یکی ازمهمترین الزمات پیشگیری از فساد، اصلاح ساختارهاست. یکی ازمهمترین زیرساخت‌های پیشگیری ازفساد هم شفافیت است. شفافیت درعرصه‌های مختلف می‌تواند امکان برنامه‌ریزی بهتر را به مدیران بدهد، گلوگاه‌های ناکارآمدی را شناسایی کند و به سادگی از وقوع جرایم متعدد جلوگیری نماید.
به قول معروف عقل که نیست جان درعذاب است، در مدیریت هم اگر اطلاعات را ساماندهی نکنیم باید عذاب بکشیم. چرا که زمینه هایی را برای وقوع جرایمی آماده کرده ایم که غیر از تبعات اجتماعی آن باید با صرف وقت و هزینه بسیار دادرسی نماییم. طبق آمار رسمی حدود ۳۰ درصد از دعاوی ما مربوط به اختلافات ملکی است.
از جمله اقداماتی که می تواند به عنوان یک عامل پیشگیرانه در مورد دعاوی ملک و مسئله ملکیت موثر واقع شود، سامانه کاداستر املاک کشور است. طرح کاداستر درکشور ما ازسال ۷۴ آغاز شد که مسؤولان امر برای اجرای آن یک دوره ۲۰ ساله شامل چهار برنامه پنج‌ساله را پیش‌بینی کردند.
کاداستر نقشه برداری ثبتی است، یعنی نقشه برداری که ارزش حقوقی داشته باشد و بتوان براساس مرزهای آن سند مالکیت صادر کرد. ایجاد نظامی دقیق، ساده روان و مطمئن و قابل تغییر با زمان برای حاکم بر امور املاک و اراضی متعلق به افراد حقیقی حقوقی دولتی موقوفه و بازنگری اطلاعات و نقشه ها در طول برنامه و نهایتا تغییر سیستم موجود ثبت به کاداستر.
موضع‌گیری جهانی در قبال مدیریت زمین و دارایی‌های مربوطه مشخص‌کننده لزوم وجود و به‌کارگیری کاداستر است، به‌گونه‌ای که مجامع بین‌المللی از قبیل سازمان ملل و بانک جهانی آن را در فهرست اهم فعالیت‌ها و راهکارهای خود قرار داده است.
مزایای این طرح از دو بعد شهروندان و دولت مورد بررسی قرار می‌گیرد:
سرعت و سهولت دسترسی به اطلاعات ملک، مستندسازی اطلاعات اراضی در رابطه با شهروندان، استناد قانونی و دقیق در محاکمات جهت نیل به احقاق حقوق عامه، افزایش امنیت حقوقی مالکان و آسان‌سازی معاملات ارضی از جمله مزایای این طرح در رابطه با شهروندان است.
از بین بردن زمینه‌های تصرف اراضی دولتی و ملی، ایجاد توسعه پایدار و امنیت ملی و زمینه‌سازی تاسیس نظام کارآمد و منصفان برای وصول مالیات اراضی و املاک و همچنین جلوگیری از بورس بازی زمین در مناطق شهری نیز از جمله مزایای این طرح در رابطه با دولت است.
و از جمله اهداف کیفی آن می‌توان به بهره‌وری بهینه از نظام اطلاعات کاداستری در ارایه خدمات و اطلاعات کاداستری در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به سایر دستگاه‌های اجرایی و همچنین توسعه علم و فناوری کاداستر، بومی کردن و کاربردی کردن آن در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اشاره کرد.
اهمیت این طرح تا جایی است که محوریت مباحثدر برنامه مدیریت شهری، ارایه شده در قالب برنامه توسعه سازمان ملل، مرکز اسکان سازمان ملل و بانک جهانی نیز حول محور کاداستر استوار است.
ساده تر اگر عنوان کنیم این طور می شود که اگراین سامانه اجرا شود، با یک کلیک می‌توان فهمید که زمین چه وضعیتی دارد! و همینطور می توان فهمید که هر فرد چند ملک در ایران دارد.
از این رو به نظر می رسد اجرای هرچه سریع تر این برنامه می تواند به موضوع عدالت در زمین ومسکن سروسامان دهد. چون وقتی هیچ سامانه شفافی وجود ندارد، زمینه زمین‌خواری باز می‌شود و پس از آن چندین برابرباید هزینه شود تا پرونده‌های زمین‌خواری بررسی و رسیدگی شود!
طبق آمارهای رسمی ۳۰ درصد دعاوی مطرح شده در دستگاه قضا درخصوص مسئله ملک و مالکیت است اگر چنین سامانه ای شفاف در خصوص زمین و مسکن وجود داشته باشد سبب کاهش اختلافات ملکی می شود. که با اجرای این سیستم خود به خود ۳۰در صد پرونده ها حل شده است.
درکشورما قرار بود طرح کاداستر در۴ دوره ۵ ساله اجرایی شود. ضمنا قرار بوداین طرح در سال ۶۸ شروع شود که عملا درسال ۷۴ این اتفاق افتاد، و الان هم بعد ازگذشت سال ها پیشرفت چندانی ندارد. چرا که درتمامی این سال ها کلا ۶ درصد ازاملاک کشور درطرح کاداستر وارد شده است! ولی امیدواریم با تصمیم دیروز نمایندگان ملت در بهارستان موجبات پیشرفت سریع تراین سیستم فراهم آید و مجددا به دست فراموشی سپرده نشود.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب ومنابع طبیعی مجلس درنشست عصر دیروز کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس عنوان کرد که دو ماده باقیمانده از طرح کاداستر بررسی شد، که به تصویب اعضا رسید و به این ترتیب پرونده این طرح در کمیسیون کشاورزی به عنوان کمیسیون فرعی بسته شد.
امیدواریم این طرح که یکی ازمهمترین الزامات پیشگیری ازفساد است و موجب اصلاح ساختارها می شود مانند سایر طرح هایی که در کشورما رو به شفافیت است درمیانه راه رها نشود و به سرانجام برسد. وبالاخره طعم شفافیت کام مردم را شیرین کند.
