شاید سخن اردوغان ، یادآور همان ضرب المثل قدیمی باشد که می‌گوید: «مارگزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد». چرا که اردوغان در سال 2016 میلادی به زحمت توانست از چنگ ژنرال‌های کودتاگر تحت امر فتح الله گولن رهایی پیدا کند و حالا می‌ترسد، باز هم آن واقعه تکرار شود. این در حالی است که به باور منتقدین اردوغان، اتفاق خاصی روی نداده و او می‌خواهد از کاه، کوه بسازد.
وقتی پس از دو مراسم رسمی فارغ التحصیلی دانشکده‌های افسری نیروی دریایی و نیروی هوایی ارتش ترکیه، آنان در یک مراسم خودمانی و غیررسمی، شمشیر از غلاف بیرون آوردند و فریاد «ما سربازان مصطفی کمال هستیم» سر دادند، فکرش را نمی‌کردند که به چنین عاقبتی دچار شوند.
ندیم شنر از تحلیلگران روزنامه حریت اعلام کرده که به دستور اردوغان، تیمی متشکل از بازرسین سرویس اطلاعاتی میت و وزارت دفاع، در حال پیگیری احتمال سازماندهی افسران علیه اردوغان هستند و تا اینجای کار، یکی از فرماندهان دانشکده افسری استعفا داده و یک فرمانده نیز به این اتهام مورد پیگرد قرار گرفته که پس از خاتمه مراسم اصلی فارغ التحصیلی، از همقطاران خود خواسته تا در گوشه ای جمع شوند و برای آتاترک شعار سردهند.
اردوغان: آنها در ارتش ما جایی ندارند
در نخستین دقایق پس از انتشار کلیپ افسران در فضای مجازی، بسیاری از سیاستمداران برجسته حزب عدالت و توسعه نیز اعلام کردند که آنها یک شعار قدیمی را سر داده‌اند و دلیلی برای نگرانی و جرم انگاری وجود ندارد. اما دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا و شریک اردوغان در ائتلاف جمهور، اعلام کرد که ابعاد این مساله مشکوک، باید بررسی شود.
روزنامه هایی همچون ینی شفق، ینی آکیت، ترک گون، تقویم، ترکیه و چند روزنامه دیگر وابسته به حزب حاکم ترکیه، در عکس و تیتر صفحه نخست، سخنان اردوغان در مورد ضرورت اخراج و پاکسازی افسران را برجسته کرده و عملاً بر آتش بنزین ریختند.
عبدالقادر سلوی از تحلیلگران روزنامه حریت چاپ آنکارا و از افراد نزدیک به اردوغان نیز معتقد بود که این بیعت و ادای سوگند غیر رسمی و قاچاقی، یک اقدام معنی‌دار و مشکوک است و نباید به سادگی از کنار آن گذشت. اما خود اردوغان و ابراهیم کالن رییس سرویس اطلاعاتی میت ترکیه، به مدت سه روز تمام درباره این واقعه سکوت کردند.
تا این که طاقت اردوغان طاق شد و دیروز بالاخره درباره این موضوع اظهار نظر کرد و گفت:
«این شمشیرها را روی چه کسی از غلاف بیرون می‌کشید؟ ما همیشه به اعضای قهرمان ارتش قهرمانمان افتخار می‌کنیم. ولی اجازه نمی‌دهیم ارتش ما دوباره دچار دردسر و سردرگمی شود. اخیراً در یک جشن فارغ التحصیلی، عده‌ای از سوء استفاده کنندگان ظاهر شدند و شمشیر کشیدند. سوال ما این است: این شمشیرها را علیه چه کسی از غلاف بیرون می‌کشید؟ اکنون تمامی تحقیقات لازم در این خصوص در حال انجام است. چند نفر نظامی سردرگم و بلاتکلیف هستند که حتی خودشان را نمی‌شناسند. آنها به زودی تسویه می‌شوند. ما بیخود و بی‌هدف در این جایگاه قرار نگرفته‌ایم. احتمالاً آنها بین 30 تا 50 نفر هستند. هر که می‌خواهند باشند، جای آنها در ارتش ما نیست و باید تسویه شوند».
ایراد کار کجاست؟
بر اساس قانون اساسی ترکیه، رییس جمهور، بالاترین مقام کشور و فرمانده کل قوا است. تعبیر اردوغان از حرف و شعار افسران، این است که آنان، با سردادن چنین شعاری، جایگاه او در مقام فرمانده کل قوا را زیر سوال برده‌اند و با عبارتی کنایی و نمادین گفته‌اند: «ما سرباز آتاترک هستیم و نه سرباز اردوغان!» اما واقعیت این است که حتی معاونین اردوغان نیز چنین برداشتی نداشتند و در ساعات نخست، به سادگی از کنار این موضوع گذشتند.
احمد تاشگتیرن از تحلیلگران محافطه کار ترکیه معتقد است که اردوغان، حساسیت بیهوده‌ای به این مساله نشان داده است. او درباره ابعاد این موضوع نوشته است: «نمی فهمم چرا باید به این مسائل حساس باشید. مصطفی کمال آتاترک فرمانده جنگ‌های رهایی بخش ترکیه است و جایگاه معنوی او نزد سربازان ما بسیار طبیعی است. در شرایطی که در کشور، بحران اقتصادی و مسائل کوچک و بزرگ داریم، چرا چنین موضوع بی‌اهمیتی را بزرگ می‌کنید؟»
اما یوجل کوچ از تحلیلگران روزنامه ترکیه نزدیک به حزب حاکم، چنین نوشته است: «مساله، فراتر از یک جمله شعار است. نزدیک به 300 نفر از افسران گفتند: «سوگند می‌خوریم؛ دست‌هایی را که به سوی استقلال جمهوری سکولار و دموکراتیک ترکیه، تمامیت تجزیه ناپذیر کشور، عزت و حیثیت ملت بزرگ ترکیه و یک وجب از خاک ترکیه دراز شوند، با شمشیرهایمان قطع کنیم. ما فرزندان آینده ترکیه هستیم. ما با ناموس خود به دنیا آمدیم، با ناموس خود زندگی خواهیم کرد و با عزت خود خواهیم مرد. چه خوشبخت است کسی که بگوید من ترک هستم! ما سرباز مصطفی کمال هستیم».
کوچ در ادامه نوشته است: «شعارها حاوی یک پیام سیاسی است و در مجموع، وضعیتی است که یادآور کودتای سال 1997 میلادی علیه اربکان و کودتای سال 2016 علیه اردوغان است. آنهایی که عدنان مندرس را اعدام کردند، آنهایی که قبلاً در تاریخ این کشور کودتا کردند، خود را پشت همین شعارها پنهان کرده بودند و نام خود را گذاشته بودند سربازان مصطفی کمال. پس این جمله رییس جمهور ما مهم بود که حکم به پیگیری و تسویه داد. جمله قابل توجه دیگری در سخنرانی دیروز رئیس جمهور اردوغان وجود داشت این بود: اگر ایمان دینی را از سینه نیروهای مسلح ترکیه بردارید، چیزی باقی نمی‌ماند».
اسماعیل کاپان از دیگر روزنامه نگاران طرفدار اردوغان نوشته است:«لازم است که اقدام افسران، بسیار جدی گرفته شود و در این چارچوب اقدامات لازم صورت گیرد. مردم منتظر اعلام نظر مقامات ذیصلاح در این زمینه خواهند بود. تجربیات دردناک گذشته به ما یادآوری می‌کند که از گذشته درس بگیریم. به نظر نمی‌رسد این حادثه یک موقعیت خودجوش و آنی باشد. باید سازماندهی و هدایت افسران را کشف و خنثی کنیم».
مراد یتکین از دیگر تحلیلگران ترکیه نیز می‌گوید: «همه این افسران جوان، در دوران زمامداری اردوغان به دنیا آمده و بزرگ شده‌اند. پس چرا نمی‌گویند ما سربازان اردوغان هستیم؟ ترکیه در حال تغییر و تحول است. این جوانان، باز هم رویکردی تاریخی و فکری به آتاترک دارند و اردوغان و حزب او نمی‌تواند این واقعیت را هضم کند».
سوءظن جدی رییس جمهور ترکیه و شریک سیاسی او یعنی دولت باغچلی و صدور دستور برای اخراج افسران مزبور، ما را با این واقعیت مواجه می‌کند که نه تنها در جامعه ترکیه، بلکه در ساختار ارتش و نیروهای مسلح این کشور، موضوعاتی نظیر دوقطبی و بروز اختلاف جدی بین سکولارها و محافظه کاران، همچون واقعیتی سیاسی و اجتماعی به حیات خود ادامه می‌دهد.
