به گزارش افکارنیوز،این رقم براساس آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور است. کارشناسان موادمخدر نسبت به مخرب بودن انواع مواد روان گردان هشدار می دهند و می گویند بیش از یک دهه نیست که این موادمخدر جدید وارد کشور شده است و متاسفانه شاهد روند رو به افزایش قابل توجه مصرف روان گردان ها در کشور هستیم.
رشد ۱۰ برابری مصرف روان گردان ها نسبت به گذشته نگران کننده توصیف شده است و ادامه چنین روندی می تواند تهدیدی بر سلامت جامعه باشد. با آن که مسئولان مدعی هستند که برای ورود موادمخدر به کشور کنترل هایی شدید وجود دارد، پس این مواد افیونی صنعتی چگونه وارد کشور می شود و چه گروه هایی بیشتر مورد تهدید چنین اعتیادی هستند؟
خطرات جبران ناپذیر
رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت نیز نسبت به مصرف مواد روان گردان در جامعه هشدار داد و گفت: مصرف این مواد باعثجنون جنسی می شود و اولین پیامد مصرف این مواد که تردیدی در آن نیست، انتقال بیماری ایدز است.
دکتر گویا به فارسی در مورد تاثیر استفاده از قرص های روان گردان بر رفتارهای پرخطر جنسی اظهار داشت: مطالعات اولیه نشان می دهد که مصرف قرص های روان گردان در ایجاد رفتارهای پرخطر جنسی و بیماری ایدز تاثیر قطعی دارد و این مسئله به شدت خطرناک است.
وی یادآور شد: مصرف مواد صنعتی و قرص های روان گردان اولین تاثیری که در انسان دارد، جنون است و در درجه اول این جنون از نوع جنسی است. این مقام مسئول متذکر شد: متاسفانه موادمخدر صنعتی به اسم موادمخدر شناخته شده به مردم عرضه نمی شود و گاهی با عنوان های مختلفی همچون قرص های لاغری عرضه می شود. دکتر گویا گفت: افراد به ویژه جوانان اگر بدانند که این مواد چقدر خطرناک است امکان ندارد به سمت آن بروند، اما در ابتدا به اشکال گوناگون به آن ها عرضه می شود که باور کردنی نیست.
وی همچنین تاکید کرد: مسئله اساسی این است که روان گردان ها آن قدر خطرناک است که متاسفانه بسیاری از ابعاد و عوارض مصرف این مواد برای مردم ناشناخته است. وضعیت مصرف مواد روان گردان به شکلی در جامعه درآمده که بیش از بیماری ایدز مشکل ساز شده است.
علیزاده کارشناس درمان و بازپروری معتادان نیز در این باره می گوید: متاسفانه اعتیاد به موادمخدر صنعتی و روان گردان ها به ویژه اکستازی، کراک و شیشه بر خلاف موادمخدر سنتی، درمان جایگزین و قطعی ندارد.
وی می افزاید: از بین انواع اعتیاد به مخدرها، درمان اعتیاد به تریاک و پس از آن اعتیاد به هروئین ساده تر و کم زمان تر از اعتیاد به سایر مواد مخدر است. اما متاسفانه روان گردان ها دارای سخت ترین و زمان برترین دوره ترک در بین انواع موادمخدر است.
این کارشناس حوزه اعتیاد یادآور می شود: تولید روان گردان ها عمدتاً دست ساز است و اعتیاد به مصرف آن ها به تدریج کنترل اعصاب قسمت های مختلف بدن را مختل می کند و در واقع ضعیف کننده های شدید سیستم عصبی بدن است.
اما کامرانی روان پزشک نیز نشانه ها و عوارض مستقیم این موادمخدر صنعتی را چنین بیان می کند: گاهی اوقات خانواده ها تجربه مشاهده مستقیم مصرف موادمخدر در بیمار را ندارند، اما حالات و رفتار او به گونه ای است که می تواند عوارض مستقیم مصرف موادمخدر تلقی شود.
وی می افزاید: تغییر ناگهانی در خلق و روحیه فرد، بروز حالات سرخوشی و شادابی بی دلیل، بی مقدمه و ناگهانی، افزایش ناگهانی انرژی و سطح تحرک بیمار و همچنین پرحرفی بدون مقدمه می تواند از نشانه های مصرف چنین موادی باشد.
این روان پزشک علاوه بر حالات مذکور به تغییر ناگهانی در صفات فردی بیمار نیز این گونه اشاره می کند و می گوید: تغییر ناگهانی در صفات فردی نظیر حملات پرخاشگری به ویژه در واکنش به مسائل بی اهمیت، تغییر در میل و رفتار جنسی، بی محابا شدن و افزایش خطرپذیری، خواب آلودگی و چرت زدن، بی تفاوتی یا دقیق شدن و… برخی دیگر از این نشانه هاست.
نوجوانان و جوانان در معرض خطر
به هر حال خطرات مصرف روان گردان ها کاملاً اثبات شده است اما چه گروه هایی بیشتر در معرض چنین خطراتی هستند و اغلب چگونه آن را مصرف می کنند؟ نوروزی متخصص علوم رفتاری نیز نوجوانان و جوانان را مشتریان اصلی روان گردان ها می داند و می گوید: بیشتر استفاده کنندگان قرص های روان گردان ۱۵تا۲۰ ساله هستند زیرا بیش از ۱۶۰ نوع قرص روان گردان با محصولات وابسته موجود است.
وی می افزاید: این قرص ها به شکل آدامس، ژله، کپسول با نام های فریبنده و با رنگ های گوناگون قرمز، آبی آسمانی و نارنجی وارد بازار می شود.
شهلا کرمی پژوهشگر حوزه اعتیاد نیز در این باره می گوید: بیش از ۸۰درصد نوجوانان و جوانان مصرف قرص های روان گردان به ویژه اکستازی را در مهمانی ها تجربه می کنند.
وی می افزاید: مصرف کنندگان دلایل استفاده از این مواد صنعتی را اصرار دوستان، نیازهای روحی، کنجکاوی، هیجانی بودن تفریحات و … بیان می کنند و از طرفی زیبا و جذاب بودن انواع مواد صنعتی و شیمیایی نیز موجب گرایش نوجوانان و جوانان به روان گردان ها شده است.
دکتر احمدرضا قادری متخصص علوم اعصاب مصرف کنندگان این قرص ها را نوجوانان و جوانان می داند و می گوید: این گروه بیشتر در جمع های دوستانه و در ابتدا به صورت تفریحی و برای خوش گذرانی آن ها را مصرف می کنند.
دکتر رضا افشاری رئیس جامعه سم شناسی پزشکی آسیا و اقیانوسیه نیز مصرف کنندگان اصلی قرص های روان گردان را نوجوانان و جوانان می داند و می گوید: اما این مواد صنعتی را گروه های سنی بالاتر هم استفاده می کنند و در سال های آینده نیز به گروه های سنی بالاتر سرایت پیدا خواهد کرد.
وی می افزاید: متاسفانه همراه با مواد مخدر سنتی نظیر تریاک هم می توانند موادمخدر صنعتی را استفاده کنند که این مسئله خطر بزرگی برای افزایش تعداد معتادان به این قرص ها می تواند باشد.
اما معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با موادمخدر از مرگ ۳۰۵۶ نفر بر اثر مصرف موادمخدر و روان گردان در سال گذشته به فارس خبر داد و افزود: از ۳۰۵۶ نفری که به دلیل سوءمصرف موادمخدر و روان گردان در سال گذشته فوت کرده اند ۷درصد را نیز زنان تشکیل می دهند و متاسفانه مرگ و میر ناشی از مصرف موادمخدر در زنان سریع تر از مردان است.
دین پرست افزود: شتاب تغییر الگوی مصرف از مواد مخدر سنتی به روان گردان ها و محرک ها در زنان بیشتر از مردان است و حتی آثار اعتیاد در آنان کمتر از مردان نمایان است.
ورود شیشه به ایران
در سال ۲۰۰۱ با صدور فتوای تحریم کشت خشخاش در افغانستان تولید تریاک به ۱۸۵ تن تنزل کرد و به ازای این کاهش عرضه، ورود شیشه در حد گرم از کشورهای غربی و آسیای جنوب شرقی نیز به داخل کشور آغاز شد.
سردار علیرضا اکبر شاهی مشاور دبیر کل و مدیرکل مقابله با عرضه ستاد مبارزه با موادمخدر ضمن بیان این مطلب به ما می گوید: هم زمان با ورود شیشه به ایران، سرآغاز انحراف مواد موثر در ساخت شیشه از مجاری قانونی آغاز شد اما با اتخاذ تمهیدات مناسب مواد موثر در ساخت شیشه از دسترس عموم و داروخانه های سطح کشور جمع آوری و تحت کنترل وزارت بهداشت قرار گرفت.
وی اظهار می دارد: به علت سهل انگاری کشورهای همسایه شرقی، قاچاقچیان اقدام به انتقال محموله های افدرین با اوزان بالا به بازار داخلی کرده اند که خوشبختانه توسط نیروهای انتظامی و امنیتی کشف شد اما به علت خلاءهای قانونی موجود در نحوه برخورد با قاچاق شیشه، قاچاقچیان فقط به مجازات های معادل قاچاق دارو محکوم شدند.
اکبر شاهی متذکر می شود: پیش سازهای دخیل در ساخت شیشه، کاربردی دو یا چندگانه در بخش های صنعتی، دارویی و بهداشتی دارند و با آن که کنترل های شدید برای ورود کاربردی قانونی آن ها وجود دارد اما قاچاقچیان دسترسی به این پیش سازها را دارند.
منابع ورود و تولید
ورود مواد مخدر سنتی نظیر تریاک و هروئین بیشتر از مرزهای شرقی کشور انجام می شود، اما منابع تولید و ورود روان گردان ها از چه مبادی است؟
شهلا کرمی پژوهشگر حوزه اعتیاد نیز در این باره می گوید: سهولت ساخت و تولید با ترکیبات ناخالص شیمیایی، هزینه پایین و در دسترس بودن مواد اولیه شیمیایی سبب شده است، تجارت روان گردان ها به تجارت پرسود تبدیل شود.
وی اظهار می دارد: حدود ۵۲۰ تن از انواع مواد روان گردان سالانه در دنیا تولید می شود که برای تولیدکنندگان سودآور است.
دکتر رضا افشاری رئیس مرکز تحقیقات اعتیاد و رئیس جامعه سم شناسی پزشکی آسیا و اقیانوسیه با تاسف از تولید آسان و قابل دسترس روان گردان ها که در واقع نوعی موادمخدر صنعتی هستند، نیز به ما می گوید: تولید موادمخدر سنتی باید از طریق کشت خشخاش انجام شود، اما متأسفانه مواد مخدر صنعتی که به روان گردان ها مشهورند و با نام اکستازی، شیشه، آمفتامین، کوکائین، ال اس دی و ماری جوانا و… موجود هستند تولید آن ها دشوار نیست و نیاز به محصولات کشاورزی نظیر خشخاش هم ندارد.
وی می افزاید: با مواد شیمیایی و برخی امکانات آزمایشگاهی قابل تولید هستند و متأسفانه به صورت زیرزمینی تولید می شود.
در نتیجه همین سهولت در تولید باعثشده که قیمت آن پایین و قابل دسترس باشد.
از دکتر افشاری سوال می کنیم آیا در کشور هم تولید می شود در پاسخ می گوید: امکان تولید آن در داخل کشور هم وجود دارد و قاچاقچیان با راه اندازی آزمایشگاهی به تولید این مواد مخدر می پردازند و همچنین از مرزهای مختلف هم وارد کشورمان می شود که تولید در داخل کنترل ها را سخت تر می کند.
چندی پیش نیز قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از وجود شبکه های مافیایی که مواد روان گردان را در کشور تولید می کنند و به ترانزیت و فروش این مواد در بازارهای جنوب شرق آسیا مشغول هستند به فارس خبر داد و افزود: مافیای شیشه لابراتورهای خانگی را در کشور به خدمت گرفته است.
طاها طاهری اظهار داشت: این لابراتورها با توجه به رشد مصرف شیشه و این که این بازار مصرف باید تأمین شود، ایجاد شده و در داخل کشور در برخی لابراتورها مواد محرک صنعتی تولید می شود، بخشی از بازار آن ها مصرف داخل و بازار مواد روان گردان کشور است که از طریق لابراتورهای خانگی تولید می شود.
وی گفت: امروز احساس می کنیم بر این جریان تسلط داریم و هم اکنون تسلط نسبی بر تولیدات لابراتورهای مواد صنعتی در ایران شکل گرفته است. به این ترتیب شناسایی شبکه ها، مسیر ورود، کشف مواد اولیه پیش ساز این مواد و همچنین سرعت کشفیات بسیار بالاست.
طاهری یادآور شد: تولید شیشه در گذشته در خارج از کشور وجود داشت و بعد از آن مافیا و سوداگران آن را به ایران آوردند و متأسفانه امروز هم مافیایی که در این بخش وجود دارد، با هدف سودآوری مواد روان گردان را در کشور تولید می کند.
علیرضا اکبرشاهی مدیرکل مقابله با عرضه ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز در این باره می گوید: هم اکنون بسیاری از داروهای حاوی پیش ساز تولید شیشه در مقیاس انبوه از مرزهای غربی نظیر کشورهای عراق و ترکیه وارد می شود و در اختیار قاچاقچیان قرار می گیرد.
وی تأکید می کند: خوشبختانه این موضوع با تمهیداتی که در مرزهای غرب کشور انجام گرفت، کنترل شده و با قاچاق آن به شدت برخورد می شود و این امر باعثشده مواد اولیه شیشه در بازار تا حدودی کمیاب و قیمت آن افزایش یابد.
به طور کلی در ابتدای امر، مواد روان گردان از کشورهای اروپایی و آسیای جنوب شرقی و از طریق فرودگاهی و مبادی گمرکی وارد ایران می شد، ولی با تشدید اقدامات مقابله ای و کنترل فرودگاه ها و آموزش نیروها این مسیر به مبادی شمال غرب کشور تغییر کرده و از طریق مسیرهای کوهستانی و صعب العبور، مواد پیش ساز شیشه وارد مناطق دورافتاده در غرب کشور می شود که به شدت در حال مقابله با آن ها هستیم.
اکبر شاهی یادآور می شود: تولید و ورود مواد صنعتی جدید معضلی جهانی است و محدود به کشور ما نیست به طوری که سازمان ملل در سال ۲۰۰۹ گزارش داد که بیش از ۶۰ کشور عضو از اقصی نقاط جهان تاکنون فعالیت هایی برای مبارزه با مواد مخدر صنعتی را گزارش کرده اند که این امر نشان دهنده جهانی بودن این معضل است.
فرهنگ سازی و اطلاع رسانی
وقتی با چنین پدیده شومی روبه رو هستیم قطعاً باید برای مبارزه با آن اقداماتی انجام شود، چگونه باید با این معضل اجتماعی مقابله کنیم؟
دکتر رضا افشاری رئیس مرکز تحقیقات اعتیاد نیز در این باره می گوید: برای مبارزه با چنین معضل اجتماعی فقط مبارزه مسئولان با آن کارساز نیست و به تنهایی نمی توانند با این پدیده شوم مبارزه کنند، خانواده ها باید با مقاومت سازی فرزندان جوان و نوجوان خود و فرهنگ سازی آن ها را از این بلا و معضل خانمان سوز دور کنند.
وی می افزاید: آن قدر تنوع در اعتیادهای صنعتی زیاد است که دیگر مبارزه فیزیکی در مرزها نمی تواند پاسخ گوی آن باشد از این رو قوی کردن ساختارهای اجتماعی و خانواده بهترین راه مبارزه با این مسئله است.
دکتر افشاری تأکید می کند: مسئولان اجتماعی باید به طور مداوم و مستمر خطرات و عوارض آن را گوشزد کنند زیرا تولیدکنندگان افیونی هر روز با اشکال مختلف بازار را در دست می گیرند و به دنبال مشتری هستند.
این متخصص سم شناسی، درمان مواد مخدر صنعتی را پیچیده می داند و می گوید: درمان روان گردان ها پیچیده است و در واقع باید گفت درمان جایگزین ندارد و شیوه درمانی بسیار سخت است.
شهلا کرمی پژوهشگر حوزه اعتیاد نیز به اقدامات فرهنگی در این باره اعتقاد دارد و می گوید: اقدامات فرهنگی و پیش گیری برای مصون کردن نوجوانان و جوانان از گرایش به مواد صنعتی و شیمیایی با توجه به عوارض و پیامدهای مصرف این مواد ضروری است.
وی تصریح می کند: همچنین توسعه فعالیت های فرهنگی برای واکسیناسیون اجتماعی نوجوانان و جوانان و پیش گیری از مصرف مواد روان گردان ضروری است.
کرمی تأکید می کند: خانواده ها و دستگاه های آموزشی و فرهنگی کشور برای سالم سازی نسل جوان باید اقدام های موثری در جلوگیری از گرایش آن ها به مواد صنعتی و شیمیایی انجام دهند. ترویج فرهنگ سلامت و غنی سازی سودمند اوقات فراغت با تقویت فعالیت های جایگزین ورزشی و هنری برای نسل جوان ضروری است.
وقتي که مصرف روان گردان ها در کشورمان نسبت به گذشته ۱۰ برابر شده است و سازمان جهاني بهداشت هم گزارش مي دهد که هم اکنون حدود ۳۴ ميليون نفر مصرف کننده آمفتامين و ۸ ميليون نفر مصرف کننده قرص هاي اکستازي در دنيا هستند، اين اعداد و ارقام مي تواند زنگ خطري باشد براي جامعه جوان ما که اگر اين روند چنين ادامه يابد ديگر مبارزه با آن نمي تواند کارساز باشد، پس تا دير نشده با اطلاع رساني، فرهنگ سازي و برخورد شديد با توليد کنندگان و قاچاقچيان روان گردان ها جلوي رشد اين پديده شوم را در کشور بگيريم.
