تنها امید مردم هر بار که هوا آلوده می‌شود به باران است که کاری به کار دعواهای مدیران در مساله آلودگی هوا ندارد و با گشاده‌دستی هرچند وقت یک بار برسر مردم کلانشهرها می‌بارد تا جان برخی را نجات دهد.
در این میان خودروهای سالم و با آلایندگی کمتر نقش مهمی را در کاهش آلودگی هوا بازی می‌کنند و ملاک این سلامت برگه معاینه فنی است؛ برگه مستطیل کوچکی که حرف و حدیث‌ها درباره‌اش زیاد است.
چالش بر سر اعتبار برگه‌های معاینه فنی البته سابقه‌ای دراز دارد، اما تا همین چندی پیش آتش زیر خاکستر بود؛ آتشی که هفته پیش در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما با موضوع آلودگی هوا زبانه کشید.
نشان به آن نشان که جمله معروف یکی از مهمان‌های تلفنی این برنامه یعنی رئیس پلیس راهور تهران مبنی بر این که «برگه معاینه فنی یک کاغذپاره است» هنوز در شبکه‌های مجازی گروه به گروه می‌چرخد؛ اتفاقی که باعث شده این برنامه از گفت‌وگوهای ویژه خبری شبکه دو، تا مدت‌ها در خاطر بینندگانش بماند؛ در این برنامه دکتر وحید حسینی، رئیس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران خطاب به سردار تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور تهران گفت: «آمار شما غلط است» و در پاسخ شنید که «آمار خودتان غلط است.»
ریشه این اختلاف اما به بحث توقف خودروهای آلاینده برمی‌گشت، مخصوصا وقتی که سردار حسینی گفت: ما در 9 ماه اخیر 530 هزار برخورد داشتیم که به‌صورت توقیف، جریمه و... بوده است.
سردار حسینی روی آمارهایش تاکید کرد و گفت: در بررسی میدانی ما 43 درصد خودروها دارای برگه معاینه فنی هستند و خودروهای بدون معاینه فنی کمتر از 13 درصد است، اما نکته مهم این است که از 43 درصد خودوروهای دارای برگه معاینه فنی، باز هم بیشترشان دارای مشکل فنی و دودزایی هستند؛ یعنی با چشم هم دودی که از اگزوز آنها خارج می‌شود، دیده می‌شد. بیش از 50درصد خودروهای دارای معاینه فنی به وسیله ارتباط و دلالی برگه گرفته‌اند.
نمره ناپلئونی مراکز معاینه فنی
با این که بگومگوی تلویزیونی این دو مسئول با میانداری مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران و دیگر مهمان این برنامه به سرانجام رسید، اما موضوع اصالت برگه‌های معاینه فنی را دوباره به صدر خبرها برگرداند و این سوال برای خیلی‌ها پیش آمد که: «آیا واقعا ماجرا برهمین روال است؟»
این سوال را وقتی دیروز از رئیس پلیس راهور تهران پرسیدیم، دوباره به یک جواب رسیدیم. این که: «شاید وضعیت تهران در بحث معاینه فنی از بقیه نقاط بهتر باشد، اما باز هم آن چیزی نیست که می‌توانسته باشد.»
سردار حسینی با اعلام این موضوع به جام‌جم گفت: تهران هنوز 100 درصد خواسته ما را تامین نمی‌کند. اگر ما به شهرستان‌ها نمره زیر 10 را در بحث ارائه برگه معاینه فنی می‌دهیم، تهران با گرفتن نمره 10، با یک نمره ناپلئونی رضایت ما را جلب می‌کند.
از سوی دیگر، سرهنگ مراد مرادی، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور فاتب نیز روز گذشته در یادداشتی که آن را در اختیار ما قرار داد، نوشت: معاینه فنی دارای عجایب چندگانه است؛ یکی از این عجایب خودروهایی است که در شهر تردد می‌کنند و با وجود داشتن گواهی معاینه فنی از مراکز مجاز شهر تهران، دودزا هستند. عجیب‌تر این که خودرویی در داخل پارکینگ به علت تصادف شدید غیرقابل حرکت بوده و معاینه فنی برای آن صادر می‌شود. از دیگر عجایب این عرصه، این‌که صدور برگه معاینه فنی به صورت غیابی نیز صورت می‌گیرد ؛ به نحوی که خودروها بدون این که به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند، صاحب گواهی سلامت فنی می‌شوند.
صد درصد مبرا هستیم
مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران اما این ادعاها را قبول ندارد.
ولی‌الله آذروش گفت: معاینه فنی اهرم کنترل و رصد حاکمیت روی خودروهای تولید شده و درحال تردد است.
وی تاکید کرد: بحث معاینه فنی از طرح‌های موفق دنیا در کنترل آلودگی هواست؛ در تمام دنیا از زمانی که خودرو تولید می‌شود تا زمانی که فرسوده شود، باید زیرنظر باشد و شرایط استاندارد را از لحاظ آلایندگی و ایمنی حفظ کند.
مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران تصریح کرد: از خودروهایی که برای گرفتن معاینه فنی به ما مراجعه می‌کنند، 27 درصد مردودی‌ها به‌خاطر تست آلایندگی است، یعنی باید بعد از رفع مشکل دوباره تست شوند. این تست هم براساس حدود مجازی است که سازمان حفاظت محیط‌زیست به ما داده است.
آذروش با اشاره به توسعه کیفی مراکز معاینه فنی و ایجاد یک سامانه مدیریتی یکپارچه، امکان هر گونه نقص و تقلب را در این زمینه منتفی دانست و افزود: هم اکنون همه مراکز تحت این سامانه مدیریتی یکپارچه مشغول کارند و اگر خودرویی نتواند حدود مجاز را پاس بکند، به هیچ عنوان معاینه فنی برایش صادر نمی‌شود؛ زیرا نیروی انسانی در این سامانه دخیل نیست و همه کنترل‌ها با تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری انجام می‌شود.
این مقام مسئول، با اشاره به شائبه‌هایی که درباره صدور برگه معاینه فنی بدون حضور خودرو وجود دارد گفت: از حدود پنج سال پیش همه مراکز 14 گانه معاینه فنی تحت نظارت شهرداری تهران، مجهز به دوربین‌های ثبت پلاک هستند؛ این دوربین‌های ثبت پلاک در فرآیند معاینه فنی در قسمت پذیرش قرار گرفته‌اند و تا زمانی که پلاک خودرو را رصد نکنند، هیچ شماره خودرویی در سیستم‌های ما ثبت نمی‌شود. من تاکید می‌کنم که صددرصد مبرا هستیم.
ستادی که تشکیل نشده است
تقلب در ارائه معاینه فنی در برخی مراکز معاینه فنی موضوع جدیدی نیست؛ کمتر از یک ماه پیش این موضوع را معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم مطرح کرد.
این موضوع را گرچه مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران حداقل درشهر تهران تکذیب کرد، اما وقتی پای صحبت‌های معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران نشستیم، به اطلاعاتی متفاوت رسیدیم.
محمد رستگاری در این باره به ما گفت: ما روی عملکرد مراکز معاینه فنی نظارت داریم، اما بحثی که وجود دارد این است که در مراکز معاینه فنی تخلفاتی وجود دارد و این‌طور هم نیست که عاری از تخلف باشند. البته در شهرتهران وضعیت خیلی بهتر ازشهرستان‌های استان است، ولی لزوما به این معنی نیست که ما معاینه فنی در تهران را صددرصد تائید کنیم.
وقتی از معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران برای ادعایش دلیل خواستیم، گفت: برای نظارت بر عملکرد مراکز معاینه فنی باید ستادی توسط شهرداری و با عضویت پلیس و محیط‌زیست تشکیل می‌شد، اما متاسفانه شهرداری تهران تا الان این ستاد را تشکیل نداده و در نتیجه ما هم نمی‌توانیم با قطعیت از عملکرد آنها دفاع کنیم.
رستگاری تصریح کرد: هم‌اکنون ما دو مشکل در بحث برگه‌های معاینه فنی داریم: یک بحث این است که یک‌سری از برگه‌ها جعلی صادر می‌شوند؛ یعنی از مراکزی غیرمعتبر که هیچ ارتباطی با مراکز معاینه فنی ندارند صادر شده و در اختیار مردم قرار می‌گیرند. اما یک‌سری از خود مراکز معاینه فنی خارج می‌شوند و دغدغه اصلی ما همین‌ها هستند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران در ادامه در جواب ارائه مستندات وجود تخلف در مراکز معاینه فنی، مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران را خطاب قرار داد و گفت: بهتر است آقای آذروش اول ستاد را تشکیل بدهد تا ما برویم مستندات را ارائه کنیم.
به هر حال معلوم نیست این بحث و جدل‌ها تا کی ادامه داشته باشد؛ اما نتیجه آن مشخص است: متضرر اصلی این مشکلات و اصرار و انکارها سرانجام مردم هستند که در روزهای آینده، در گیر و دار دعواهای مسئولان، باز هم قربانی آلودگی هوا می‌شوند.
