دیابتی ها با خیال آسوده ورزش کنند

به گزارش افکارخبر، محققان بنیاد بین المللی پیشگیری و کنترل دیابت معتقدند تمرینات ورزشی برای افراد دیابتی و حتی افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند بسیار مفید است ، بطوریکه افراد در معرض خطر با تمرینات منظم ورزشی میتوانند از بروزدیابت تا حد زیادی جلوگیری کنند و در افراد مبتلا به دیابت انجام تمرینات ورزشی کمک زیادی به کنترل وزن ،تعادل بهتر قند خون ، کاهش نیاز به داروها و انسولین ، متعادل نگه داشتن چربی خون و کاهش ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی می کند.

اما با توجه به اینکه ورزشکاران مبتلا به دیابت امکان دارد که در هنگام انجام تمرینات دچار افت قند شوند ، تغذیه برای این افراد بسیار مهم است. به همین منظور با نسیبه نیکروش کارشناس تغذیه و دبیر کمیته تغذیه فدراسیون پزشکی ورزشی در این خصوص گفتگو کردیم.
نیکروش معتقد است: از نظر پزشکی ورزشکار هر نوعی از دیابت را داشته باشد می تواند در سطوح بالای ورزشی رقابت کند به شرطی که مراقبت های مناسب به عمل آید. گرچه همه انواع دیابت قابل کنترل هستند اما دارای عوارض بالقوه ای هستند که می توانند تهدید کننده سلامتی باشند.
مقابله با کاهش قند خون
شرط اول برای کنترل موفقیت آمیز دیابت مدیریت هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) است. برای مقابله با این رویداد ورزشکار می تواند انسولین را بیشتر از حد مجاز مصرف نماید یا غذای کمتری مصرف کند، اما این اعمال منجر به گرسنگی شدید، تعریق، کاهش تمرکز، تپش قلب و تهوع می شود. اکثر افراد دیابتی تحت این شرایط با مصرف قندهای ساده مانند شیرینی، آب میوه می توانند با این عوارض مقابله نمایند. مربیان و ورزشکاران باید این نوع از مواد قندی ساده را دسترس داشته باشند تا در موارد اضطراری استفاده نمایند.
هیپرگلیسمی (بالا بودن میزان قند خون) نه تنها از عوارض دیابت ها است اما در بعضی از موارد با تمرین ممکن است بدتر شود. هیپرگلیسمی طولانی مدت و کنترل نشده همراه با عوارضی که در بالا ذکر شد منجر به کتواسیدوز یا افزایش میزان کتون ها در خون می شود. در شرایطی که میزان گلوکز و کتون خون بالا باشد نباید ورزشکار را در هیچ تمرین و مسابقه ای شرکت داد تا این شرایط تحت کنترل درآیند.هشدار به مربیان
مربیان مسئول باید نسبت به تمام جنبه های سلامتی ورزشکاران خود تا جاییکه امکان دارد آگاهی کسب می کنند. مربی نباید تصور نماید که گواهی های پزشکی و اظهارات والدین پیرامون سلامتی فرزندان همیشه معتبر و قابل اتکا برای شرایط فعلی هستند. در شرایط ابتلای ورزشکار به دیابت ، مربی باید ازنوع دیابت، روند درمان و همچنین ملاحظات تغذیه ای، عوارض جانبی و فشار روانی ورزشکارش با خبر باشد.
- ملاحظات تغذیه ای: با توجه به اهمیت تغذیه در بین ورزشکاران دیابتی مربی باید از میزان غذای مصرفی روزانه وی و همچنین تغذیه مناسب برای ورزشکار دیابتی آگاهی کافی داشته باشد تا بر اساس که کالری مورد نیازش با توجه به فعالیت بدنی وی برنامه غذایی مناسبی را به وی پیشنهاد دهد .البته در صورتیکه آگاهی مربی در این خصوص کافی نباشد بهتر است تا از مشاوران تغذیه ای کمک بگیرد.
-عوارض جانبی بیماری
یکی از عوارض دیابت که اثر مستقیم روی فعالیت ورزشی دارد مشکلات بینایی است . به طور مثال حساسیت به نور خورشید. در مورد دروازه بان مبتلا به دیابت مربی باید با ارائه توصیه نامه پزشکی از داور مسابقه درخواست کند که وی بتواند از کلاه آفتابی استفاده کند.
از دیگر ملاحظات مربوط به افراد دیابتی مصرف مداوم آب و پیشگیری از هرگونه نشانه های عفونت است. مصرف آب برای هر ورزشکاری مهم است اما برای ورزشکاران مبتلا به دیابت اهمیتی مضاعف دارد. این ورزشکاران برای دفع گلوکز اضافی باید ادرار بیشتر از میزان طبیعی داشته باشند تحت این شرایط، فشار که برای حفظ همئوستاز به بدن وارد می شود شدیدتر است. برای جلوگیری از صدمات بیشتر و کاهش سطح عملکرد مایعات از دست رفته باید به سرعت جایگزین شوند. در مجموع به سبب فشار زیادی که به کلیه ها و حجم مایعات بدن وارد می شود ورزشکاران دیابتی در معرض خطر عفونت هستند. توانایی بدن در مقابله با عفونت بستگی به دیابت دارد. از اینرو مربیان باید نسبت به هرگونه بریدگی و خراشی روی بدن ورزشکار دیابتی حتی تاول و سوختگی روی پا هوشیار و حساس باشند و توجه بیشتر از معمول نسبت به اینگونه مسائل جزئی پزشکی مبذول دارند. در این موارد باید ورزشکار را به کارکنان بهداری معرفی کرد و والدین آنها در جریان امر گذارد. توصیه اکید می شود ورزشکاران دیابتی از جوراب های فوق العاده تمیز و خشک که از پا محافظت نمایند استفاده کنند.
-فشار روانی: مربی باید بداند که رابطه بسیار نزدیکی بین افزایش فشار روانی با تغییرات هورمونی در بدن وجود دارد. در افراد سالم و طبیعی افزایش استرس و فشار روانی منجر به ترشح هورمون هایی می شود که سطح گلوکز خون را افزایش می دهند. ترشح این هورمون ها بدن را در شرایط جنگ و گریز قرار می دهد. فرد دیابتی نیز این تغییرات را تجربه می نماید، اما این تغییرات به ضرر وی تمام می شود. مربی و ورزشکار باید به این رویدادها آگاهی داشته و برای رویارویی با آن آماده باشند.

توجه به برنامه غذایی ورزشکار متناسب با سطح تمرینات
از آنجاییکه در افراد مبتلا به دیابت میزان قند خون و کربوهیدرات در دسترس سلولها مختل می شود . و از طرفی ورزش کردن به خودی خود میتواند باعث تنظیم قند خون و کاهش مقاومت به انسولین می شود. بنابراین برای یک ورزشکار دیابتی ارزیابی کامل از جهت نوع تمرینات، و اثر آن بر قند خون بسیار مهم است. در این نوع بیماران زمان خوردن غذا ، میان وعده ها و زمان تزریق انسولین بسیار مهم است که البته بایستی زیر نظر پزشک یا متخصص تغذیه صورت گیرد. 
-بهتر است 45 تا 60 درصد از انرژی دریافتی روزانه از کربوهیدرات ها ، میزان پروتئین ها 15 تا 20 درصد باشد. 
-بهتر است میزان دریافت کربوهیدرات ها در طول روز و در میان وعده ها به صورت یکسانی توزیع شده باشد. 
-در تنظیم برنامه غذایی ورزشکاران توجه به نوع کربوهیدرات مصرفی بسیار اهمیت دارد. ورزشکار مبتلا به دیابت بایستی حتما در طول تمرین و مسابقه مواد قندی همراه داشته باشد. چنانچه مدت ورزش بیش از 30 دقیقه ادامه یابد لازم است تا هر 30 تا 60 دقیقه، 15 تا 30 گرم کربوهیدرات مصرف کنند .
-همچنین ورزشکاران دیابتی که استقامتی کار می کنند می توانند مانند سایر ورزشکاران بارگیری قبل مسابقه هم داشته باشند.

نیکروش در پایان تاکید کرد: ورزشکاران زیادی وجود دارند که در ورزش موفق ودر کنار آن مشاغل پردرآمدی داشته اند، در عین حال با دیابت نیز دست و پنجه نرم می کردند. ورزشکاران دیابتی می توانند با اطمینان خاطر و خیالی آسوده برای موفقیت در کار و ورزش تلاش نمایند.اما برای رسیدن به این مقصود باید هماهنگی بین برنامه های ورزشی، پزشکی و حتی خانواده هایشان برقرار باشد. دیابت یکی از مشکلات حاد سلامتی محسوب می شود ولی با پیشگیری و اقدامات احتیاطی روی بسیاری از ورزشکاران اثرات سوء باقی نمی گذارد.
(طیبه خزاعلی)