به گزارش افکارنیوز، در طب سنتی ایران تدابیر مختلفی برای حفظ سلامت و تندرستی جسم و روح وجود دارد که یکی از آنها داشتن رژیم غذایی مناسب و سالم است؛ رژیمی که علاوه بر آنکه با مزاج و طبع فرد منطبق باشد تا حد زیادی با مزاج فصل نیز هماهنگی داشته باشد. یکی از مهمترین ویژگی های این تدابیر مصرف خوراکی ها و مواد غذایی به همراه مصلح آنهاست.(مقصود از مصلح مواد غذایی خوراکی، ادویه یا چاشنی ای است که مصرف توامان آن با مواد غذایی به ایجاد تعادل و توازن در بدن انسان کمک می کند). دکتر سعید صانعی، درمانگر و مشاور گیاه درمانی علاوه بر انکه شما را با مصلح رایج ترین خوراکی ها و مواد غذایی آشنا می کند به شما می گوید چرا باید این مواد غذایی را با هم و در کنار هم در یک وعده غذایی میل کنید.

زیره و میخک؛ ضد سردی برنج

معروف است که ما ایرانی ها به دلیل انکه در بیشتر وعده های هفتگی مان از برنج استفاده می کنیم در غالب موارد طبعی سرد داریم. برنج از جمله مواد غذایی است که طبعی سرد دارد به همین دلیل است که بسیاری از خانواده های قدیمی به ویژه در مناطق جنوب ایران و عشایر عرب زبان هنگام تهیه برنج از زیره، گل میخک، فلفل هندی یا هر سه این ادویه ها استفاده می کنند. مصرف این ادویه ها هم طعم و عطر خوبی به برنج می دهد و هم سردی آن را خنثی می کند. اضافه کردن این ادویه ها به برنج افرادی که مزاج سرد و تر دارند توصیه می شود، چرا که ما در بیشتر وعده های غذایی مان علاوه بر برنج از سالاد، ماست، گوشت مرغ و گاه استفاده می کنیم که همگی آنها طبعی سرد دارند و کمتر به این موضوع توجه داریم که باید مصلح هر یک از این خوراکی ها را در کنارش مصرف کنیم. اگر این موضوع را مدیریت نکنیم با مصرف این خوراکی های سرد مزاج دچار عوارضی مانند درد مفاصل، کاهش میزان انرژی بدن، نفخ، سوءهاضمه و خستگی مفرط می شویم.

سماق و هضم بهتر گوشت قرمز

مردم از زمان های قدیم سماق را یکی از بهترین چاشنی ها برای کباب می دانستند و امکان نداشت برای تهیه وعده غذایی شان از گوشت قرمز استفاده کنند و از سماق به عنوان ادویه استفاده نکنند. از دیدگاه درمانگران طب سنتی سماق به دلیل خاصیت صفرابری که دارد بهترین اثر را در هضم بهتر گوشت قرمز به ویژه گوشت گوسفند دارد. مصرف سماق به همراه کباب علاوه بر آنکه به ترشح بهتر اسید معده کمک کرده و روند هضم و جذب مواد غذایی را بهتر می کند موجب زبر شدن پرزهای معده شده و هضم مکانیکی دستگاه گوارش را بیشتر می کند. از طرفی اگر سماق و کباب با هم مصرف شود موجب تعادل طبع غذا می شود، چرا که کبابی که با گوشت قرمز به ویژه گوشت گوسفند تهیه شده طبع سرد دارد و پاشیدن سماق روی آن به تعدیل این سردی کمک می کند.

گلپر؛ ادویه ضد نفخ

درمانگران طب سنتی توصیه زیادی درباره مصرف باقلا و عدسی با گلپر دارند، چون وقتی باقلا و عدسی با گلپر خورده شود از میزان نفاخی آنها کاسته می شود، بنابراین افرادی که با مصرف این گونه خوراکی ها دچار نفخ و دل دردهای ناشی از آن می شوند، می توانند با اضافه کردن این ادویه خوشبو و خوش طعم هم نفاخی باقلا و عدس را کنترل کنند و هم طبع سرد آنها را تعدیل کرده و یک غذای بدون عارضه مصرف کنند.

ماهی را با زیتون پرورده بخورید

بسیاری از مادربزرگ ها وقتی خوراک ماهی درست می کنند از سسی استفاده می کنند که در آن گردو، رب انار، سیر یا ادویه ۷ گیاه وجود دارد. این ادویه ها و چاشنی ها نه تنها طعم و عطر و مزه ماهی را بهتر می کند بلکه طبع سرد و مرطوب ماهی را نیز تعدیل می کند. البته توجه داشته باشید که ماهی های جنوب در مقایسه با ماهی های شمال طبع گرم تری دارند اما به هر حال هر دو نوع ماهی جزء خوراکی هایی محسوب می شوند که طبع سرد دارند، بنابراین خوردن رب انار، سیر، گردو و زیتون پرورده با این نوع خوراکی ها توصیه می شود و البته مصرف سیر ترشی در کنار ماهی از همه مناسب تر است چرا که سیر ترشی طبعی گرم و خشک دارد و وقتی در کنار ماهی که طبعی سرد و مرطوب دارد خورده شود، گزینه بسیار مناسبی است.

دوغ را با گل سرخ بخورید

حتماً دیده اید که در بسیاری از رستوران های سنتی دوغ را با نعناع یا گل سرخ سرو می کنند. دوغ از انجا که مانند ماست قابض است تاثیر زیادی در ابتلا به خشکی مزاج یا یبوست دارد. برای برطرف کردن این مشکل یک راه ساده وجود دارد و آن افزودن گل سرخ به دوغ است. از آنجا که گل سرخ موجب لینت مزاج می شود و ماست خاصیت قابضی دارد مصرف این دو به صورت همزمان قابض بودن ماست را خنثی می کند و فرد یک نوشیدنی معتدل را می نوشد بدون آنکه نگران عوارض جانبی و بعدی آن باشد.

چرا روی نان کنجد می پاشند

در زمان های قدیم نانواها وقتی از خمیر نان چانه می گرفتند و آن را پهن می کردند به میزان کافی روی خمیر تخم خشخاش می ریختند و نان را با آن می پختند. این خشخاش که روی نان با حرارت آماده می شد نه تنها در درمان خارش پوست موثر بود بلکه به عنوان یک ماده طبیعی می توانست به تعدیل مزاج گرم کمک کند. البته مصرف این نان در زمان های گذشته بیشتر توصیه می شد چرا که مردم در آن زمان از گردو، کشمش و خشکبار در طور روز زیاد استفاده می کردند و مصرف نانی که خشخاش رویش پاشیده شده بود به آنها کمک می کرد حرارت و گرمای ناشی از خوردن این تنقلات را تا حدی کنترل کنند، ضمن آنکه مصرف تخم خشخاش روی نان موجب افزایش آرامش افراد می شد. اما امروز دانه های کنجد جایگزین تخم خشخاش شده است. این دانه ها که سرشار از کلسیم است، می تواند کلسیم مورد نیاز بدن را تامین کند. اگرچه این کنجدی که امروز روی نان ها می پاشند بیشتر جنبه تزئینی دارد و باید مقدار آن بیشتر باشد.

حتماً گردو و کشمش در ماست بریزید

ماست یکی دیگر از خوراکی هایی است که طبعی سرد دارد به همین دلیل در زمان گذشته ماست را به صورت چکیده مصرف می کردند و آب و رطوبت آن را می گرفتند. اما امروز مردم در زندگی شهرنشینی کمتر به ماست چکیده دسترسی دارند و از ماست های معمولی استفاده می کنند و غالباً هر روز در وعده ناهار و شام با غذای شان ماست می خورند، بنابراین این گروه حتماً باید به ماست شان موسیر و گردو و کشمش اضافه کنند تا سرما و رطوبت ماست با این چاشنی ها برطرف شود. دقت داشته باشید که مصرف ماست به تنهایی به دلیل اسیدی که در آن وجود دارد موجب خرد شدن مفاصل و استخوان ها می شود و دردهای مفصلی را به ویژه در فصل پاییز و زمستان به همراه دارد.

چرا باید مربا و عسل را با کره خورد

نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که برای جذب چربی های مفید در بدن به حامل احتیاج است که نقش این حامل را مواد و خوراکی های شیرین به خوبی ایفا می کنند. بدن برای جذب چربی های مفید و محلول در خود که حاوی ویتامین های E، D، A، F است نیاز به خوراکی های شیرین دارد، بنابراین در شرایطی که نیاز به جذب چربی مفید از طریق مصرف کره در وعده صبحانه دارید بهتر است کره را با مربا، مارمالاد یا عسل میل کنید. این شیوه به جذب چربی مورد نیاز بدن کمک می کند، بنابراین اگر فردی لاغر است و می خواهد به افزایش وزن خود کمک کند بهتر است بعد از خوردن غذاهایی که چربی مفید دارند شیره انگور، عسل یا دسرهای شیرین بخورد. البته باید مراقب بود که مصرف مواد شیرین بعد از خوردن غذای چرب یا به همراه کره موجب افزایش وزن می شود و افراد دارای اضافه وزن از خوردن آن پرهیز کنند اما مراقب باشید که این مواد را به کلی از برنامه و رژیم غذایی تان حذف نکنید زیرا عدم دریافت چربی کافی موجب ابتلا به شب کوری، ریزش مو و خشکی پوست می شود.

بهترین چاشنی حلیم

یکی از بهترین چاشنی ها و مصلح ها برای غذایی مانند حلیم که در گروه غذاهای سنگین قرار می گیرد دارچین است. دارچین از چند جهت توصیه شده تا با خوراکی مانند حلیم مصرف شود. حلیم چون غذایی خمیری شکل است و این گونه غذاها در معده زیاد توقف دارند و روند هضم و جذب آنها بسیار کند انجام می شود با اضافه کردن ادویه ای مثل دارچین مصرف کننده می تواند به بهبود سرعت هضم و جذب این غذا کمک کند. علاوه بر حلیم، عدس پلو نیز در گروه غذاهایی قرار می گیرد که اضافه کردن کشمش و دارچین به آن بسیار کمک کننده است. عدس علاوه بر طبع سردی که دارد مصرف بیش از اندازه آن می تواند بی حالی و افسردگی را نیز به همراه داشته باشد که برای کنترل این حالت بهترین روش اضافه کردن ادویه است.

ترکیب ضد سم

بسیاری از ما بر اثر عادت و آموزش هایی که نسل به نسل از مادران مان گرفتیم می دانیم که کاهو را باید با سکنجبین بخوریم اما تعداد کمی از ما می دانیم که چرا باید این دو را در کنار هم بخوریم.

به اعتقاد درمانگران طب سنتی مصرف کاهو در کنار سکنجبین علاوه بر درمان خارش و ترک های پوستی به بهبود رنگ زرد ناشی از افزایش صفرا در بدن کمک می کند. افرادی که میزان صفراوی تجمع یافته در بدن شان زیاد است و گرمای بدن شان بالاست با مصرف کاهو و سکنجبین می توانند این گرمی را کنترل کنند و صفراوی مازاد بدن را دفع می کنند. خوردن کاهو و سکنجبین می تواند به مرور خشکی و عصبانیت فرد گرم مزاج را کاهش دهد و حتی بر حالات روحی او نیز اثر بگذارد.

به تخم مرغ تان این ادویه را بزنید

اگر اهل نیمرو و خوردن برای وعده صبحانه در جمع خانواده هستید فراموش نکنید که بهتر است تخم مرغ به خصوص نیمرو را با فلفل قرمز آن هم فلفل قرمز تازه میل کنید یا اگر برای تهیه غذا یا وعده غذایی تان از تخم مرغ استفاده می کنید حتماً به عنوان چاشنی از فلفل قرمز استفاده کنید چرا که تخم مرغ از جمله غذاهایی است که هضم سنگینی دارد و دستگاه گوارش برای هضم آن انرژی بیشتری را باید صرف کند، بنابراین اضافه کردن فلفل قرمز به هضم بهتر تخم مرغ کمک می کند.

چرا در زمستان خورش آلو اسفناج بخوریم

یکی از غذاهای زمستانی که در میان مردم بسیار مقبول است خورش اسفناج است که آلوبخارا چاشنی آن است. مصرف این خورش در زمستان به ویژه در زمان هایی که مصرف تنقلات و آجیل در میان مردم زیاد است بسیار توصیه شده است. چرا که مصرف خوراکی ها و تنقلات گرم مثل انواع مغزها و به طور کلی خشکبار موجب ابتلا به یبوست و خشکی مزاج می شود، بنابراین مصرف خورش آلو اسفناج کمک می کند تا مزاج فرد در این زمینه به تعادل برسد و یبوست او برطرف شود.

سيب سبز/ شماره ۱۰۵/ نيمه دوم دي ماه ۹۲/ صفحه ۱۰۶