هرگاه فردی با احساس سوزش و یا تیر کشیدن قلب مواجه شود، احتمالا با این سوال آزاردهنده مواجه می‌شود که علت این دردها چیست؟ در واقع همه ما هرگاه با چنین دردی در قفسه سینه خود مواجه می‌شویم، فوری دچار اضطراب و نگرانی می‌شویم که آیا با نشانه‌های حمله قلبی مواجه هستیم و یا قلب ما دچار مشکل شده است.
آیا واقعا احساس تیر کشیدن و سوزش در قلب نشانه درگیر شدن قلب ما با یک عارضه و مشکل جدی است؟ به چه دلیل ما احساس سوزش و تیر کشیدن را در قلب خود احساس می‌کنیم و این حس را تا چه حد باید جدی گرفت؟
کلیاتی درباره عارضه سوزش و تیر کشیدن قلب
طبق آمارهای رسمی وزارت بهداشت ایالات متحده میلیون‌ها آمریکایی هر سال با علائم درد قفسه سینه و به‌ویژه سوزش و تیرکشیدن قلب به مراکز اورژانس مراجعه می‌کنند که تنها برای ۲۰ درصد از این تعداد حملات قلبی یا مشکلات مربوط به آن همچون عارضه آنژین تشخیص داده می‌شود. به زبان ساده بسیاری از افرادی که دچار سوزش یا تیر کشیدن در قلب خود می‌شوند، این عارضه ارتباطی به قلب ندارد و مشکل مربوط به نقاط دیگری از بدن به‌ویژه دستگاه گوارش و معده است که دارای سیستم عصبی یکسان است.
موضوع بعدی در مورد سوزش و تیر کشیدن این است که افراد مختلف معمولا آن را همراه با علائم متنوعی تجربه می‌کنند. برخی از افراد درد قفسه سینه دارند، برخی دیگر در کنار آن درد فک یا کمردرد دارند و گروهی نیز مشکل تنفس دارند، زود خسته می‌شوند یا حالت تهوع پیدا می‌کنند. به طور کلی باید گفت که در دردهای قفسه سینه اگرچه همیشه باید بدترین وضعیت را در نظر گرفت، درواقع بیشتر از ۵۰ علت برای این دردها شناخته شده است که بیشتر آن‌ها با قلب مرتبط نیستند و تهدید جدی محسوب نمی‌شوند؛ بنابراین احساس تیر کشیدن و سوزش قلب همیشه به معنای بروز مشکل جدی در قلب شما نیست، هرچند این موضوع را نیز نباید به معنای بی‌اهمیت بودن این عارضه تلقی کرد.
علائم و نشانه‌های سوزش و تیر کشیدن قلب
علائم درد قفسه سینه مواردی ازجمله فشار، سنگینی یا سوزش و گاه با احساس خفه شدن یا تنگی نفس همراه است. این ناراحتی اغلب به شکل درد تیز تا خفیف و معمولا در شکم فوقانی، پشت، گردن، فک، دست چپ یا شانه قرار دارد. گاه علت تیر کشیدن قلب می‌تواند بر اثر موارد زیر باشد:
ــ فشار عصبی
ــ پرخوری
ــ قرار گرفتن در معرض هوای سرد
ــ استرس عاطفی
تیر کشیدن قلب گاه به صورت گذرا و چند ثانیه و گاه چندبار تکرار می‌شود. شدت درد یا تیرکشیدن معمولا با تغییر تنفس، سرفه یا موقعیت تغییر نمی‌کند. به طور کلاسیک درد قفسه سینه قلبی در قفسه سینه چپ است، با این وجود ممکن است در مرکز یا سینه راست هم رخ بدهد. درد قفسه سینه غیر قلبی ممکن است بسیاری از علائم بالا را داشته باشد. با این حال درد قفسه سینه غیر قلبی ممکن است با تنفس، سرفه یا موقعیت تغییر کند.
صرف نظر از این علاوه‌بر تیر کشیدن قلب درد قفسه سینه طبیعی نیست و باید پزشک متخصص قلب و عروق تشخیص بدهد؛ زیرا این امر می‌تواند خطر جدی سلامت را در بر داشته باشد. زنان ممکن است علائم درد قفسه سینه را به اشکال مختلفی شامل تهوع و استفراغ، سرگیجه، درد یا ناراحتی در یک یا هر دو دست داشته باشند. زنان باردار ممکن است درد یا تیر کشیدن قلب را با سوزش سر دل، سوزش معده، فشار (فشار کودک بر دیافراگم / دنده‌ها)، گسترش قفسه سینه و استرس تجربه کنند. در کودکان و نوجوانان درد دیواره قفسه سینه شایع‌ترین علت درد قفسه سینه است. در این سنین به‌ندرت مشکل قلب وجود دارد؛ اما می‌تواند با شرایطی مانند سندرم مارفان یا پاره شدن آئورت رخ بدهد.
علل سوزش و تیر کشیدن قلب
سوزش و تیر کشیدن قلب می‌تواند بنا به دلایل مختلفی رخ بدهد. در واقع بیش از ۵۰ علت وجود دارد که سبب ایجاد درد قفسه سینه می‌شود که تعداد زیادی از آن‌ها نیز به احساس سوزش و تیر کشیدن در قلب منجر می‌شود. در ادامه مهم‌ترین علل ایجاد حس سوزش و تیر کشیدن را بررسی می‌کنیم:
۱. کشیدگی عضله: ماهیچه‌های مختلفی اطراف و بین دنده‌ها وجود دارند تا به حرکت دنده‌ها در حین تنفس کمک کنند. این ماهیچه‌ها گاه دچار کشیدگی می‌شوند و می‌توانند به درد قفسه سینه در آن ناحیه منجر شوند. به عبارت دیگر التهاب عضلات و تاندون‌های اطراف دنده‌ها می‌تواند به درد مداوم قفسه سینه و ایجاد حس سوزش و تیر کشیدن منجر شود. این نوع دردها معمولا با افزایش فعالیت بدنی تشدید و با کم شدن آن آرام می‌شود.
۲. آسیب دیدن دنده‌ها: آسیب‌دیدگی دنده‌ها مانند کبودی، شکستگی و ترک می‌تواند باعث درد قفسه سینه شود. اگر فردی دچار شکستگی دنده شده باشد، ممکن است گاه احساس سوزش و تیر کشیدن در قلب داشته باشد.
۳. زخم معده: زخم‌های معده که معمولا زخم‌های دیواره معده هستند، معمولاً درد شدیدی ایجاد نمی‌کنند، با این حال می‌توانند به ناراحتی مکرر در قفسه سینه منجر شوند. این زخم‌ها می‌تواند بر اثر باکتری هلیکوباکتر پیلوری و استفاده زیاد از داروهای مسکن بدون نسخه (مانند ایبوپروفن) ایجاد شوند. در صورت وجود زخم معده فرد اغلب احساس سوزش در وسط قفسه سینه خواهد داشت که این درد می‌تواند هنگام شب یا پس از غذا خوردن بدتر شود.
۴. ریفلاکس معدی مروری (GERD): ریفلاکس معدی مروری یا ریفلاکس گاستروازوفاژیال یک اختلال گوارشی است که می‌تواند باعث سوزش قلب شدید، درد در قفسه سینه یا کوفتگی شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات بین گلو و معده شما به‌درستی کار نکنند و به اسید معده اجازه بدهند تا به مری یا گلو برگردد. اگر ریفلاکس معدی مروری شما درمان نشود با گذشت زمان می‌تواند باعث التهاب، زخم، تنگ شدن مری و سرطان مری شود.
۵. آسم: آسم بیماری است که طی آن مجاری تنفسی و ریه‌ها تنگ و باریک می‌شوند. باریک شدن از وارد شدن اکسیژن کافی به داخل ریه‌ها و باقی بدن جلوگیری می‌کند. در زمان حمله آسم قفسه سینه عمدتا دچار احساس تنگی می‌شود و تنفس به‌سختی انجام می‌شود؛ بنابراین بروز حس سوزش در قلب و حتی تیر کشیدن آن برای افراد مبتلا به آسم دور از ذهن نیست.
۶. پنوموتوراکس: هواجَنبی یا پنوموتوراکس به معنی وجود هوا در حفره جنب است که مانع باز شدن کامل ریه می‌شود. وقتی هوا در فضای بین ریه‌ها و دنده‌ها جمع می‌شود، می‌تواند باعث درد ناگهانی قفسه سینه هنگام تنفس شود. این وضعیت ممکن است تنگی نفس، تپش قلب، خستگی و سوزش قلب را در پی داشته باشد.
۷. کاسکاندریت: کاسکاندریت یا عفونت عضروفی دنده التهاب غضروفی است که دنده را به استخوان سینه (جناغ سینه) متصل می‌کند. این بیماری ممکن است از طریق آسیب یا آرتریت ایجاد شود؛ اما برخی مواقع دلیل آن مشخص نیست. درد آن ممکن است مشابه حمله قلبی یعنی فشار یا درد شدید و تیز در سمت چپ قفسه سینه باشد. درد به هنگام تنفس عمیق یا سرفه بدتر می‌شود. از آنجایی که شباهت‌هایی میان کاسکاندریت و حمله قلبی وجود دارد در صورت مبتلا شدن به چنین علائمی باید هرچه سریع‌تر به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
۸. اختلالات انقباض مری: اختلالات انقباض مری، اسپاسم یا انقباض در لوله مری است که این اختلالات می‌توانند باعث درد و سوزش قفسه سینه شوند.
۹. حساسیت مری: تغییر فشار در لوله مری یا وجود اسید می‌تواند باعث درد شدید شود. اگرچه در حال حاضر کارشناسان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث این حساسیت می‌شود، این عارضه می‌تواند باعث ایجاد حس سوزش در قلب شود.
۱۰. پارگی مری: اگر لوله مری دچار پارگی شود، این امر می‌تواند به درد ناگهانی و شدید در قفسه سینه منجر شود. پارگی مری ممکن است پس از استفراغ شدید یا یک عمل مری ایجاد شود.
۱۱. فتق معده: فتق هیاتال (Hiatal) زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از معده به داخل از طریق حفره‌ای داخل دیافراگم به داخل فضای قفسه سینه می‌رود. در صورتی که زیاد سیگار می‌کشید، اضافه وزن دارید یا بالای ۵۰ سال سنتان است، ممکن است دچار این بیماری باشید. علائم فتق هیاتال مشابه ریفلاکس گوارشی است و علائمی مانند سوزش و تیر کشیدن را در قفسه سینه ایجاد می‌کند.
۱۲. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک: این عارضه زمانی رخ می‌دهد که قلب به دلیل عوامل ژنتیکی بیش از حد ضخیم شود. ضخیم شدن قلب مانع جریان معمول خون از قلب می‌شود و باعث می‌شود عضله برای پمپاژ خون با فشار بیشتری کار کنند. علائم کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک شامل درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرگیجه، تیرکشیدن، سبکی سر و غش کردن است.
۱۳. بیماری سل: باکتری‌های سل در ریه‌ها می‌توانند علائمی مانند سرفه شدید، سرفه خونی یا خلط و درد در قفسه سینه را ایجاد کنند که این درد نیز می‌تواند با سوزش همراه باشد.
۱۴. افتادگی دریچه میترال: درد قفسه سینه، تپش قلب، سوزش، تیرکشیدن و سرگیجه همه از علائم افتادگی دریچه میترال است و این عارضه زمانی رخ می‌دهد که دریچه‌ای در قلب قادر به بسته شدن کامل نباشد. البته در موارد خفیف این وضعیت ممکن است هیچ علائم مشخصی نداشته باشد.
۱۵. وحشت زدگی: وحشت زدگی علاوه‌بر حالت تهوع، سرگیجه، تعریق، ضربان قلب سریع و ترس می‌تواند باعث درد قفسه سینه و تیر کشیدن قلب شود.
۱۶. پریکاردیت: پریکاردیت التهاب پریکارد است. این بافت چند لایه قلب را ملتهب می‌کند و آن را در جای خود در قفسه سینه نگه می‌دارد. عفونت و بیماری‌های خود ایمنی می‌توانند سبب پریکاردیت شوند. در صورت ابتلا به پریکاردیت احساس درد در وسط یا سمت چپ قفسه سینه خواهید داشت. این درد تیز و شدید است و تیر می‌کشد و سریع ایجاد می‌شود. درد در زمان نشستن و خم شدن به سمت جلو کاهش پیدا می‌کند و به هنگام دراز کشیدن یا تنفس عمیق شدید و بدتر می‌شود.
۱۷. پلوریت: پلوریت (التهاب پرده جنب) هنگامی اتفاق می‌افتد که پوشش قفسه سینه و اطراف ریه‌ها تحریک و ملتهب می‌شوند. عفونت‌ها، داروهای خاص و بیماری‌های خود ایمنی می‌توانند موجب پلوریت شوند. درد ناشی از پلورزی شدید است و به هنگام نفس کشیدن بدتر می‌شود.
۱۸. ذات‌الریه: عفونت‌های ریوی مانند ذات‌الریه می‌تواند درد قفسه سینه را تیز یا سوزنده کند.
۱۹. آمبولی ریوی: آمبولی ریه (PE) انسداد رگ خونی در ریه است. این آمبولی عموما به علت یک لخته خون ایجاد می‌شود که از سمت ساق پا (ترومبوز وریدی عمقی) یا بخش‌های دیگر بدن به سمت ریه حرکت می‌کند. آمبولی ریوی می‌تواند سبب درد در قفسه سینه شود که با نفس کشیدن، سرفه کردن یا خم شدن بدتر می‌شود.
۲۰. حمله قلبی: تنها درصد کمی از افراد مبتلا به درد و سوزش قفسه سینه به طور واقعی دچار حمله قلبی می‌شوند. اما از آنجایی که حمله قلبی یک مورد اورژانسی به حساب می‌آید، لازم است که به علائم هشدار دهنده آن توجه زیادی شود. حمله قلبی تنها زمانی رخ می‌دهد که یک رگ خونی که به قلب خون می‌رساند، مسدود شده باشد. کمبود خون پر اکسیژن سبب مرگ بخش‌هایی از عضله قلب می‌شود. درد قفسه سینه معمولا ناشی از حمله قلبی شبیه یک فشار، فشردگی، سوزش یا درد در وسط یا سمت چپ قفسه سینه است. درد می‌تواند برود و بر گردد، علاوه‌بر این ممکن است درد به سمت بازوها، گردن، کمر، فک یا معده گسترش پیدا کند.
۲۱. میوکاردیت: میوکاردیت هنگامی است که قلب ملتهب می‌شود؛ درنتیجه علائمی شبیه به حمله قلبی ایجاد می‌شود. در این حالت علائمی مانند تنگی نفس، احساس سوزش در قفسه سینه و تیر کشیدن قلب رخ می‌دهد.
۲۲. آنژین: آنژین صدری درد قفسه سینه‌ای است که ناشی از کمبود خون به قلب ایجاد می‌شود. این مسئله یک بیماری نیست؛ اما یکی از علائم بیماری عروق کرونر قلبی یا بیماری دیگری است که جریان خون را به قلب محدود می‌کند. درست است که آنژین یک حمله قلبی محسوب نمی‌شود؛ اما تقریبا علائمی مشابه آن دارد. علائم رایج آن شامل درد و فشار روی قفسه سینه می‌شود که می‌تواند بازوها، شانه، گردن، فک یا کمر را تحت تاثیر قرار بدهد. این درد درست مانند حمله قلبی می‌تواند شبیه به سوزش سر دل باشد.
۲۳. اضطراب: اختلالات اضطرابی یک نوع متداول از بیماری‌های روانی است. علائم حمله اضطراب ممکن است آنقدر شبیه به حمله قلبی باشد که جدا کردن آن‌ها از یکدیگر بسیار دشوار باشد. درد قفسه سینه، تپش شدید قلب، سرگیجه و عرق کردن در هر دو بیماری اتفاق می‌افتد. از آنجایی که علائم اضطراب و حمله قلبی می‌توانند با یکدیگر هم‌پوشانی داشته باشند؛ بنابراین در صورتی که مطمئن نیستید کدام بیماری را دارید، بهتر است به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
۲۴. سوزش سر دل: نشانه‌ها و علائم سوزش سر دل و حمله قلبی به آسانی با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. هر دوی آن‌ها سبب ایجاد احساس سوزش قفسه سینه می‌شوند. سوزش سر دل یکی از دلایل بسیار متدوال این علامت است. احساس سوزش سر دل زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به مری باز می‌گردد. مری همان لوله‌ای است که غذا را از سمت دهان به معده هدایت می‌کند. تعدادی ماهیچه در انتهای مری هستند و زمانی که در حال غذا خوردن نیستید، آن را بسته نگه می‌دارد تا غذا و اسید معده وارد مری نشود. در صورتی که این عضلات قبل از زمان مقرر به حالت استراحت در بیایند، اسید به مری باز می‌گردد. در سوزش سر دل احساس سوزش معمولا پس از غذا خوردن یا در شب ایجاد می‌شود. عمدتا هنگام دراز کشیدن یا خم شدن شرایط بدتر می‌شود. علاوه‌بر این ممکن است احساس مزه ترش در دهانتان داشته باشید.
۲۵. سنگ کیسه صفرا: سنگ‌های کیسه صفرا رسوبات سختی هستند که در کیسه صفرا تشکیل می‌شوند. کار صفرا آزاد کردن شیره صفرا به داخل روده برای کمک به هضم غذاست. تعدادی از سنگ‌های کیسه صفرا سبب ایجاد هیچ علائم مشخصی نمی‌شوند؛ اما در صورتی که در مجاری صفرا گیر کند و موجب انسداد شوند، احساس درد ناگهانی و شدید عمدتا در مرکز یا سمت راست شکم خواهید داشت. این درد می‌تواند به شانه یا بالای کمر برسد. درد ناشی از حمله کیسه صفرا معمولا از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد؛ همچنین این امکان وجود دارد همراه با درد دچار تهوع و استفراغ شوید.
عوارض سوزش و تیر کشیدن قلب
از آنجایی که سوزش قلب و قفسه سینه ممکن است بر اثر مشکل یا بیماری جدی ایجاد شود، بی‌توجهی به آن و اقدام نکردن برای درمان می‌تواند به عوارض جدی، خطرناک و آسیب‌های دائمی منجر شود. بعد از آن که علت اصلی سوزش قفسه سینه مشخص شد، لازم است حتماً برنامه درمانی را که پزشکتان برای شما در نظر گرفته است، دنبال کنید. این برنامه درمانی برای کاهش خطر ابتلا به عوارض احتمالی سوزش قفسه سینه تدوین شده است که این عوارض عبارت‌اند از:
۱. شوک کاردیوژنیک (شوک ناشی از عملکرد نامناسب قلب یا آسیب‌های قلبی)
۲. اسفاگیت فرسایشی (التهاب مری)
۳. ابتلا به بیماری رفلکس معده (GERD)
۴. حمله قلبی
۵. پنوموتوراکس (نفوذ هوا به پرده جنب ریه)
علت درد و تیر کشیدن در ناحیه قلب و یا قفسه سینه با بررسی سوابق بیماری و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. متخصص مراقبت‌های بهداشتی در ابتدا علائم قلبی و غیر قلبی را تشخیص می‌دهد و گاه با در نظر گرفتن سابقه بیماری این کار صورت می‌گیرد. بررسی علل تداوم تیر کشیدن و درد قلب مهم است؛ زیرا درد قفسه سینه که مربوط به قلب باشد، ممکن است به مداخله و درمان مداوم نیاز داشته باشد. در طول معاینه فیزیکی کارکنان پزشکی ممکن است الکتروکاردیوگرام (EKG) و اشعه ایکس قفسه سینه را انجام بدهند.
سطح خون بالای تروپونین هم می‌تواند سبب آسیب عضلات قلب شود. سایر آزمایش‌های خون مانند شمارش کامل خون (CBC) و پروفایل متابولیک پایه در ارزیابی اورژانس مفید هستند. در شرایط پیچیده‌تر آزمایش‌هایی مانند تست ورزش استرس، اکوکاردیوگرافی استرس، اسکنینگ پرفیوژن میوکارد، یا CT آنژیوگرافی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. سایر تست‌ها و روش‌هایی که ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند، شامل نظارت Holter و آنژیوگرافی کرونر است.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
به طور کلی هر درد مربوط به قفسه سینه را باید جدی گرفت؛ اگر این درد موقتی هم باشد و یا تصور ما به گونه‌ای باشد که این درد ناشی از یک عارضه نه چندان مهم است. اگر این درد را در ناحیه قلب احساس کنیم، باید حساسیت خود را بیشتر کنیم. احساس سوزش و تیر کشیدن در قلب چیزی نیست که بخواهیم به‌سادگی از کنار آن بگذریم؛ بنابراین در صورتی که سوزش و تیر کشیدن قلب شما همراه با تنگی نفس، ضربان قلب شدید یا نامنظم و سر گیجه باشد، بهتر است دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید و به پزشک خود مراجعه کنید.
