برای کشف استعدادهای تازه در عرصه شعر و ترانه متناسب با گونه‌های مختلف فرهنگ موسیقایی ، جشنواره بنا دارد متفاوت از سال‌های گذشته از تمامی استعدادهای نسل نو در بخش رقابتیِ جایزه «موسیقی و ترانه» با محوریت «وفاق ملّی» برای مشارکت حداکثری دعوت به عمل آورد.
در سال‌های گذشته ترانه‌هایی مورد داوری قرار می‌گرفت که دارای مجوز دفتر موسیقی برای آلبوم‌ها و تک‌آهنگ‌ها بود. از جشنواره چهلم تمامی ترانه‌های ارسالی به دبیرخانه در بخش رقابتی جایزۀ «موسیقی و ترانه» مورد داوری قرار خواهند گرفت.
تمامی ترانه‌هایی که از تاریخ 1402/01/01 تا 1403/07/01 در قالب تک‌آهنگ، آلبوم موسیقی و یا آهنگ‌ترانه به‌صورت رسمی منتشر شده‌اند، می‌توانند تا 15 آذر سال جاری در این بخش از طریق سامانۀ «بامک» شرکت کنند (هر ترانه‌سرا می‌تواند حداکثر 2 اثر ارسال نماید).
تندیس جشنواره و لوح تقدیر به نفرات اول تا سوم به همراه مبالغ 150، 125 و 100 میلیون ریال اهدا خواهد شد.
چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به همت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران به دبیری رضا مهدوی از 23 تا 29 بهمن‌ماه سال جاری در بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی همزمان در تهران و استان‌های دیگر برگزار و جایزه موسیقی و ترانه، موسیقی و رسانه، موسیقی فیلم، آهنگسازی، اجرای صحنه‌ای، تک‌آهنگ و نشست‌های پژوهشی برنامه‌های دیگر این دوره از جشنواره خواهد بود.
