستیک سپاه
مأموریت |
جدایی |
قطر ( سانتی متر ) |
نوع سوخت |
وزن سرجنگی ( کیلوگرم ) |
وزن مسلح ( کیلوگرم ) |
طول ( متر ) |
برد ( کیلومتر ) |
نام
|
زمین به زمین |
یک مرحله ای |
125 |
مایع |
670 |
15360 |
15.54
|
1150
|
شهاب 3
|
زمین به زمین |
یک مرحله ای |
125 |
مایع |
650 |
17460 |
15.86
|
1950
|
قدر |
زمین به زمین |
دو مرحله ای |
125 |
جامد |
650 |
23540 |
17.90
|
2000
|
سجیل
|
زمین به زمین |
دو مرحله ای |
88 |
مایع |
746 |
------- |
16
|
800
|
قیام
|
زمین به زمین |
------ |
68 |
جامد |
500 |
3670 |
8.90
|
300
|
فاتح
|
زمین به دریا |
------ |
68 |
جامد |
450 |
3730 |
8.90
|
300
|
خلیج فارس
|
** "شهرهای زیرزمینی"، خانه جدیدی " بالستیکهای ایرانی "
سیلوهای پرتاب موشک از زمان رزمایش " پیامبر اعظم 6 " تاکنون همراه نشانه اقتدار موشکی و توانایی بالای رزمی نیروهای مسلح کشورمانم بود اما " سپاه پاسداران " روز چهارشنبه جلوه جدیدی از توانایی نیروی موشکی خود را رونمایی کرد.
طی روزهای گذشته شهر موشکی " سپاه " در عمق 500 متری درزیرزمین توسط واحد " هوا فضای سپاه " تأسیس شد و تصاویری از آن در رسانه پخش شدکه شامل تونلها و بخشهای متعدد و وسیعی بود که تعداد زیادی از پرتابگرهای بالستیک را در خود جای داده و آماده شلیک است.
این شهر موشکی به دو منظور ساخته شده است، در حالت اول پرتابگرها با خروج از پایگاه زیرزمینی موشکهای خود را به سمت اهداف پرتاب میکنند و این قابلیت را دارند که به سرعت بعد از شلیک موقعیت مورد نظر را ترک کنند و در حالت دوم احتمال میرود که شهرهای موشکی با مسیرهایی به سیلوهای پرتاب موشک در نزدیکی سطح زمین در ارتباط بوده و نیاز پرتاب موشک سیلوها را تامین میکنند. به گفته "فرمانده هوافضای سپاه"، نکته مهم درباره این شهرهای زیرزمینی طراحی و ساخت آنها در عمق زمین است که امکان شناسایی آنها را اگر نگوییم غیرممکن، بسیار دشوار میکند.
دلیل قرارگیری این موشکها در عمق 500 متری زمین علاوه بر اینکه شناسایی آنها را امری ناممکن کرده است، در عین حال در صورت شناسایی این سیلوها نفوذ بسیاری از بمبها و موشکهای پیشرفته دنیا به این عمق امر ناممکن است، برای نمونه بمب GBU_57 آمریکایی که بیش از 13 تن وزن دارد و یکی از بمبهای سنگین آمریکا است، ولی فقط قادر است تا عمق 60 متری زمین نفوذکند.
عمق بالا، به همراه خروجیهای متعدد که به احتمال فراوان در این مرکز استراتژیک تعبیه شده است، امکان خروج پرتابگرهای موشکی سپاه از راههای خروجی مختلف و در نقاط گوناگون و امکان پرتاب موشک را تامین میکنند. البته بنابه مسائل حفاظتی تصاویر بخش کوچکی از این مرکز در رسانهها پخش شد و مسلما بخشهای زیادی که شامل محل زندگی نیروها و همچنین بازبینی و نگهداری محمولههای موشکی در این شهرها وجود دارد.
آنچه که مشخص است نصب موشکهای بالستیک "سپاه" بر روی پرتابگرهای متحرک، بقاپذیری آنها را افزایش داده است و حالا با حضور این لانچرهای آماده شلیک در عمق 500 متری زمین و اینکه شنسایی و انهدام آنها در این عمق امری ناممکن است باعث شده تا توان دفاعی ایران به میزان زیادی افزایش یابد و ایران را جزء ابرقدرتها در زمینه موشکهای بالستیک قرار داده است.
** نظرات فرماندهان لکشری و کشوری دربراه " توان موشکی "
" سپاه پاسداران " در سالهای گذشته توان و قردت " موشکی " خود را به صورت شگرفی افزایش داده است که تعجب ابرقدرتهای جهان را برانگیخته است و همین امر سبب شده تا این یگان مورد تحریمهای کشورهای غربی قرار بگیرد ولی فرماندهان و مسولان کشوری به افزایش روزازافزون این " قدرت بازدارنده " تاکید کردهاند و در هر زمان که توانستهاند با بازدید از روند ساخت انواع موشک و رونمایی از موشکهای جدید توجه ویژه خود به این بخش را نشان دادهاند. در این بازدیدها که آخرین آن توسط " علی لاریجانی " رئیس مجلس شورای اسلامی از توان موشکی و یکی از " شهرهای موشکی سپاه " صورت گرفت علاوه تقدیر و تشکر از " فرماندهان سپاه " برای افزایش امنیت؛ به افزایش توان " موشکی " ایران نیز تاکید کرد.
" سردار جزایری " معاون ستاد کل نیروهای مسلح: ظرفیتهای دفاعی به ویژه موشکی جزء " خطوط قرمز " جمهوری اسلامی ایران بوده و نیروهای مسلح کشور براساس تدابیر مقام معظم فرماندهی کل قوا " امام خامنهای " سیاستهای خود را در این زمینه با قدرت و جدیت همچون گذشته دنبال میکند.
" سردار سلامی " جانشین فرمانده کل سپاه گفت امروزه آمریکاییها درباره قدرت موشکی ما بحث میکنند و میخواهند آن را تحریم کنند و ما نیز در پاسخ به آنها میگوییم تا زمانی که تجاوزات و غارتگریهای شما ادامه دارد و تا زمانی که از رژیم صهیونیستی حمایت میکنید ما نیز توان موشکی خود را افزایش میدهیم و ملت غیور ایران بدانند که ما امروز " انبارهای موشکی و تونلهای طویلی " از موشکهای آماده پرتاب داریم و برای مابقی موشکهایی که تولید میکنیم دچار کمبود فضا هستیم ولی با این وجود توان موشکی خود را افزایش میدهیم.
" سرلشکر محسن رضایی " فرمانده اسبق کل سپاه اظهار داشت: همانطور که سیلی بیست هزار سانتریفیوژی، آمریکاییها را پای میز مذاکره کشاند و موجبات به رسمیت شناختن حق " غنیسازی " کشورمان را فراهم ساخت، امیدوارم که با حمایت رئیسجمهور بهزودی برد موشکهای ایران نیز از مرز " پنج هزار کیلومتر " عبور کند.
" رئیس مجلس شورای اسلامی " در بازدید از " شهر موشکی سپاه " و در جمع فرماندهان و کارکنان این مراکز، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای این نیرو بهخصوص شهیدان " حاج احمد کاظمی " و " حاج حسین تهرانیمقدم " و تجلیل از پیشرفتها و توانمندی ایجاد شده گفت: روحیه انقلابی، اخلاص، توکل بر خدا و همچنین فرهنگ حاکم بر " سپاه " همراه با پیشرفتهای علمی و تکنولوژیکی، امروز " قدرتی از سپاه " ساخته که دشمن را مرعوب نموده است. پیشرفتهایی که اکنون در سپاه در زمینههای مختلف روی داده موجب خوشحالی همه دوستداران نظام و کشور است و این مهمترین عامل بازدارندگی است که باعث ایجاد امنیت و صلح در کشور و منطقه میشود.