تنها چهار ماه پیش مشخص نبود که آیا مسعود پزشکیان اصلاحطلب حتی اجازه دارد برای مجلس ایران نامزد شود یا خیر، اما اکنون پزشکیان پس از کسب یک پیروزی غیرمنتظره در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در روز جمعه، قرار است اولین رئیس جمهور اصلاح طلب جمهوری اسلامی در دو دهه اخیر شود. این مرد ۶۹ ساله با وعده تغییر در سیاستهای داخلی و خارجی تهران، رقیب تندرو خود، سعید جلیلی را شکست داد.
در ادامه گزارش روزنامه فایننشال تایمز آمده است: موفقیت پزشکیان در انتخابات، اردوگاه اصلاحطلبان به حاشیه رانده شده را جوان کرده است، که در ابتدا از تایید کاندیداتوری او پس از یک رشته انتخابات که در آن سایر اصلاحطلبان منع شده بودند، متعجب بودند.
اکنون آنها در حال بازگشت به قدرت هستند، اصلاح طلبان امیدوارند که با کم کردن قدرت محافظه کاران ایدئولوژیک و انجام اصلاحات اجتماعی و اقتصادی، جهت را تغییر دهند. رئیس جمهور قبلی، ابراهیم رئیسی، در ماه میدر یک سانحه سقوط هلیکوپتر جان باخت.
پزشکیان در اولین واکنش عمومی خود به پیروزی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: مسیر دشوار پیش رو بدون همکاری، همدلی و اعتماد شما هموار نخواهد بود. دستم را به سوی شما دراز میکنم و به شرافتم سوگند میخورم که در این راه تنهایتان نخواهم گذاشت. تنهایم نگذارید.
وظیفه پزشکیان و حامیانش خیلی سخت است. این جراح قلب وارث یکی از شدیدا تحریمشدهترین اقتصادهای جهان، جمعیتی عمیقاً سرخورده و نظام سیاسی است که در آن بیشترین قدرت در اختیار آیتالله علی خامنهای و نهادهایی مانند سپاه پاسداران است.
پزشکیان در طول مبارزات انتخاباتی متعهد شد که با ایالات متحده و کشورهای اروپایی برای پایان دادن به بنبست هستهای ایران با غرب مذاکره کند و برای کمک به اقتصاد، لغو تحریمها را تضمین کند. او همچنین متعهد شد که محدودیتهای اجتماعی مانند سانسور و برخورد خشن با زنانی که از پوشیدن حجاب خودداری میکنند را کاهش دهد.
سعید لیلاز، اقتصاددان و تحلیلگر طرفدار اصلاحات، میگوید: امروز نقطه عطفی در گذار ایران از سنت به مدرنیته است، جایی که رهبران ارشد در نهایت تصدیق میکنند که وظیفه تکنوکراتها اداره دولت است.
پزشکیان روز شنبه در نطق پیروزی خود از آیت الله خامنهای تشکر کرد و گفت اگر حمایت رهبری نبود به او اجازه موفقیت نمیدادند.
در جریان مبارزات انتخاباتی، او استدلال کرد که هیچ متون اسلامی برای حمایت از زنانی که به دلیل نپوشاندن سرشان مورد آزار و اذیت قرار میگیرند وجود ندارد.
تراژدی شخصی زندگی پزشکیان و احتمالاً دیدگاه او را تغییر داده است، زمانی که همسر و پسرش سه دهه پیش در یک تصادف رانندگی کشته شدند. پزشکیان ترجیح داد دوباره ازدواج نکند و یک دختر و دو پسر دیگر را بزرگ کند. در طول مبارزات انتخاباتی خود بارها و بارها به این تجربه پرداخت و اغلب در حین صحبت کردن اشک میریخت. او به هوادارانش گفت: همانطور که به خانوادهام وفادار بودم، به شما هم وفادار خواهم بود.
پزشکیان که از حقوق زنان صحبت میکرد، گفت که او هرگز در حین بزرگ کردن دخترش سعی نکرده او را مجبور کند.
پزشکیان در دو دوره محمد خاتمی، آخرین رئیس جمهور اصلاح طلب، از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴، ابتدا به عنوان معاون وزیر بهداشت و سپس به عنوان وزیر بهداشت به شهرت رسید. در سالهای پس از آن، وی نماینده مجلس بوده است، در حالی که به عنوان جراح در بیمارستانهای دولتی و نه خصوصی کار میکند.
تحلیلگران گفتند که به عنوان رئیس جمهور، توانایی او برای پیشبرد تغییرات به شدت به روابط او با آیت الله خامنهای بستگی دارد، زیرا انتظار میرود پزشکیان در جاهای دیگر با مقاومت شدید تندروها روبرو شود.
لیلاز، تحلیلگر اصلاح طلب، گفت که پزشکیان قصد مقابله با آیت الله خامنهای را ندارد و این رویکرد «کلید موفقیت او» خواهد بود.
روسای جمهور قبلی که به دنبال اجرای برنامههای اصلاح طلبان بودند - مانند حسن روحانی میانه رو که توافق هستهای ۲۰۱۵ را با قدرتهای جهانی امضا کرد و خاتمی - از آن زمان گفته اند که به دلیل مقاومت در داخل نظام شکست خورده اند.
پزشکیان و تیمش اصرار دارند که دولت او با به حاشیه راندن تندروها در هر دو اردوگاه اصلاح طلب و تندرو و تقویت وحدت در درون نظام حاکم، متفاوت خواهد بود.
یک دیپلمات ارشد غربی در تهران گفت: ما با علاقه به صحبتهای پزشکیان گوش میدهیم، اما دیگر زمان حرفها تمام شده است. ما باید شاهد اقدام باشیم.
اینها شامل گسترش برنامه هستهای تهران به دلیل غنیسازی اورانیوم در سطوح نزدیک به درجه تسلیحات، حمایت نظامی و مالی از گروههای شبهنظامی منطقهای مانند حزبالله مستقر در لبنان و فروش پهپادهای مسلح به روسیه است.
این دیپلمات گفت: پزشکیان منطقی صحبت میکند. ولی ... او چگونه میخواهد این کار را انجام دهد؟
متقاعد کردن ایرانیان بدبین مبنی بر اینکه تغییر در راه است دشوارتر خواهد بود. فرید، راننده تاکسی در تهران گفت: رای پزشکیان مشروط بود. اگر او نتواند زندگی ما را بهبود بخشد، رای دهندگان رای خود را از طریق اعتراضات پس خواهند گرفت.