
گفتوگوهای ایران و آمریکا تعجب نسبی رسانههای خارجی را برانگیخته است؛ مذاکرات جدید خیلی زود به دور دوم خودش در رم پایتخت ایتالیا رسیده است و سفارت عمان در ایتالیا نیز میزبان و واسطه این نشست شده است. پایگاه شبکه تلویزیونی آی۲۴ اسرائیل در گزارشی مرتبط با این مذاکرات نوشت:
در حالی که ایالات متحده در سیاست خارجی خود در قبال ایران دچار سردرگمی شده، تهران به نظر میرسد در حال بهرهبرداری از این موقعیت برای تقویت جایگاه خود است. ایران بدون ارائه امتیازات قابل توجه، موفق شده از وخیمتر شدن موقعیت استراتژیک خود جلوگیری کند و در عین حال این پیام را به جامعه جهانی منتقل کند که دیپلماسی تنها راه حل برای کاهش تنشها است.
در این میان، اسرائیل با دقت تحولات را رصد میکند و احتمالا خود را برای هرگونه سناریوی احتمالی آماده میسازد. مقامات اسرائیلی بارها اعلام کردهاند که دستیابی ایران به سلاح هستهای یک خط قرمز غیرقابل عبور برای این کشور است. تلآویو به صراحت بیان کرده که برای جلوگیری از چنین رخدادی، از هرگونه اقدام لازم، از جمله عملیات نظامی، استفاده خواهد کرد.
از سوی دیگر، ایالات متحده با چالشهای متعددی در سیاست خارجی خود مواجه است. رویکرد دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در قبال ایران پرنوسان و مبهم بوده است. او در مقاطعی تهدید به اقدام نظامی علیه ایران کرده و در زمانهایی دیگر از تمایل خود برای مذاکره و دستیابی به یک توافق سخن گفته است. این پیامهای متناقض، نهتنها متحدان آمریکا را سردرگم کرده، بلکه به رقبا نیز این فرصت را داده تا از این وضعیت به نفع خود بهرهبرداری کنند. در نتیجه، این سردرگمی، فضایی را برای ایران فراهم کرده تا از طریق مذاکرات، زمان بخرد و موقعیت خود را در منطقه و جهان تثبیت کند.
بازیگران منطقهای نیز نقش مهمی در این معادله ایفا میکنند. عربستان سعودی، که در سالهای اخیر تلاش کرده تنشها با ایران را کاهش دهد، با احتیاط در حال ایفای نقش میانجی است. این کشور در سال ۲۰۲۴ اقداماتی برای تسهیل ارتباط غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده انجام داد و به نظر میرسد همچنان به دنبال کاهش تنشها در منطقه است. در مقابل، قطر، که یکی از میانجیهای سنتی در مناقشات منطقهای بوده، نشانههایی از همسویی با روسیه از خود نشان داده است. این همسویی میتواند تلاشی از سوی دوحه برای تقویت جایگاه خود در برابر فشارهای احتمالی غرب باشد.
در این میان، ایران هم تلاشهای دیپلماتیک خود را گسترش داده است. سفر اخیر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به مسکو و انتقال پیامی از رهبر انقلاب به مقامات روسیه، نشانهای از تلاش تهران برای ایجاد یک جبهه متحد در برابر فشارهای غرب است. این اقدام میتواند بخشی از استراتژی ایران برای تقویت اتحاد با بازیگرانی مانند روسیه باشد که خود درگیر تنشهای گسترده با غرب است.
با این حال، سوال اصلی این است که آیا مذاکرات جاری بین ایران و ایالات متحده - که در رم برگزار میشود - به نتیجهای پایدار و معنادار منجر خواهد شد یا صرفا نمایشی برای خرید زمان است؟ پاسخ به این سوال نهتنها آینده روابط ایران و غرب، بلکه ثبات کل منطقه خاورمیانه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. تحولات پیش رو میتواند مسیر دیپلماسی یا رویارویی را تعیین کند؛ و همه نگاهها به مذاکرات رم دوخته شده است.