گروه اجتماعی- معمولا با شرع فصل سرما میزان ابتلای افراد جامعه به انواع سرماخوردگی و آنفولانزا افزایش می یابد و گاهی اوقات به دلیل رعایت نشدن برخی نکات بهداشتی و تاثیر نداشتن درمان ها و اقدامات پیشگیرانه نوع خاصی از آنفولانزا به صورت اپیدمی در میان بیشتر افراد تسری می باید.
به گزارش افکارخبر، در سال های گذشته آنفولانزا از یک بیماری معمولی با درجه خطر پایین به یک بیماری کشنده و عالمگیر تبدیل شده و شیوع نوع N1H1 یا آنفولانزای خوکی سبب نگرانی مردم، دولتها و نهادهای ملی و بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت شده است.
متاسفانه این بیماری در هفته گذشته بار دیگر در کشورمان شایع شده و از هموطنانمان در استان های کرمان و سیستان و بلوچستان قربانی گرفته است.
بررسی خاستگاه، علائم، روش های پیشگیری و درمان، جنبه های سرایت و گروه های در معرض خطر بسیار حایز اهمیت است که به آن می پردازیم.
تاریخچه بیماری در جهان و ایران
آنفولانزای خوکی در اصل بیماری تنفسی خوک‌ها بوده و یک بیماری ویروسی است و از ویروس آنفولانزای نوع «A» نشأت می‌گیرد بر اساس بررسی های صورت گرفته این بیماری همه ساله سبب ابتلای انسان ها نیز می شود.
قدرت بیماری زایی این ویروس ۳ برابر ویروس آنفولانزای معمولی بوده وبیشترین شیوع آن در فصل سرد است و معمولا قسمت فوقانی سیستم تنفسی انسان ها را در گیر کرده و در در ۱تا ۲ درصد موارد می تواند منجر به مرگ شود .
بیماری آنفولانزای خوکی از نوع N1H1 به عنوان بیماری همه‌گیرو جهانی در سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ نیز رخ داده بوده و اوج ابتلا به آن در سال 2009 گزارش شده است به طوری بر اثر آن تعداد فراوانی از بیماران در مکزیک و آمریکا جان خود را از دست دادند؛ این بیماری در اصل ترکیبی از ویروسهای آنفولانزای خوکی، انسانی و حاد پرندگان بوده است.
در سال 2009 و پیش از شیوع آنفولانزای خوکی در مکزیک مواردی از ابتلای گسترده دام ها و انسان ها به این بیماری در آمریکا در سال ۱۹۷۶ و در فیلیپین در سال ۲۰۰۷ گزارش شده بوده است.
نخستین مورد مشاهده شده آنفولانزای خوکی در ایران در اول تیر 1388 اعلام شد. نخستین مورد تائید شده مربوط به دانش آموز 16 ساله ایرانی‌الاصل مقیم آمریکا بود که به همراه خانواده خود وارد تهران شده بود.
براساس گزارش وزارت بهداشت ایران تا شهریورماه1388 بیشتر مبتلایان به آنفلونزا را افرادی که به حج عمره رفته بودند تشکیل می‌دادند ولی پس از آن افزایش افراد مبتلا به بیماری بیشتر شامل دانش آموزان می‌شد.
وضعیت فعلی تعداد کشته شدگان
دکتر گویا، رییس اداره بیماریهای واگیر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با اشاره به این که آنفلولانزا در دو استان سیستان و بلوچستان و کرمان بیشتر شایع است، عنوان کرده است: ۲۸ نفر در استان کرمان و ۵ مورد در استان سیستان و بلوچستان در اثر این ویروس فوت کرده‌اند، این تعداد فوتی غیر معمول نیست. لازم به ذکر است که افراد فوت شده بیماریهای زمینه‌ای مانند بیماری قلبی، نارسایی کلیه، دیابت کنترل نشده، بیماری مزمن کلیه، ضعف سیستم ایمنی مانند مبتلایان به سرطان را داشته‌اند که به نوع شدیدتر آنفلوآنزا مبتلا شده‌اند.
راه های انتقال
آخرین یافته‌ها در مورد این بیماری نشان می‌دهد که انتقال این بیماری از انسان به انسان از طریق سرفه، عطسه، تخلیه ترشحات بینی و دهان است که ویروس می‌تواند حداکثر تا فاصله 1.5 متری از طریق سرفه یا عطسه منتقل شود.
این ویروس می‌تواند از طریق صحبت کردن نیز انتقال یابد زیرا ذرات ویروس از طریق تنفس به ویژه در زمان صحبت کردن که دم و بازدم با قدرت بیشتر هوای مجاری تنفسی را به خارج منتقل می کند باعث انتقال بیماری به فرد مقابل شود به همین منظور تاکید شده در هنگام صحبت کردن یا غذا خوردن بطور مستقیم مقابل همدیگر نباشید.
اگر با کسی در تماس هستید که سرماخوردگی دارد، با او دست ندهید و روبوسی نکنید.
راه دیگر انتقال آن تماس دستها، با محیط آلوده به ویروس مانند دستگیره درهاست و یا وسایلی که به طور عمومی و مشترک استفاده می‌شود بنابراین در اماکن عمومی اگر به سطوحی مانند دستگیره اتوبوس و صفحه کلید کامپیوتر دست زده اید، دست خود را به دهان و بینی خود نزنید زیرا ویروسهای آنفلولانزا می توانند تا چندین ساعت روی سطوح باقی مانده و از دست و صورت بیماران منتقل شوند.
عوارض خطرناک آنفلولانزای خوکی
تنگی نفس
آبی شدن پوست
خلط خونی یا رنگی
سرگیجه ناگهانی
درد قفسه سینه
تغییر وضعیت ذهنی
تب بالا (بیشتر از سه روز طول بکشد)
فشار خون پایین
کاهش تمرکز
بی علاقگی نسبت به همه چیز
سخت راه رفتن
علائم آنفولانزای خوکی
تب بالا
سرفه
گلودرد
آبریزش بینی
بدن درد
خستگی
سردرد
تهوع و استفراغ
اسهال
تخریب بافت ها
مشکلات تنفسی
سرماخوردگی
درد عضلانی
ورم ملتحمه چشم
پنومونی (ذات الریه)
صرع
در نهایت مرگ
افراد در معرض خطر
زنان باردار
کودکان کمتر از 5 سال
افراد دارای آسم
افراد دارای مشکلات ریوی حاد
افراد دارای مشکلات قلبی- عروقی (به جز افرادی که دارای فشارخون بالایی هستند)
افراد دارای مشکلات کبدی
افراد دارای مشکلات کلیوی
افراد دارای مشکلات خونی مثل بیماری کم خونی داسی شکل
افراد دارای مشکلات عصبی
افراد دارای مشکلات عضلانی
افراد دارای مشکلات متابولیکی مثل دیابت
افراد دارای مشکلات سیستم ایمنی مانند ایدز و داروهای شیمی‌درمانی
پرستاران و کادر درمانی
افراد مسن بیش از 65 سال
با مشاهده این موارد به پزشک مراجعه کنید
مبتلایان به بیماری آنفولانزای خوکی به طور عمده دارای علائم زیر هستند: تب بالا، معمولا بالای 38 سانتیگراد؛ گلو درد و سرفه؛ خستگی، درد عضله و سر درد؛ آبریزش از بینی و چشم، علاوه بر علائم یاد شده بی اشتهایی و حالت تهوع هم مشاهده شده است.
بر اساس بررسی های انجام شده توانایی سیستم ایمنی بدن فرد نقش مؤثری در بروز علایم جسمی و ظاهری دارد؛ بر این اساس افراد را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد:
* کسانی که به شدت علایم بیماری را بروز می‌دهند؛ مانند اطفال، زنان باردار، افراد مسن و اشخاص با بیماری های زمینه ای (بیماریهای ریوی، قلبی و دیابت).
* کسانی که علایم خفیفی از عطسه، سرفه و کوفتگی بدن در حد سرماخوردگی مختصر دارند و یا ممکن است هر کدام از این علایم را به تنهایی داشته باشند.
* کسانی که که ممکن است هیچ علامتی جز یک تب خفیف نداشته باشند؛ این دسته که ظاهر سالم و باطن بیمار دارند، در انتقال بیماری به مراتب خطرناکتر از بیماران به ظاهر و باطن بیمارند.
این علائم و نشانه های اورژانسی را جدی بگیرید
در صورت مشاهده علائم در کودکان: اختلال تنفسی،عوض شدن رنگ پوست به کبودی، نیاشامیدن آب و مایعات به اندازه کافی، استفراغ شدید به طور متناوب؛
در بزرگسالان : اختلال تنفسی، درد سینه یا حالت فشار در سینه، سرگیجه فوری، استفراغ خیلی شدید و متناوب؛ باید به سرعت اقدامات و فوریت های پزشکی بر روی بیماران انجام شود .
خودداری از درمان های خودسرانه
با مشاهده علائم سرماخوردگی و آنفولانزا از اقدامات خودسرانه درمانی به شدت خودداری کنید.
استفاده از آسپرین می تواند بر عوارض این بیماری بیافزاید بیمار را در وضعیت خطرناکی قرار دهد.
همچنین به هیچ عنوان نباید از آنتی بیوتیک ها به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک استفاده کرد زیرا عامل اصلی این بیماری ویروسی بوده و استفاده از آنتی بیوتیک ها می تواند باعث تجمع باکتری ها شده و شکل بیماری را تغییر داده و روند درمان را طولانی تر کند.
مصرف آنتی‌بیوتیک تنها باید تا تشخیص پزشک انجام شود؛ بهتر است پزشکان توصیه کنند فرد بیمار ۲ الی ۵ روز در خانه استراحت کند.
تزریق واکسن برای همه مردم لازم نیست بلکه واکسن آنفلولانزا برای گروه‌های پرخطر توصیه می‌شود به طور مثال فرد باردار باید واکسینه شود. افراد عادی هنگام اطلاع به این بیماری از کشنده بودن آن نگران نباشند و تنها با استراحت و مراجعه به پزشک به مقابله به این بیماری بپردازند.
اقدامات ضروری از سوی دولت
*توزیع مواد ضد عفونی کننده در اماکن عمومی به منظور فراهم کردن امکان شستشوی دست ها از سوی شهروندان
*تعطیلی مهد کودک ها با هدف ممانعت از سرایت این بیماری در بین کودکان
*بازدید از مراکز پرجمعیت مانند پادگان ها، دانشگاه ها و ... و اعمال تمام موارد و دستورالعمل های بهداشتی و پیشگیرانه
*فراهم کردن امکانات پزشکی و تعیین مراکز خاص برای مراجعه افراد مبتلا به هرگونه سرماخوردگی ساده و یا آنفولانزا به طور 24 ساعته
*دستور اکید وزارت بهداشت به داروخانه ها مبنی بر ممانعت از فروش آسپرین و انواع آنتی بیوتیک به منظور جلوگیری از درمان ها خودسرانه
*به دلیل احتمال سرایت این بیماری در شهرهای بزرگ و در وضعیت اپیدمی قرار گرفتن آن لازم است دولت و مسوولان بهداشتی موارد خطر و بحران را اعلام کرده و به گروه های در معرض خطر توصیه جدی کنند تا از منزل اصلا خارج نشوند
* با توجه به توصیه های مسوولان وزارت بهداشت مبنی بر اینکه سالمندان، بیماران مبتلا به دیابت، بیماران قلبی - تنفسی، بیماران کلیوی و ریوی و افراد مبتلا به سرطان که داروهای شیمیایی مصرف می کنند، بیماران مبتلا به نقص ایمنی، کودکان زیر پنج سال و زنان باردار بیش از دیگران در معرض خطر هستند که همه این گروه ها باید واکسن بزنند، ضروری است دولت زمینه تلقیح رایگان و فوری این واکسن را برای این افراد فراهم سازد.
اقدامات و امکانات اختصاص یافته برای مقابله با آنفولانزا
*آمادگی مراکز درمانی کشور برای مقابله با ویروس آنفلولانزا
* امکان تشخیص این بیماری در تمام مراکز درمانی کشور
*وجود یک آزمایشگاه مرجع در کشور که باید همه ویروسها مورد تأیید آن قرار گیرند همچنین وجود ۱۳ آزمایشگاه قطب در شهرهایی مانند آذربایجان غربی، کرمان، کرمانشاه، مازندران و ... که اگر فردی به بیمارستان مراجعه کند، پرسنل بیمارستان وظیفه دارند از او نمونه‌گیری کرده و آن را به یکی از آزمایشگاه‌های قطب ارسال کنند؛ این آزمایشگاه‌ها باید کمتر از ۲۴ ساعت ویروس را شناسایی و نتیجه را اعلام کنند.
چطور از خانواده خود در برابر آنفولانزا محافظت کنیم ؟
پزشکان برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری و محافظت دربرابر آن توصیه می کنند:
* دستهای خود را مرتب بشویید: ذرات و قطرات کوچک ناشی از سرفه و عطسه بیماری را منتقل می کنند؛ این ذرات به دستهای ما منتقل می شوند و بعد هر چیزی را که ما لمس کنیم، آلوده کننده می شود.
راه صحیح دست شستن : به غیر از پشت و روی دستها و انگشتان ، زیر ناخنها ، بین انگشتان و دور مچها را به مدت کافی با آب گرم یا داغ کف مالی کنید و بعد خوب بشویید. دستهای خود را نه تنها قبل از غذا خوردن و بعد از دستشویی رفتن بلکه بعد از استفاده کردن از حوله یا پوشاندن دهان بعد از سرفه یا عطسه بشویید.درست است تعداد دفعات خیلی زیاد می شود درست مثل تعداد دفعاتی که اگر شما در اورژانش یا اتاق عمل مشغول به کارمی بودید این کار را انجام می دادید.
*وقتی عطسه یا سرفه می کنید دهان خود را بپوشانید: اگر دستمال ندارید از شانه یا گودی آرنج خود استفاده کنید زیرا اگر این ذرات به لباس یا یقه شما منتقل شوند خیلی بهتر است از اینکه در هوا و بین افراد دیگر انتشار یابند. (اجسام صاف مثل سکه بیشتر از اجسام زبر و منفذدار مثل کاغذ ویروس را منتقل می کنند.)
*در خانه بمانید: اگر بیمار هستید در خانه بمانید و همیشه دستهای خود را بشویید تا دیگران را آلوده نکنید.
* صورت خود را لمس نکنید: دستهای خود را از غشاهای مخاطی ( چشم- دهان - بینی ) دور نگه دارید زیرا ویروس از این راه ها وارد بدن می شود.
*از افراد بیمار دوری کنید.
*توصیه های سازمان جهانی بهداشت درصورت ابتلا به بیماری: درخانه بمانید، استراحت بسیار، مصرف مایعات فراوان، پوشاندن دهان و بینی به ویژه هنگام سرفه و عطسه، شستشوی مرتب دستها با آب و صابون، آگاه کردن افراد خانواده و فامیل از بیماری خود، مراجعه به پزشک در صورت شدت گرفتن علائم ؛ نظیر تنگی نفس، ضعف و خستگی شدید، سردرد و سرگیجه شدید، استفراغ و تهوع غیر قابل کنترل.
والدین توجه کنند
کودکان زیر 5 سال یکی از گروه های در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند بنابراین مراقبت هایی از قبیل مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده نخستین علائم آنفولانزا و بالا رفتن دمای بدن کودکان به بالاتر از 38 درجه سانتیگراد برای آنها اکیدا توصیه شده تا میزان ریسک این بیماری برای این سنین پایین بیاید.
همچنین اگر کودکی به آنفلولانزا مبتلا شد باید در منزل بماند و مقدار زیادی مایعات بنوشد و در استراحت کامل به سر برد.
با دستور پزشک داروهایی نیز باید مصرف کرد، البته مصرف آنتی ویروس برای کودکان تنها در صورتی موثر خواهد بود که فقط 48 ساعت از شروع علایم اولیه بیماری گذشته باشد از آنجایی که آنتی ویروسها دارای عوارض جانبی نیز هستند فقط در صورت تجویز پزشک باید به کودکان داده شود.
